Trong khi các nước phương Tây đã làm điều này từ năm 2018 sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, giờ đây các công ty nội địa của "công xưởng thế giới" đang theo chân họ.
Chắc chắn các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ không chuyển toàn bộ hoạt động sản xuất của họ ra khỏi Trung Quốc Đại lục. Tuy nhiên, sự kết hợp của nhiều rủi ro địa chính trị như căng thẳng với Mỹ và chi phí giá cả tăng cao đang thúc đẩy họ tìm kiếm các giải pháp thay thế.
Shay Luo, Giám đốc công ty tư vấn Kearney, nói: “Chúng tôi đã thấy rất nhiều nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc đang tích cực tìm cách thiết lập cơ sở sản xuất ở nước ngoài do dự đoán về những thách thức chuỗi cung ứng và rủi ro chính trị”.
Trong khi Ấn Độ, quốc gia đã vượt Trung Quốc và trở thành quốc gia đông dân nhất vào năm 2023, theo ước tính của Liên hợp quốc, có thể sẽ là nước hưởng lợi chính từ sự chuyển đổi này, thì phần lớn mối quan tâm đang hướng đến các quốc gia Đông Nam Á lân cận như Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia.
Xa hơn nữa, những nơi có chi phí thấp nhưng gần các thị trường tiêu thụ quan trọng, chẳng hạn như Mexico đối với thị trường Mỹ và Đông Âu, cũng đang trở nên phổ biến.
| Sự kết hợp của nhiều rủi ro địa chính trị đang thúc đẩy các công ty nội địa Trung Quốc tìm kiếm các giải pháp thay thế. (Nguồn: Bloomberg) |
Ấn Độ và Bangladesh - diện tích lớn và dân số trẻ
Các quốc gia Nam Á như Ấn Độ và Bangladesh là những ứng cử viên hàng đầu cho các nhà sản xuất Trung Quốc chuyển đến nhờ những vùng đất rộng lớn và dân số trẻ.
Trong khi Ấn Độ chủ yếu định vị mình là một quốc gia “giải pháp thay thế” cho các nhà sản xuất quốc tế muốn đa dạng hóa sản phẩm khỏi Trung Quốc, thì nước này cũng đang cố gắng thu hút các công ty Trung Quốc nhắm vào thị trường Ấn Độ.
Các công ty Trung Quốc đã vận hành các cơ sở sản xuất ở Ấn Độ bao gồm các nhà sản xuất điện thoại thông minh Oppo và Vivo và nhà sản xuất ô tô SAIC.
Md Sirazul Islam, Chủ tịch điều hành của Cơ quan Phát triển Đầu tư Bangladesh, cho biết Bangladesh đã thu hút được khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài trị giá 770 triệu USD từ Trung Quốc - số tiền cao nhất trong số các nhà đầu tư nước ngoài ở nước này.
Việc thành lập cơ sở sản xuất ở Bangladesh đã hấp dẫn ngay cả trước khi đại dịch xảy ra và căng thẳng địa chính trị gia tăng, do tiền lương ở Trung Quốc ngày càng cao. Mostafiz Uddin, Giám đốc nhà sản xuất quần áo Bangladesh Denim Expert, cho biết, sự khác biệt về chi phí là đáng kể khi mức lương trung bình hàng tháng của một công nhân ở Bangladesh là khoảng 120 USD, chưa bằng 20% so với 670 USD mà một công nhân nhà máy mang về nhà ở Quảng Châu, Trung tâm sản xuất phía Nam Trung Quốc.
Thái Lan - Trung tâm ô tô của Đông Nam Á
Là nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á, Thái Lan đã và đang nâng cao chuỗi giá trị trong sản xuất và là trung tâm sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy và thiết bị điện tử, với các công ty đa quốc gia như Sony và Sharp đang thiết lập cơ sở tại đây.
Và các công ty Trung Quốc cũng không bị tụt lại quá xa. Ví dụ, các công ty Trung Quốc đã chuyển một phần chuỗi cung ứng của họ sang Thái Lan. Các công ty sản xuất tấm pin Mặt Trời, chẳng hạn như JinkoSolar, đang chuyển hoạt động sản xuất của họ sang Thái Lan để tận dụng chi phí thấp hơn và tránh căng thẳng địa chính trị. Các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Trung Quốc cũng đang tìm đường đến Thái Lan do áp lực từ các khách hàng nước ngoài lo lắng về sự phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc và căng thẳng địa chính trị.
Một nhà cung cấp linh kiện sạc xe điện Trung Quốc nói với Bloomberg rằng, ông đã được một khách hàng châu Âu khuyên nên thành lập một nhà máy mới ở nước ngoài.
Việt Nam thu hút các nhà sản xuất tấm pin Mặt trời Trung Quốc
Việt Nam đã chứng kiến làn sóng đầu tư nước ngoài vào nền kinh tế. Theo hãng tin Reuters, sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại sau 3 năm áp dụng các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt do đại dịch Covid-19, đã có rất nhiều công ty Trung Quốc thành lập cửa hàng tại Việt Nam.
Michael Chan, Giám đốc cấp cao về cho thuê của công ty bất động sản công nghiệp BW Industrial Development, cho biết dòng chảy đầu tư ồ ạt chủ yếu phục vụ cho các công ty lớn hơn đã có mặt ở Việt Nam.
Ví dụ, ngành công nghiệp tấm pin Mặt trời của Việt Nam đang thu hút các nhà cung cấp phụ trợ như nhà sản xuất khuôn nhựa, nhà sản xuất khuôn đúc và nhà cung cấp pin năng lượng.
Các công ty Trung Quốc đã chuyển đến Việt Nam bao gồm Growatt, một công ty pin năng lượng có trụ sở tại Thâm Quyến và Hangzhou First Applied Material, một nhà sản xuất linh kiện bảng điều khiển năng lượng Mặt trời.
Mexico - cơ sở sản xuất quan trọng ở Bắc Mỹ
Mexico đang trở thành một địa điểm đắc địa cho các nhà sản xuất Trung Quốc, đặc biệt vì Mỹ là thị trường tiêu thụ chính.
Công ty tư vấn Kearney cho biết trong báo cáo Chỉ số Reshoring năm 2022 được công bố vào ngày 13/4: “Chúng tôi ngày càng thấy các công ty Trung Quốc sản xuất hàng hóa thành phẩm ở Mexico để phục vụ khách hàng Mỹ của họ, nhằm 'miễn dịch' trước mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng xấu đi”. Các nhà cung cấp Trung Quốc cấp hai và cấp ba đang đến Mexico để tiếp tục phục vụ khách hàng tiềm năng của họ.
Khu công nghiệp Hofusan của Mexico, vốn được liên doanh phát triển giữa gia đình Santos người Mexico và các nhà đầu tư Trung Quốc là tập đoàn Holley và tập đoàn Futong. Đây là đại diện cho cách các công ty Trung Quốc đang tiến gần hơn đến những người tiêu dùng chính của họ bằng cách chuyển đến một quốc gia lân cận. Những khu công nghiệp tương tự khác đang được xây dựng ở Mexico ngay bây giờ.
Các công ty Trung Quốc xuất khẩu từ Mexico sang Mỹ cũng có thể giảm giá cước do giá năng lượng tăng và bỏ qua mức thuế cao của Mỹ đối với một số sản phẩm từ Trung Quốc, theo Bloomberg.
Ba Lan - cơ hội để xe điện Trung Quốc vào châu Âu
Các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Trung Quốc cung cấp cho các nhà sản xuất ô tô châu Âu cũng đang tìm kiếm địa điểm đặt nhà máy ở nước ngoài. Minth, một công ty phụ tùng ô tô có trụ sở tại phía Đông thành phố Ninh Ba, đã khởi công xây dựng một nhà máy ở Ba Lan vào tháng 9/2022.
Theo Bloomberg, Liu Yanchun, Giám đốc điều hành của Minth, cho biết tại một sự kiện ở Thượng Hải vào tháng 2/2023: “Tất cả chúng ta đều đã thấy một số xu hướng toàn cầu hóa ngược gần đây", và công ty có nhiều lựa chọn hơn.
Nhà sản xuất xe điện BYD có trụ sở tại Thâm Quyến, vốn được nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett đầu tư, đang lên kế hoạch xây dựng nhà máy xe điện (EV) đầu tiên của mình ở châu Âu.
Stella Li - Phó chủ tịch điều hành BYD - chia sẻ: “Chúng tôi đang thực hiện các nghiên cứu khả thi để xem các kế hoạch của mình trong tương lai". Nhà sản xuất EV chưa quyết định về các quốc gia cụ thể nhưng đã công bố kế hoạch đầy tham vọng nhằm mở rộng doanh số bán hàng trên khắp lục địa vào cuối năm 2022.