| Một bức tượng được bọc lớp chống cháy bên cạnh Nhà thờ Latinh ở Lviv. (Nguồn: AFP) |
Khi hỏa lực của cả Nga và Ukraine đang đọ sức với nhau ở hai bên chiến tuyến thì một trong những tổn thất lớn trong các cuộc giao tranh chính là văn hóa nghệ thuật.
Các di sản thế giới được UNESCO công nhận cho đến nay tạm thời "được an toàn", nhưng các cơ sở văn hóa lớn của Ukraine đã phải hứng chịu sự tàn phá trực tiếp.
Nhà hát kịch Mariupol biến thành đống đổ nát vào giữa tháng Ba. Tu viện Hang động Sviatohirsk ở Donetsk được xây dựng từ năm 1526 - một trong những tu viện lâu đời nhất - bị hư hại nặng nề do những trận pháo kích.
Mặc dù hầu hết bảo tàng và phòng trưng bày đã đóng cửa ngay khi Nga triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine nhưng các nhân viên văn hóa ở đây vẫn đang cố gắng hết sức để sơ tán các tác phẩm nghệ thuật và hiện vật lịch sử còn sót lại.
Giờ đây, bảo vệ di sản văn hóa đã trở thành một phần ngày càng thiết yếu đối với cả người dân Ukraine lẫn những người dành tình yêu cho văn hóa nghệ thuật trên phạm vi quốc tế.
Sơ tán những gì có thể
Các bảo tàng và địa điểm văn hóa trên khắp Ukraine đã tiến hành các kế hoạch bảo vệ các di sản quốc gia. Đầu tháng Ba, các công nhân đã di dời một bàn thờ gỗ vẽ Chúa Jesus, Đức mẹ Maria và Mary Magdalene từ một nhà thờ Armenia được xây từ thế kỷ XIV tới một boongke an toàn.
Các nhân viên của Bảo tàng Mỹ thuật Odessa đã giấu các tác phẩm nghệ thuật trong tầng hầm của tòa nhà và giăng dây thép gai, trong khi các nhân viên tại Bảo tàng Thế chiến II Ukraine đã dành ra 12 giờ để di chuyển các hiện vật quan trọng nhất đến nơi an toàn.
| Các nhân viên đang di dời tranh trong bảo tàng ở Lviv. (Nguồn: DW) |
Tương tự như vậy, Bảo tàng Lịch sử quốc gia Ukraine ở Kiev đã sơ tán các hiện vật bao gồm vũ khí của người Scythia và một chiếc vòng đeo tay bằng ngà voi ma mút kỷ băng hà đến các điểm an toàn.
Vào ngày thứ hai của chiến dịch quân sự, bà Maria Lanko và các thành viên của triển lãm Venice Biennale Pavilion tại Ukraine đã tìm cách sơ tán những tác phẩm điêu khắc quan trọng nhất ra khỏi thủ đô Kiev bằng xe riêng.
Bà đã mất hơn một tuần di chuyển giữa các thành phố khác nhau để đến Áo, nhờ đó buổi trưng bày mới có thể được tiến hành tại Venice vào tháng Tư.
Gia cố hiện vật không thể di dời
Người dân Ukraine đang cố gắng để gia cố các tòa nhà và hiện vật không thể di chuyển.
Tại thành phố Lviv, các công nhân xây dựng đã dựng giàn giáo xung quanh Nhà thờ Latinh của thành phố và gắn khung thép lên các cửa sổ kính màu. Trong khi đó, các bức tượng thần Hy Lạp trên bốn đài phun nước bằng đá vôi của thành phố được bọc trong lớp phủ chống cháy.
Ở phía Nam, tại thành phố cảng Odessa, các tình nguyện viên đã chồng các bao cát tạo thành các lớp bảo vệ xung quanh tượng đài tân cổ điển Duc de Richelieu.
Ông Kyrylo Lipatov, Phó Giám đốc Nghiên cứu và triển lãm tại Bảo tàng Nghệ thuật quốc gia của Odessa cho rằng các bao cát không có khả năng bảo vệ di tích khỏi va chạm trực tiếp. Tuy nhiên, biện pháp này thúc đẩy tinh thần của người dân địa phương.
Khi trả lời phỏng vấn báo chí, bà Lilya Onyshchenko - người đứng đầu văn phòng bảo vệ di sản của Hội đồng thành phố cho biết, "nếu chúng ta đánh mất văn hóa, chúng ta sẽ đánh mất bản sắc của mình".
| Tượng đài Công tước Richelieu tại thành phố Odessa được bảo vệ bằng các bao cát. (Nguồn: Vox) |
Bảo vệ nghệ thuật đương đại
Từ những ngày đầu của xung đột, một không gian được gọi là "Asortymentna kimnata" (Phòng trưng bày tổng hợp), có trụ sở tại Trung tâm Nghệ thuật ương đại Ivano-Frankivsk ở miền Tây Ukraine đã cố gắng di dời và bảo quản các tác phẩm nghệ thuật từ khắp các cơ sở trên đất nước với kinh phí giới hạn.
Người phụ trách phòng trưng bày Anya Potyomkina cho biết, "Asortymentna kimnata được tạo ra để hỗ trợ nghệ thuật địa phương, và bây giờ chúng tôi không chỉ hỗ trợ mà còn phải bảo tồn" không gian này.
Một nhóm người đã tạo ra một số boongke lưu trữ tại các địa điểm bí mật và hỗ trợ sơ tán các tác phẩm ở Kiev, Mariupol, Odessa, Zaporizhzhya và rất nhiều thành phố khác. Hơn 20 bộ sưu tập đã được đặt trong những căn hầm chỉ trong vòng 10 ngày đầu tiên khi giao tranh nổ ra.
Bà Olga Honchar, nhà quản lý văn hóa kiêm Giám đốc Bảo tàng Chiến tranh Lviv đã tổ chức Trung tâm Khủng hoảng bảo tàng với mục tiêu trước mắt là hỗ trợ các nhân viên bảo tàng không còn được trả lương và “không có tiền mua các nhu yếu phẩm cơ bản”.
Quỹ Nghệ thuật khẩn cấp cũng đã được thành lập để huy động các khoản tài trợ khẩn cấp và quản lý các khoản quyên góp từ kiều bào để các nghệ sĩ Ukraine có thể tiếp tục công việc của họ.