Theo phân tích của tạp chí The Economist, Covid-19 và Brexit đang kết hợp với nhau và cô lập nước Anh.
"Vị khách không mong đợi" trước Giáng sinh
Một biến thể mới của virus corona xuất hiện ở Anh, khiến cho nhiều quốc gia châu Âu và những nước khác cấm người nhập cảnh từ Anh đúng vào lúc các cuộc đàm phán về thỏa thuận thương mại hậu Brexit giữa Anh và Liên minh châu Âu (EU) bước vào những ngày cuối cùng.
Ngày 20/12, cảng Dover đã bị đóng cửa do Pháp đóng cửa biên giới.
Cảng Dover nằm ở quận Kent, nơi phát hiện ra biến thể mới của virus corona. Có tới 90% lưu lượng xe tải giữa Anh và EU đi qua quận này.
| Có tới 90% lưu lượng xe tải giữa Anh và EU đi qua cảng Dover. (Nguồn: CNN) |
Trưa 21/12, Hiệp hội Vận tải đường bộ (RHA) cho biết các xe tải xếp hàng trên đường M20 dẫn vào cảng Dover đã "dài tới hàng dặm".
Tác động sẽ được cảm nhận rõ không chỉ ở Kent và không chỉ đối với những người lái xe tải.
Người mua sắm ở Anh có thể phải hứng chịu tình trạng thiếu nguồn cung sản phẩm tươi sống. Richard Burnett, thuộc RHA, cho biết “rất nhiều lái xe và hãng vận tải EU đã từ chối đến Anh”.
Hệ thống siêu thị Sainsbury cảnh báo rằng có thể thiếu nguồn cung rau diếp, bắp cải, súp lơ xanh và cam quýt, những hàng hóa đi qua eo biển Anh đến cảng Dover. Các doanh nghiệp trên khắp nước Anh đều dễ bị tổn thương.
Pháp đã yêu cầu áp dụng cơ chế mới nghiêm ngặt hơn trong việc xét nghiệm Covid-19 trước khi có thể mở lại biên giới. Tuy nhiên, với những khó khăn hiện tại về khả năng xét nghiệm tại Anh, điều này dường như bất khả thi.
Ba gốc rễ của khủng hoảng
Có 3 yếu tố đáng lưu ý sau:
Thứ nhất, các virus luôn có xu hướng biến đổi. Biến thể của virus corona dường như khiến cho loại virus này dễ lây lan hơn. Không ai chắc biến thể này có nguồn gốc từ Anh hay không.
Tuy nhiên, sự lây lan của Covid-19 đã tăng nhanh ở Anh. Số ca nhiễm đã tăng gần gấp đôi trong tuần tính đến ngày 20/12, khiến chính phủ nước này phải hủy kế hoạch nới lỏng các biện pháp hạn chế trong dịp Giáng sinh và vì lý do an toàn, chính phủ nhiều nước khác đã cấm người nhập cảnh từ Anh.
Thứ hai, các cuộc đàm phán giữa Anh và EU cũng là nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng. Đã bốn năm kể từ khi Anh bỏ phiếu rời EU, hơn 1 năm kể từ khi thỏa thuận rút lui được Anh và EU thống nhất và chỉ còn vài ngày nữa là giai đoạn chuyển tiếp kết thúc, nhưng những tranh cãi về một số yếu tố trong thỏa thuận vẫn tồn tại.
Hai điểm bế tắc chính là quyền đánh bắt cá và “sân chơi bình đẳng” - làm thế nào để đảm bảo rằng sự cạnh tranh giữa hai bên vẫn công bằng ngay cả khi hệ thống quy định của các bên sẽ dần khác nhau theo thời gian.
Cả hai bên đều muốn có một thỏa thuận, nhưng không bên nào muốn nhượng bộ. Nếu Anh ra đi không thỏa thuận, hàng hóa sẽ bị áp thuế (lên tới 40% đối với các sản phẩm nông nghiệp), kèm theo đó là nhiều thủ tục giấy tờ phức tạp hơn.
Thứ ba, việc chính phủ Anh “lạc quan thái quá” cũng đã góp phần vào cuộc khủng hoảng này. Trong suốt thời kỳ đại dịch Covid-19 và các cuộc đàm phán Brexit, Thủ tướng Boris Johnson đã "thổi phồng" các cam kết, trong khi lại không thực hiện được.
Do luôn tỏ ra lạc quan, Thủ tướng Boris Johnson đã không chuẩn bị cho một kịch bản xấu hơn. Vì vậy, ông đã chậm chạp khi phong tỏa nước Anh hồi tháng 3/2020, làm trầm trọng thêm đợt bùng phát dịch bệnh đầu tiên, chậm trễ trong việc vận hành hệ thống xét nghiệm và truy dấu, phản ứng chậm với thông tin về chủng mới của virus Corona.
Về vấn đề Brexit, chính phủ Johnson liên tục hứa rằng sẽ đạt được một thỏa thuận "dễ dàng nhất trong lịch sử nhân loại" và "chúng tôi nắm giữ tất cả các lá bài".
Trong diễn biến mới nhất, Anh và Liên minh châu Âu (EU) dự kiến ký một thỏa thuận thương mại lịch sử hậu Brexit vào đúng dịp Giáng sinh sau khi các nhà đàm phán nhất trí dự thảo của thỏa thuận bao gồm một điều khoản về quyền đánh bắt cá.
Các nhóm đàm phán đã làm việc vào cuối ngày 23/12 để hoàn thiện nội dung của thỏa thuận. Thỏa thuận sẽ chính thức hoàn tất việc tách Anh khỏi EU sau gần 5 năm diễn ra cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2016. Theo một quan chức Anh, nội các nước này cũng đang tổ chức một cuộc họp trực tuyến để nhận thông báo tóm tắt về tình hình các cuộc đàm phán.
Văn kiện vẫn cần được Thủ tướng Anh Boris Johnson và chính phủ các nước thành viên EU thông qua, nhưng các quan chức của cả hai bên hy vọng sẽ đưa ra thông báo muộn nhất vào ngày 24/12.