Vì hòa bình và phát triển bền vững trong ASEM

Tham dự Hội nghị lần này có Bộ trưởng Ngoại giao, Trưởng đoàn của 53 thành viên ASEM, gồm 21 quốc gia châu Á, 30 quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu (EU) cùng Ban Thư ký ASEAN. Đoàn Việt Nam do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu.

Việt Nam với những đề xuất phát triển

Là một trong những thành viên sáng lập ASEM, Việt Nam luôn phát huy vai trò chủ động tham gia hợp tác Á - Âu. Qua 2 thập kỷ tham gia, Việt Nam luôn là một thành viên năng động và có trách nhiệm, ghi những dấu mốc có ý nghĩa trong chặng đường phát triển của ASEM, góp phần nâng cao vai trò và vị thế của Diễn đàn.

Tinh thần ấy lại một lần nữa được phát huy tại Hội nghị. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh là một trong 4 Trưởng đoàn được mời phát biểu dẫn đề tại Phiên 1 về “Gắn kết hài hòa giữa hòa bình và phát triển bền vững”.

Trong phát biểu, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh: “Kể từ sau Hội nghị Cấp cao ở Ulan Bator (Mông Cổ), năm vừa qua là một năm đầy thử thách đối với hai khu vực và toàn thế giới. Cục diện khu vực và quốc tế tiếp tục chuyển biến nhanh chóng và phức tạp hơn, thậm chí có những chuyển dịch, đem lại cả thời cơ và thách thức đan xen. Bước vào thập kỷ thứ ba, ASEM đứng trước thời khắc chuyển đổi quan trọng, vì vậy, cần tiếp tục đổi mới và khẳng định vị thế của mình trong cấu trúc toàn cầu đang định hình và đây là lúc ASEM cần xây dựng tầm nhìn cho một ASEM có trách nhiệm và có khả năng thích ứng, đi đầu thúc đẩy hợp tác đa phương...".

Trên cơ sở đó, Phó Thủ tướng đề xuất, châu Á và châu Âu cần tiếp tục đi đầu duy trì hòa bình và ổn định thế giới, thúc đẩy đối thoại, xây dựng lòng tin, tuân thủ luật pháp quốc tế. Hai châu lục cũng cần tiên phong trong triển khai các Mục tiêu phát triển bền vững 2030, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bao trùm, giảm nghèo, kết nối toàn diện và chất lượng, phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, ứng phó biến đổi khí hậu, giảm thiểu rủi ro thiên tai, quản lý bền vững các nguồn tài nguyên, an ninh lương thực – nguồn nước – năng lượng.

ASEM cũng cần tiếp tục ủng hộ quản trị kinh tế toàn cầu công bằng và cân bằng, hệ thống thương mại đa phương mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ; trao đổi các vấn đề thương mại và đầu tư thế hệ mới; phát triển các chuỗi giá trị và cung ứng toàn cầu, tăng cường sự sáng tạo của các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa….

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng khẳng định cam kết của các nhà Lãnh đạo các nền kinh tế APEC tại Hội nghị ở Đà Nẵng vừa qua về tự do thương mại và đầu tư, ủng hộ hệ thống thương mại đa phương, thúc đẩy phát triển bao trùm về kinh tế, tài chính và xã hội, xây dựng tầm nhìn APEC sau năm 2020, triển vọng hoàn tất Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương Toàn diện và Tiến bộ (CPTPP); khẳng định xu thế hòa bình, ổn định, hội nhập kinh tế và phát triển bền vững ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tạo thêm động lực cho tăng cường quan hệ đối tác Á - Âu.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam và các nước ASEAN đã và đang phối hợp chặt chẽ với cộng đồng quốc tế, trong đó có các thành viên ASEM, để bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, và bảo đảm các tuyến giao thương trong và ngoài khu vực không bị cản trở. Là thành viên tích cực, Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục phối hợp với các thành viên ASEM đóng góp vào nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở châu Á – Thái Bình Dương và trên toàn thế giới.

Thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và trật tự công bằng

Vai trò của ASEM như là một cơ chế đối thoại và hợp tác quan trọng, là khuôn khổ sinh động thể hiện quyết tâm chung của các thành viên nhằm tăng cường quan hệ đối tác giữa hai châu lục Á - Âu đã được khẳng định tại các dịp hội nghị trong khuôn khổ ASEM. Thông điệp này lại một lần nữa được Cố vấn quốc gia, Bộ trưởng Ngoại giao Myanmar Aung San Suu Kyi nhấn mạnh tại khai mạc Hội nghị lần này.

Với chủ đề "Tăng cường quan hệ đối tác vì hòa bình và phát triển bền vững", Hội nghị đề ra những định hướng, tầm nhìn của hợp tác ASEM trong thập niên thứ ba với các biện pháp cụ thể thúc đẩy hợp tác trên cả ba trụ cột là đối thoại chính trị, hợp tác kinh tế và hợp tác trên các lĩnh vực khác.

Tại phiên họp toàn thể thứ nhất về "Gắn kết hài hòa giữa hòa bình và phát triển bền vững", Hội nghị nhất trí tăng cường đối thoại và hợp tác duy trì hòa bình và ổn định ở hai khu vực và trên thế giới, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và trật tự thế giới công bằng và dân chủ trên cơ sở các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ) và luật pháp quốc tế; đẩy mạnh hợp tác giải quyết các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống. Các Bộ trưởng khẳng định cần tiếp tục phối hợp chính sách, thúc đẩy thương mại và đầu tư, ủng hộ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ với vai trò trung tâm của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO); hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa; thúc đẩy tăng trưởng bền vững, bao trùm và cân bằng.

Kết nối ứng phó với thách thức toàn cầu

Tại Hội nghị, các Bộ trưởng cũng cam kết đẩy mạnh triển khai Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, Hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu, chú trọng hỗ trợ tài chính, giảm nghèo, ứng phó biến đổi khí hậu, thiên tai, thúc đẩy hợp tác Mekong-Danube về quản lý nguồn nước, chuyển giao công nghệ và xây dựng năng lực cho các nước đang phát triển, tăng cường sự đóng góp của thanh niên, phụ nữ và doanh nghiệp.

 Tại phiên toàn thể thứ hai về “Thúc đẩy quan hệ đối tác ASEM năng động và gắn kết hơn trong thập niên thứ ba của hợp tác”, Hội nghị khẳng định thúc đẩy quan hệ đối tác mạnh mẽ và năng động hơn giữa châu Á và châu Âu trong khi vẫn giữ vững các giá trị cốt lõi và các nguyên tắc của ASEM. Hội nghị dành thời gian trao đổi sâu về vấn đề kết nối, nhất trí kết nối là một nội hàm quan trọng của hợp tác ASEM, góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác Á-Âu trong nỗ lực ứng phó với các thách thức toàn cầu và phát triển bền vững.

Các Bộ trưởng nhất trí tăng cường hợp tác kết nối trên cả ba phương diện hạ tầng cơ sở, thể chế và con người, đặc biệt là thương mại, đầu tư, giao thông vận tải, kết nối số, giao lưu nhân dân, giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, du lịch. Hội nghị hoan nghênh đề xuất của Nhóm Công tác ASEM về kết nối, trong đó xác định các lĩnh vực ưu tiên và lộ trình triển khai để trình lên Hội nghị Cấp cao ASEM lần thứ 12 vào năm tới tại Bỉ.

Các vấn đề quốc tế và khu vực cũng được các Bộ trưởng thảo luận sôi nổi, đặc biệt các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh, chủ nghĩa khủng bố, không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, an ninh hàng hải… Các thành viên chia sẻ đánh giá về tình hình phức tạp tại Trung Đông-Bắc Phi, Ukraine, khủng hoảng nhập cư, tác động của việc Anh rút khỏi EU. Nhiều thành viên bày tỏ quan ngại trước những diễn biến đang tác động đến môi trường an ninh tại châu Á, trong đó có Bán đảo Triều Tiên, Biển Đông và Hoa Đông.

Hội nghị nhất trí về nhu cầu cấp thiết cần tăng cường hợp tác nhằm duy trì hòa bình, an ninh và ổn định; khẳng định cam kết cùng nỗ lực bảo đảm hòa bình, ổn định và thịnh vượng, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, tự do thương mại; đề cao các biện pháp xây dựng lòng tin, nguyên tắc kiềm chế sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương LHQ và Công ước của LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEM lần thứ 13 đã kết thúc tốt đẹp. Hội nghị đã thông qua Tuyên bố Chủ tịch với nhiều quyết định quan trọng. Các Bộ trưởng cũng thông qua 15 sáng kiến mới, trong đó có sáng kiến của Việt Nam về “Hội nghị ASEM về cùng hành động ứng phó biến đổi khí hậu nhằm đạt các Mục tiêu về phát triển bền vững” được đánh giá cao và nhiều thành viên tham gia đồng bảo trợ.