Việt Nam - Hà Lan: Hữu nghị và hợp tác đặc biệt

Hà Lan là một trong những nước phương Tây đầu tiên cung cấp viện trợ phát triển cho Việt Nam và mở Đại sứ quán tại Hà Nội vào năm 1976. Quan hệ Việt Nam - Hà Lan bắt đầu khởi sắc từ đầu những năm 1990 khi khu vực Đông Nam Á bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Đại sứ quán Hà Lan tại Việt Nam được mở lại vào tháng 12/1993 và Đại sứ quán Việt Nam lần đầu tiên được đặt tại thành phố La Hay vào năm 1998.

Kể từ năm 1993 đã có rất nhiều các chuyến thăm, trao đổi đoàn giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. Tiêu biểu là các chuyến thăm Hà Lan của Thủ tướng Phan Văn Khải (2001), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2011 và 2014), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (2017), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (3/2018) và các chuyến thăm Việt Nam của các nhà lãnh đạo Hà Lan như Thủ Thủ tướng Wim Kok (1995), Thái tử Willem Alexander (2005 và 2011), Thủ tướng Mark Rutte (2014)...

Đối tác chiến lược Việt Nam – Hà Lan là một cơ chế hợp tác mới, bao trùm mọi hoạt động hợp tác hiện tại và hợp tác trong tương lai thuộc lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý nước.

Hoạt động nổi bật nhất trong những năm đầu hợp tác giữa hai nước là việc hoàn thiện Kế hoạch Đồng bằng sông Cửu Long. Bản kế hoạch với tầm nhìn dài hạn đã đưa ra nhiều khuyến nghị, tập trung giải quyết các vấn đề trên nền các kịch bản biến đổi khí hậu khác nhau. Hiện nay, Hà Lan đang tiếp tục hỗ trợ Việt Nam giải quyết các vấn đề cấp bách như chống khô hạn, ngập mặn, đặc biệt là xử lý vấn đề sụt lún và xói mòn bờ sông, bờ biển. Nhiều địa phương như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Vĩnh Long, An Giang, Đồng Tháp đã hợp tác với các địa phương Hà Lan trong lĩnh vực đô thị xanh; cung cấp nước sạch, xử lý nước thải; quy hoạch quản lý đô thị, giao thông thông minh… Cho đến nay, hai Bên đã tổ chức luân phiên được 6 Phiên họp.

Việt Nam và Hà Lan đã ký kết Thỏa thuận đối tác chiến lược về nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực vào tháng 6/2014. Với kinh nghiệm, chuyên môn, công nghệ và kỹ năng, Hà Lan từng bước giúp Việt Nam xây dựng nền sản xuất nông nghiệp bền vững. Hà Lan đã hỗ trợ Việt Nam rất nhiều trong chuyển giao khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực rau, hoa quả, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản; phát triển chuỗi ngành hàng rau quả, cà phê. Hai nước cũng đã ký kết nhiều hiệp định hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp như sản xuất thịt, sản xuất khoai tây, công nghệ giết mổ…

Trong chuyến thăm Hà Lan tháng 7/2017 của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, hai bên tiếp tục ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác cụ thể. Chuyến thăm đã góp phần củng cố quan hệ hợp tác Việt Nam – Hà Lan trên nhiều lĩnh vực và mở ra cơ hội hợp tác mới trong nông nghiệp nông thôn và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Điểm nhấn thương mại

Quan hệ thương mại Việt Nam - Hà Lan không ngừng phát triển và tăng đều hàng năm khoảng trên 20%. Trong năm 2010, với kim ngạch xuất khẩu gần 1,7 tỷ USD, Hà Lan đã vượt qua Anh và Pháp để trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam tại EU. Năm 2016, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 6,68 tỷ USD, và trong năm 2017 đạt 7,7 tỷ USD. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Hà Lan gồm máy vi tính - sản phẩm điện tử - linh kiện, điện thoại các loại và linh kiện, giày dép, dệt may, hạt điều. Các mặt hàng nhập khẩu chính từ Hà Lan gồm máy móc - thiết bị - dụng cụ - phụ tùng khác, linh kiện ô tô và phụ tùng, sữa và sản phẩm sữa, sản phẩm hóa chất, dược phẩm.

Tính đến  tháng 12/2017, đối với những dự án FDI còn hiệu lực, Hà Lan xếp 11 trong 116 quốc gia và lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam với 304 dự án có tổng số vốn đăng ký là 8,17 tỉ USD và là nhà đầu tư châu Âu lớn nhất tại Việt Nam. Các dự án đầu tư của Hà Lan hoạt động tại 29 tỉnh, thành phố trên lãnh thổ Việt Nam, trong đó có một số dự án lớn tại tỉnh Quảng Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương… Ngoài một số dự án đầu tư lớn trên, các dự án đầu tư của Hà Lan nhìn chung có quy mô vừa và nhỏ. Nhiều dự án đầu tư của các tập đoàn lớn hoạt động hiệu quả như Heineken, Unilever, Royal Dutch Shell, Friesland Campina, Akzo Nobel Coating, Philips. Những con số trên là dấu hiệu tích cực và sẽ gia tăng nhanh hơn trong tương lai. Về phía Việt Nam đã có 7 dự án đầu tư vào Hà Lan với tổng vốn khoảng 6,5 triệu USD.

Mở rộng lĩnh vực hợp tác

Cùng với đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư, Việt Nam và Hà Lan đang tích cực mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực khác. Hai bên đã ký MOU hợp tác trong lĩnh vực Quốc phòng tháng 9/2011. Trong lĩnh vực văn hóa,  nhiều hoạt động giao lưu văn hóa đã được tổ chức tại hai nước như Tuần văn hóa Việt Nam tại Hà Lan năm 2008, Ngày Việt Nam tại Hà Lan năm 2014, các hoạt động liên hoan ẩm thực, biểu diễn văn hóa nghệ thuật, triển lãm tranh các năm 2017 và 2018. Tại Việt Nam, Làng Hà Lan được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh năm 2010 và 2013... Cộng đồng hơn 20.000 người Việt Nam đang sinh sống, hội nhập thành công tại Hà Lan cũng đóng một vai trò không thể thiếu trong mở rộng giao lưu văn hóa, tăng cường hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước. Lượng du khách qua lại hai nước tăng dần theo năm, riêng năm 2017 có khoảng hơn 20.000 lượt khách du lịch Hà Lan sang Việt Nam.

Về hợp tác giáo dục - đào tạo, Hà Lan giúp Việt Nam trong nhiều dự án, gồm  Chương trình hợp tác liên đại học Việt Nam - Hà Lan. Nhiều đại học, viện nghiên cứu Việt Nam đã thiết lập quan hệ hợp tác đào tạo, nghiên cứu chặt chẽ với các đối tác Hà Lan. Hiện nay có khoảng 1.000 sinh viên Việt Nam theo học tại Hà Lan trong các ngành như nông nghiệp, môi trường, kinh tế, kỹ thuật và công nghệ...

Về giao thông vận tải, hai bên đã ký kết một số thỏa thuận hợp tác quan trọng như Hiệp định về vận tải hàng không vào năm 1993 và ký Nghị định thư sửa đổi Hiệp định này vào năm 2011. Bộ Giao thông vận tải Việt Nam và Bộ Hạ tầng cơ sở và Môi trường Hà Lan đã ký Biên bản ghi nhớ về hàng hải, phát triển và quản lý cảng và nạo vét năm 2012. Bên cạnh đó, hợp tác giữa các doanh nghiệp hai nước đã bước đầu đạt kết quả tích cực, tiêu biểu là Liên doanh hợp tác giữa Tập đoàn Damen với các công ty đóng tàu đối tác Việt Nam, đặc biệt là với Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy (SBIC) trong việc xây dựng nhà máy đóng tàu Damen - Sông Cấm trị giá 60 triệu USD, khánh thành năm 2014.

Nâng tầm quan hệ tương lai

Thực tế 45 năm quan hệ hợp tác đã cho thấy Việt Nam và Hà Lan là những đối tác quan trọng, giàu tiềm năng của nhau. Trên cơ sở các thế mạnh của nhau, hai bên sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ hợp tác với những ưu tiên bao gồm thắt chặt quan hệ tốt đẹp về chính trị - ngoại giao, duy trì tiếp xúc cấp cao và trao đổi đoàn các cấp; tăng cường hợp tác ở tầm quốc tế để cùng nhau giải quyết những thách thức toàn cầu; triển khai hiệu quả khuôn khổ quan hệ Đối tác chiến lược hiện có trong các lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu - quản lý nước và nông nghiệp bền vững - an ninh lương thực; mở rộng, hình thành những cơ chế hợp tác thiết thực, hiệu quả trong các lĩnh vực khoa học - công nghệ, giao thông vận tải, giáo dục - đào tạo... và tiến tới xây dựng đối tác chiến lược toàn diện.

Trên cơ sở đó, chuyến thăm Hà Lan từ 26-29/3 của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân vừa qua là sự kiện quan trọng của năm kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hà Lan, mở ra giai đoạn phát triển mới trong quan hệ hai nước trên cơ sở hợp tác cùng phát triển đồng thời cũng thể hiện quan tâm của lãnh đạo hai nước trong việc nâng cấp quan hệ hai nước lên tầm cao mới.

Ngô Thị Hòa

Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan