Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa phát đi thông cáo về kế hoạch tham vấn cho Dự án thuỷ điện Pak Lay của Lào.
Theo đó, các hoạt động tham vấn của Việt Nam trong thời gian tới về Dự án thuỷ điện Pak Lay do Bộ Tài nguyên và Môi trường, Uỷ ban sông Mekong Việt Nam chủ trì sẽ được thực hiện từ tháng 8/2018 đến tháng 2/2019 bao gồm: Đánh giá tác động sơ bộ của Dự án thủy điện Pak Lay, đặc biệt là các tác động xuyên biên giới có thể ảnh hưởng đến Việt Nam trên cơ sở tài liệu kỹ thuật về Dự án Pak Lay do Lào nộp và Báo cáo kỹ thuật do Ban Thư ký Uỷ hội và các chuyên gia quốc tế chuẩn bị; Tổ chức các hội thảo tham vấn quốc gia; Chuẩn bị ý kiến của Việt Nam trong tham gia tham vấn vùng và Phiên họp Ủy ban Liên hợp của Ủy hội sông Mekong quốc tế.
Thành phần tham gia vào quá tŕnh tham vấn bao gồm các Bộ, ngành, địa phương của đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam; các tổ chức Liên hiệp hội khoa học, các tổ chức phi chính phủ; các nhà khoa học và cộng đồng.
Pak Lay là công trình thủy điện thứ tư của Lào trên dòng chính sông Mekong (sau Xayaburi, Don Sahong và Pak Beng) nằm ở vùng bắc Lào và cách đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam (biên giới giữa Việt Nam và Campuchia) khoảng 1.615 km. Công suất của nhà máy này là 770 MW, lượng điện sản xuất ra dự kiến phần lớn sẽ bán cho Thái Lan (85%) và phần còn lại (15%) Lào sẽ sử dụng.
| Bản đồ 11 công trình thủy điện dòng chính trên sông Mekong. (Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường) |
Đối với các công trình thủy điện dòng chính sông Mekong, mối quan tâm của Việt Nam không chỉ tập trung vào tác động tại chỗ của một công trình thủy điện riêng lẻ mà còn cả tác động tổng thể của toàn bộ bậc thang thuỷ điện dòng chính của phát triển thuỷ điện thượng nguồn sông Mekong và dòng nhánh, kết hợp với ảnh hưởng ngày càng tăng của biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long.
Mối quan tâm của Chính phủ Việt Nam thông qua việc ban hành Nghị quyết 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về Phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, trong đó nhấn mạnh các thách thức đối với đồng bằng sông Cửu Long và yêu cầu phát huy hơn nữa vai trò của Uỷ hội sông Mekong quốc tế, tăng cường quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước giữa các nước trong lưu vực sông Mekong vì sự thịnh vượng chung của khu vực.
Đối với các dự án thuỷ điện đã được tham vấn trước đây, các chủ đầu tư thường chỉ tập trung vào thiết kế công trình mà ít chú ý đến đánh giá tác động (đặc biệt là các tác động xuyên biên giới), quan trắc theo dõi, nghiên cứu đánh giá, tham vấn cộng đồng…
Tuy nhiên, từ tham vấn Dự án thủy điện Pak Beng, các quốc gia thành viên đã thống nhất giao Ban Thư ký Uỷ hội giúp Chính phủ Lào trong các hoạt động nói trên và tiếp tục như vậy đối với Dự án thủy điện Pak Lay.
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, quá trình tham vấn cho Dự án thuỷ điện Pak Lay có vai trò rất quan trọng, diễn ra trong bối cảnh xảy ra sự cố vỡ đập Xe-Pian Xe-Namnoy của Lào, gây nhiều tổn thất đối với con người và tài sản.
Do vậy, các quốc gia trong Uỷ hội cũng đă bày tỏ quan ngại về tiêu chuẩn thiết kế và quá tŕình kiểm soát an toàn đập mà Lào áp dụng. Các quốc gia cũng đề nghị Lào làm rõ quyết định của Chính phủ về việc tạm dừng xem xét các đầu tư xây dựng thủy điện mới.