Nhà Văn hóa Hữu Ngọc

Xe điện - Tiếng leng keng thân thương của người Hà Nội

TGVN.Xe điện với tiếng chuông leng keng, tiếng bánh ầm ầm, tiếng phanh kít, tốc độ ngang xe đạp, còn để lại cho người Hà Nội nhiều niềm vui, nỗi buồn, nhớ về một thời nghèo nàn mà giản dị, tình người đậm hơn bây giờ.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
xe dien tieng leng keng than thuong Khoảnh khắc Hà Nội xưa và nay
xe dien tieng leng keng than thuong Đi tìm... "con gái Hàng Đào"

Tôi sinh ra và lớn lên ở phố Hàng Gai thuộc khu phố cổ Hà Nội. Nhà bán tạp hoá lấy tên là Bảo Hợp, số nhà 69, ở phía cây đa đình cổ Vũ.

Còn nhớ thuở bé, cứ 5 giờ sáng, nghe tiếng leng keng “tầu điện” (cách gọi hồi đó) chạy qua nhà là bừng mắt dậy. Đường tầu điện sát ngay vỉa hè, chỉ cách độ vài chục xăng-ti mét. Vỉa hè hẹp, lòng đường không rộng, nên đến Tết Trung thu, khi qua phố, thời đó chuyên bán đồ chơi bằng giấy (sau mới chuyển sang Hàng Mã), tầu đi với tốc độ người đi bộ, vừa lăn bánh kèn kẹt vừa leng keng inh ỏi.

Năm 1902, cùng với cầu Long Biên (tức cầu Doumer), tầu điện Hà Nội xuất hiện. Không biết ông tôi, cụ Tú Thuật, rời quê ở Kinh Bắc lên định cư ở phường Cổ Vũ, Hàng Gai có chứng kiến hai sự kiện ấy không. Ngành xe điện Hà Nội ra đời do Công ty Điền Địa Đông Dương (Société Foncière de L’Indochine) đứng ra thành lập Công ty xe điện.

xe dien tieng leng keng than thuong
Tiếng leng keng thân thương của Hà Nội một thời. (Nguồn: TP)

Cho đến năm 1904, có 4 tuyến: Bờ Hồ (hồ Hoàn Kiếm) đi Bạch Mai (hơn 3 km), Bờ Hồ đi Buởi (hơn 5 km), Bờ Hồ đi Hà Đông qua Thái Hà (hơn 10 km), Bờ Hồ đi Cầu Giấy.

Trụ sở công ty xe điện đặt ở Thụy Khuê hồi đầu còn ở trong làng, sau ra mặt phố số nhà 67. Nơi đây đặt văn phòng, có thợ đốt lò để phát động máy điện. Các thợ bảo dưỡng và sửa chữa những chỗ hỏng nhỏ của toa xe. Nơi khứ hồi của 4 đường xe điện là ga xe điện đặt ở Bờ Hồ, chỗ bể phun nước ngày nay, nơi phố Đinh Tiên Hoàng dẫn đến phố Hàng Đào, Hàng Gai. Gọi là ga, nhưng tôi nhớ mang máng là một cái nhà nhỏ gồm một văn phòng và một phòng cho khách đợi với mấy ghế dài bằng gỗ sơ sài. Có cái tiện là khách quê ra Hà Nội không sợ lạc vì cứ ngồi xe điện là thế nào cũng về đến Bờ Hồ là trung tâm Hà Nội.

Khi Pháp rút khỏi Hà Nội năm 1954, cơ sở vật chất xe điện không còn gì. Nhưng xe điện đã phục hồi và phát triển. Ngay từ năm 1968, hơn ba chục triệu lượt khách mỗi năm. Thành phố đã có ý đồ hiện đại hóa xe điện, nên cử một đoàn đi nghiên cứu xe điện ở Rumani. Dự án không thành do chiến tranh chống Mỹ. Sang những năm đầu 80, xe điện xuống cấp quá, mỗi năm chỉ còn khoảng 8 triệu lượt khách. Xe hỏng, cũ, lạc hậu, hết vốn. Giám đốc Trần Huy Bá lãnh đạo anh em đã vực công ty lên: nâng cao chất lượng xe, số khách tăng lên gần hai mươi triệu lượt nỗi năm, công nhân lên đến 900 người. Năm 1989, Pháp tài trợ 6, 7 đoàn xe. Để tăng thêm thu nhập, công ty sản xuất cả gạch men, gốm sứ và than tổ ong, cán thép... Nhưng đến sau Đổi Mới ít lâu, xe điện cũng phải cáo chung.

Xe điện với tiếng chuông leng keng, tiếng bánh ầm ầm, tiếng phanh kít, tốc độ ngang xe đạp, còn để lại cho người Hà Nội nhiều niềm vui, nỗi buồn, nhớ về một thời nghèo nàn mà giản dị, tình người đậm hơn bây giờ.

Xe điện là phương tiện hiện đại hóa thô sơ, nối ngoại ô nông thôn với thành thị, dẫn đến nhiều chợ: chợ Đồng Xuân, chợ Bưởi, chợ Hôm, chợ Châu Long, chợ Mơ. Trên tầu, mọi người chuyện trò, cười đùa tự nhiên như ở nhà. Mua vui thế nào cũng có anh bán dầu cù là tán một tấc đến trời, nhất là các bác hát xẩm nghe thật lâm ly. Nhảy tầu là một trò chơi đặc biệt của học trò trường Bưởi, chạy theo tầu đang chạy để nhảy vọt lên, hoặc nhảy từ tầu đang chạy xuống, quay lưng lại, ra vẻ “yêng hùng”. Năm 1921, học trò trường Bưởi tẩy chay không đi xe điện để phản đối thái độ hống hách của tên Tây kiểm soát vé (theo nhà Hà Nội học Nguyên Văn Uẩn).

Cuối những năm 60, đúng thời kỳ Mỹ ném bom, tôi có lần đưa bà bạn là nhà thơ Pháp F. Corrèze đi một chuyến tàu lên Bưởi. Về Pháp bà có kể chuyến đi ấy trong một cuốn sách du ký như sau:

“Trước cửa chợ Đồng Xuân, xe điện ngừng rất lâu bị bỏ mặc, lái xe biến mất, rồi đùng một cái, lại chuyển bánh, người chật như nêm. Trong đám người, đàn bà đông hơn đàn ông, đứng ép vào nhau, lô nhô một vài cái đầu trẻ em. Tầu đi rì rì đến nỗi bọn trẻ ngoài phố chạy theo, nhảy lên dễ dàng.

Khách phụ nữ đa số là nông thôn, khó đoán tuổi, mặc áo dài nhuộm nâu, răng đen, toát lên hương vị đồng quê, ao rau muống, vườn trầu.

Một bà rút từ thúng ra mấy lá trầu mời bà cụ ngồi một góc toa xe, bà cụ nhận một cách tự nhiên, lấy vôi từ chiếc hộp nhỏ và một miếng cau, rồi bắt đầu nhai, cụ lim dim, như hưởng cái vui của miếng trầu trong ca dao cổ. Một em bé ngủ gật gà trên vai bà mẹ chưa có chỗ ngồi. Một chị ngồi trên ghế giơ hai bàn tay đón em bé cho mẹ đỡ mệt. Hai người không quen nhau, nhưng có lẽ cùng tuổi, cùng một vẻ nghèo kín đáo.

Bà cụ nhai trầu bỏm bẻm, bình luận một câu khiến mọi người chung quanh cười ồ: “Này khéo cháu nó lại tè ra cô đấy!”. Tè cũng tốt, vì như vậy chị ẵm đứa bé trong năm sẽ có con, ẵm nó để lấy “khước” (vận may). Bà mẹ ôm lại đứa bé, để xuống chỗ đỗ sau nhà máy rượu, nơi chị làm công nhân…

Một, hai, ba,… nhiều trạm dừng. Tầu chạy chầm chậm, đủ thì giờ để quen nhau và có chút vấn vương khi xuống tầu”.

Chuyến tầu nên nghĩa! Vang bóng một thời!

xe dien tieng leng keng than thuong Đêm nhạc “Hà Nội xưa và nay” tại Pháp

Tối 11/9, Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp đã phối hợp với Thành phố Hà Nội đã long trọng tổ chức Đêm nhạc “Hà ...

xe dien tieng leng keng than thuong Người xứ Đoài sẽ giữ được nét

Văn hóa Thăng Long - Hà Nội xưa được xây dựng bởi 4 tiểu vùng văn hóa Kinh Bắc, xứ Đoài, xứ Đông, Lĩnh Nam. ...

xe dien tieng leng keng than thuong Hình ảnh Hà Nội xuất hiện trên truyền hình Mỹ

Tập phát sóng giới thiệu du lịch Hà Nội mang tên “Destination Hanoi” sắp được chiếu trên kênh truyền hình CNN (Mỹ) trong tháng 6 ...

Hữu Ngọc
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 19/2 và sáng 20/2: Lịch thi đấu V-League - Viettel vs CAHN; AFC Champions League 2 - Sanfrecce Hiroshima vs Nam Định

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 19/2 và sáng 20/2: Lịch thi đấu V-League - Viettel vs CAHN; AFC Champions League 2 - Sanfrecce Hiroshima vs Nam Định

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 19/2 và sáng 20/2: Lịch thi đấu V-League - Viettel vs CAHN; Champions League - Real Madrid vs Man City...
Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Tư ngày 19/2/2025: Bạch Dương sự nghiệp suôn sẻ

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Tư ngày 19/2/2025: Bạch Dương sự nghiệp suôn sẻ

Tử vi hôm nay 19/2/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 19/2/2025, Lịch vạn niên ngày 19 tháng 2 năm 2025

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 19/2/2025, Lịch vạn niên ngày 19 tháng 2 năm 2025

Lịch âm 19/2. Lịch âm hôm nay 19/2/2025? Âm lịch hôm nay 19/2. Lịch vạn niên 19/2/2025. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 19/2/2025: Tuổi Tỵ gia đạo an yên

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 19/2/2025: Tuổi Tỵ gia đạo an yên

Xem tử vi 19/2 - tử vi 12 con giáp hôm nay 19/2/2025 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức, nâng cao chất lượng hợp tác giữa các địa phương của Việt Nam và Quảng Tây, Trung Quốc

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức, nâng cao chất lượng hợp tác giữa các địa phương của Việt Nam và Quảng Tây, Trung Quốc

Việc Bí thư Quảng Tây thăm Việt Nam trong ba năm liên tiếp đã thể hiện sự coi trọng của Quảng Tây đối với quan hệ hợp tác với các ...
Kết quả đàm phán Nga-Mỹ: Kết thúc thành công, đề xuất kế hoạch hòa bình 3 giai đoạn, nguy cơ EU và Ukraine bị gạt khỏi bàn hòa đàm

Kết quả đàm phán Nga-Mỹ: Kết thúc thành công, đề xuất kế hoạch hòa bình 3 giai đoạn, nguy cơ EU và Ukraine bị gạt khỏi bàn hòa đàm

Cuộc đàm phán kéo dài 4 tiếng rưỡi trong ngày 18/2 giữa hai phái đoàn cấp cao của Nga và Mỹ tại Saudi Arabia đạt được thành công.
Cơ hội được vinh danh 'Làng Du lịch tốt nhất' năm 2025 của UN Tourism

Cơ hội được vinh danh 'Làng Du lịch tốt nhất' năm 2025 của UN Tourism

Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc mở đăng ký cho giải thưởng 'Làng Du lịch tốt nhất' lần thứ 5 tới các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam.
Khi mạng xã hội truyền cảm hứng cho du lịch

Khi mạng xã hội truyền cảm hứng cho du lịch

Các nền tảng mạng xã hội đang trở thành nguồn cảm hứng quan trọng, tác động vào sự thay đổi xu hướng du lịch trong tương lai...
Cách Tân Hóa 'sống chung với lũ', chuyển mình thành điểm đến du lịch hấp dẫn

Cách Tân Hóa 'sống chung với lũ', chuyển mình thành điểm đến du lịch hấp dẫn

Từ một làng quê quanh năm đối diện với nghèo khó, mưa lũ, Tân Hóa bắt đầu tham gia vào hoạt động du lịch.
Ngắm Trùng Khánh, Cao Bằng 'đẹp như mơ' qua phim Đèn âm hồn hot nhất rạp Việt

Ngắm Trùng Khánh, Cao Bằng 'đẹp như mơ' qua phim Đèn âm hồn hot nhất rạp Việt

Đèn âm hồn ra mắt vào ngày 7/2, hiện đang là một trong những bộ phim hot nhất rạp Việt.
Khách du lịch Việt Nam được miễn thị thực vào Khu tự trị dân tộc Thái Tây Song Bản Nạp

Khách du lịch Việt Nam được miễn thị thực vào Khu tự trị dân tộc Thái Tây Song Bản Nạp

Đi theo đoàn do công ty du lịch Trung Quốc đón tiếp, khách du lịch Việt Nam sẽ được miễn thị thực vào Khu tự trị dân tộc Thái Tây Song Bản Nạp.
Du lịch Kiên Giang, một trong mười điểm đến thân thiện nhất thế giới năm 2025

Du lịch Kiên Giang, một trong mười điểm đến thân thiện nhất thế giới năm 2025

Không chỉ sở hữu cảnh sắc ấn tượng, tỉnh Kiên Giang còn mời gọi du khách bước vào hành trình khám phá những giá trị truyền thống độc đáo.
Nghiên cứu khôi phục đền thờ Đức Thánh Trần tại thành phố Điện Biên Phủ

Nghiên cứu khôi phục đền thờ Đức Thánh Trần tại thành phố Điện Biên Phủ

Vào cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, nhân dân Điện Biên đã xây dựng ngôi đền - lưu truyền là Đền thờ Đức thánh Trần tại khu vực đồi cao trung tâm.
Triển lãm có quy mô lớn nhất về tranh vua Hàm Nghi tại Việt Nam

Triển lãm có quy mô lớn nhất về tranh vua Hàm Nghi tại Việt Nam

Với chủ đề 'Trời, Non, Nước | Allusive Panorama', triển lãm sẽ giới thiệu đến công chúng hơn 20 tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi trong thời gian lưu đày.
Gầu Tào - lễ hội đặc sắc của đồng bào Mông

Gầu Tào - lễ hội đặc sắc của đồng bào Mông

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt, Lễ hội Gầu Tào được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật ...
Yêu cầu có ngay biện pháp bảo vệ di tích quốc gia chùa Làng Vẽ

Yêu cầu có ngay biện pháp bảo vệ di tích quốc gia chùa Làng Vẽ

Cục Di sản văn hóa đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang khẩn trương kiểm tra thực tế và có ngay biện pháp bảo vệ di tích chùa Làng ...
50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức: Đưa nghệ thuật thị giác trở thành cầu nối hữu nghị

50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức: Đưa nghệ thuật thị giác trở thành cầu nối hữu nghị

Đại sứ quán Đức tại Việt Nam phát động dự án nghệ thuật độc đáo biến bức tường bên ngoài Đại sứ quán thành tác phẩm tranh vẽ ngoài trời.
Xây dựng kế hoạch tu bổ khu di tích Quốc Tử Giám triều Nguyễn

Xây dựng kế hoạch tu bổ khu di tích Quốc Tử Giám triều Nguyễn

Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế sẽ xây dựng kế hoạch tu bổ để phát huy giá trị di tích Quốc Tử Giám triều Nguyễn.
Phiên bản di động