| Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine, tính đến ngày 20/10, EU đã thông qua tổng cộng 8 gói trừng phạt đối với Moscow.(Nguồn: Export.org.uk) |
Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2, Liên minh châu Âu (EU) đã ồ ạt áp dụng các biện pháp trừng phạt Moscow.
Tính đến ngày 20/10, EU đã thông qua tổng cộng 8 gói trừng phạt đối với Nga. Theo thời gian, gói trừng phạt sau nhằm tăng cường hiệu quả gói trước, đặc biệt là bổ sung các biện pháp hạn chế mới, mở rộng phạm vi của các biện pháp đã có và đưa thêm nhiều cá nhân, thực thể vào “danh sách đen”.
Với mục đích làm suy yếu khả năng duy trì chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine, các biện pháp trừng phạt chủ yếu nhắm vào các lĩnh vực như tài chính, năng lượng, vận tải hoặc hàng hóa lưỡng dụng.
EU cũng sử dụng “đòn” hạn chế thương mại, cụ thể là các lệnh cấm xuất khẩu và nhập khẩu - hoặc thậm chí là các hạn chế đối với phương tiện truyền thông và nhiều biện pháp khác nhắm vào Nga.
Trừng phạt cá nhân
Các biện pháp này trực tiếp nhằm vào những cá nhân và thực thể có tên trong danh sách trừng phạt của EU. Hầu hết tài sản của các nhân vật trên bị đóng băng, và các cá nhân ở các nước EU bị cấm cung cấp tiền cho họ.
Ngoài một số nhân vật trong chính giới Nga, còn có các nhà tài phiệt cùng thành viên gia đình của họ, các doanh nhân nổi tiếng, chủ yếu là những người hoạt động trong lĩnh vực năng lượng, tài chính, ngành công nghiệp truyền thông hoặc quốc phòng và vũ khí, cũng như các quân nhân và thực thể.
Hiện có 1.262 cá nhân và 118 thực thể nằm trong danh sách trừng phạt của EU.
Lĩnh vực năng lượng
Các lệnh trừng phạt của EU đối với năng lượng Nga khá nặng, bao gồm các hạn chế thương mại chưa từng có, đồng thời nhắm vào các mặt hàng thiết yếu cho ngành công nghiệp này.
Một trong số các biện pháp trừng phạt đầu tiên ảnh hưởng trực tiếp đến ngành năng lượng là lệnh cấm nhập khẩu than của Nga và các nhiên liệu hóa thạch khác, được thông qua theo gói trừng phạt thứ 5 vào tháng 4/2022.
Biện pháp này được cho là đã ảnh hưởng đến 1/4 tổng lượng than xuất khẩu của Nga, khiến nước này mất khoảng 8 tỷ Euro doanh thu mỗi năm.
Tiếp theo là lệnh cấm nhập khẩu hoàn toàn đối với tất cả dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của Nga, được đưa ra trong gói thứ 6 vào tháng 6/2022. Lệnh cấm vận được cho là bao gồm 90% lượng dầu nhập khẩu hiện tại của EU từ Nga.
Riêng trong năm 2021, EU nhập khẩu tổng trị giá 71 tỷ Euro gồm dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ khác từ Nga. Tuy nhiên, lệnh cấm này được thực thi theo một số giai đoạn chuyển tiếp nhất định và bao gồm một ngoại lệ tạm thời đối với dầu thô được vận chuyển bằng đường ống.
Một số quốc gia thành viên, trong đó có Czech - nước đặc biệt phụ thuộc vào các nguồn cung cấp này, đã được miễn trừ thực hiện biện pháp trừng phạt vô thời hạn.
Tuy nhiên, Czech sẽ không bán lại dầu mà họ mua được cho các quốc gia thành viên EU khác hoặc nước thứ ba. Việc miễn trừ lệnh cấm sẽ kéo dài cho đến khi Hội đồng châu Âu có quyết định khác.
Tháng 9/2022, nhóm G7 lần đầu tiên công bố ý định áp dụng “giới hạn giá dầu”. Nếu được thực hiện, việc cung cấp các dịch vụ cho phép vận chuyển dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ có xuất xứ từ Nga sẽ bị cấm, trừ khi những hàng hóa này được mua với giá bằng hoặc thấp hơn một mức giá xác định.
Không chỉ với dầu mỏ, sau thông báo trên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tuyên bố thêm, cơ quan này dự định đề xuất mức trần giá khí đốt của Nga.
Trước khi nổ ra xung đột Nga-Ukraine, 40% tổng lượng khí đốt nhập khẩu vào EU là từ Nga, trong khi con số này hiện chỉ còn 9%.
Tuy nhiên, một số quốc gia thành viên vẫn phụ thuộc nhiều vào khí đốt Nga và họ lo lắng việc giới hạn giá có thể khiến nguồn cung gặp rủi ro, đặc biệt là khi Tổng thống Putin cảnh báo chống lại biện pháp này và đe dọa cắt nguồn cung cấp nếu EU áp giá trần năng lượng.
Hạn chế thương mại
Các biện pháp hạn chế của EU đối với Moscow cũng bao gồm các lệnh cấm xuất khẩu nhiều loại hàng hóa và dịch vụ. Không được phép bán, cung cấp, chuyển nhượng hoặc xuất khẩu cái gọi là “hàng hóa và công nghệ lưỡng dụng”, bao gồm cả phần mềm, có thể được sử dụng cho cả mục đích dân sự và quân sự.
Trong số này có những mặt hàng có thể được sử dụng để thiết kế, phát triển, sản xuất hoặc sử dụng vũ khí hạt nhân, hóa học hoặc sinh học, bao gồm nhiều loại linh kiện điện tử.
Hơn nữa, lệnh cấm xuất khẩu cũng đã được áp dụng đối với nhiều mặt hàng nhằm làm giảm năng lực công nghiệp của Nga như hóa chất, vật liệu đóng gói, gỗ, các loại máy móc, hoặc thậm chí hoa hồng và các loại cây giống.
Được biết, các hạn chế trên đã gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến của Nga, chẳng hạn như chip. Do sự thiếu hụt, ngân hàng Sberbank - chủ yếu làm việc với các nhà sản xuất chip châu Âu, đã bắt đầu loại bỏ chip khỏi thẻ ngân hàng.
Nói về lĩnh vực ngân hàng, các ngân hàng lớn của Nga cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi lệnh trừng phạt.
Vào tháng 3, EU, cùng Mỹ và Anh, nhất trí loại các ngân hàng chủ chốt của Nga khỏi hệ thống nhắn tin tài chính toàn cầu SWIFT. Sberbank không nằm trong số những ngân hàng đầu tiên bị loại trừ, nhưng với việc thông qua gói trừng phạt thứ 6 vào đầu tháng 6/2022, đơn vị này cũng bị loại khỏi SWIFT và hiện có tên trong danh sách trừng phạt của EU.
| EU áp dụng lệnh cấm mua, nhập khẩu hoặc chuyển nhượng vàng nếu nó có nguồn gốc từ Nga và đã được xuất khẩu từ quốc gia này sang EU hoặc nước thứ ba sau thời điểm 22/7. (Nguồn: TASS) |
Hơn nữa, EU áp dụng lệnh cấm mua, nhập khẩu hoặc chuyển nhượng vàng nếu nó có nguồn gốc từ Nga và đã được xuất khẩu từ quốc gia này sang EU hoặc nước thứ ba sau thời điểm ngày 22/7. Như vậy, lệnh cấm không áp dụng đối với vàng nếu nó được xuất khẩu từ Nga trước ngày 22/7.
Lệnh cấm áp dụng đối với vàng, bao gồm cả vàng trong dạng bán thành phẩm hoặc dạng bột, vàng phế liệu và tiền vàng. Hơn nữa, đồ trang sức bằng vàng cũng nằm trong diện cấm.
Tuy nhiên, lệnh cấm sẽ không áp dụng đối với vàng dành cho mục đích sử dụng cá nhân của các thể nhân đến EU, thuộc sở hữu của những cá nhân đó và không để bán.
Gói trừng phạt mới nhất
Việc thông qua gói trừng phạt thứ 8 được công bố vào ngày 6/10. Các biện pháp hạn chế mới nhất bao gồm danh sách bổ sung các cá nhân và tổ chức, các hạn chế xuất-nhập khẩu mới và cơ sở pháp lý cho mức áp trần giá dầu dự kiến.
Các hạn chế xuất khẩu bổ sung nhằm siết chặt hơn nữa việc Nga tiếp cận các mặt hàng quân sự, công nghiệp và công nghệ để hạn chế khả năng phát triển lĩnh vực quốc phòng và an ninh của nước này. Gói biện pháp bao gồm lệnh cấm xuất khẩu than luyện cốc (được sử dụng trong các nhà máy công nghiệp của Nga), các linh kiện điện tử (được sử dụng trong vũ khí) và một số hóa chất nhất định.
Ngoài ra, lệnh cấm nhập khẩu bổ sung trị giá gần 7 tỷ Euro đã được thông qua. Chúng bao gồm lệnh cấm đối với các sản phẩm thép, máy móc và thiết bị, bột gỗ và giấy, nhựa, xe cộ, dệt may, giày dép, da, thuốc lá, gốm sứ, một số sản phẩm hóa chất và thậm chí cả đồ trang sức không phải vàng.
Hơn nữa, cơ sở cho đề xuất của G7 nhằm giới hạn giá dầu cũng được đưa ra. Mục tiêu là giảm doanh thu của Nga trong khi nguồn cung thị trường năng lượng toàn cầu vẫn được giữ ổn định. Biện pháp này sẽ có hiệu lực kể từ ngày 5/12 tới đối với dầu thô và kể từ ngày 5/2/2023 đối với các sản phẩm dầu mỏ tinh chế. Tuy nhiên, cả hai cần phải được thảo luận thêm.
Ngoài ra, thêm 30 cá nhân và 7 thực thể bị đưa vào vào danh sách trừng phạt của EU. Trong số các cá nhân này có những người đóng vai trò trong việc tổ chức cuộc trưng cầu dân ý về việc sáp nhập vào Nga các khu vực Donetsk, Kherson, Luhansk và Zaporizhzhia.
Hơn nữa, các đại diện trong lĩnh vực quốc phòng, chẳng hạn như Alan Lushnikov, cổ đông lớn nhất của Công ty cổ phần sản xuất vũ khí Kalashnikov Concern, hoặc cả hai cựu và đương kim Thứ trưởng Quốc phòng cũng có tên trong danh sách.
Trong khi đó, thực thể bị trừng phạt bao gồm các công ty quốc phòng cung cấp vũ khí hoặc máy bay chiến đấu cho lực lượng vũ trang Nga. Hơn nữa, các tiêu chí trừng phạt đã được EU mở rộng nhằm xử phạt những người tạo điều kiện cho việc lách các lệnh trừng phạt của Liên minh.
Bên cạnh đó, EU cũng mở rộng danh sách các dịch vụ bị cấm cung cấp cho chính phủ hoặc pháp nhân được thành lập ở Nga. Ngoài các dịch vụ kế toán, kiểm toán, kế toán hoặc tư vấn thuế, các dịch vụ tư vấn công nghệ thông tin, pháp luật, kiến trúc và kỹ thuật cũng sẽ bị cấm cung cấp.
Những hạn chế này sẽ có tác động đáng kể đến năng lực công nghiệp của Nga. Như Chủ tịch EC đã tuyên bố, Nga không nên hưởng lợi từ kiến thức và chuyên môn của châu Âu.
Hơn nữa, các lệnh cấm hiện tại đối với tiền điện tử cũng đã được thắt chặt.