Y tế cơ sở: Phân tán và lãng phí ngân sách

Theo đại biểu Cao Thị Giang (Quảng Bình), Việt Nam từng tự hào về điểm sáng của y tế cơ sở vì trên thực tế hệ thống cơ sở y tế đã góp phần quan trọng vào những thành tựu của ngành y tế nói chung. Tuy nhiên, thời gian qua, y tế cơ sở còn nhiều hạn chế không đáp ứng được yêu cầu khám, chữa bệnh ở cơ sở và đó cũng là nguyên nhân làm quá tải các bệnh viện tuyến trên.

Y tế cơ sở còn nhiều hạn chế

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) cho biết, qua hoạt động giám sát của Quốc hội có nhiều địa phương kiến nghị về hiện trạng tổ chức y tế cơ sở còn phân tán nguồn lực và lãng phí ngân sách. Ở huyện thì vừa có phòng y tế, vừa có bệnh viện huyện, vừa có trung tâm y tế.

“Phòng y tế ở huyện với 3 - 4 biên chế chỉ riêng việc tham mưu cho Ủy ban nhân dân cùng cấp để triển khai các văn bản của cơ quan quản lý nhà nước cấp trên còn chưa xong, nói gì đến thực hiện 12 nhiệm vụ về y tế như quy định trong Nghị định 37”, ông Cương nói.

Sau khi nghiên cứu Báo cáo số 650 ngày 9/6/2017 của Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, đại biểu Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) nhận thấy có một số nội dung trong báo cáo mâu thuẫn. Tại trang 5 của báo cáo nêu hệ thống y tế cơ sở chưa được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực, chất lượng chuyên môn khám, chữa bệnh.

Tuy nhiên ở trang 11 khi nói về đổi mới và nâng cao hệ thống y tế cơ sở thì lại nói rất “hoành tráng”, rằng đấy là niềm tự hào của y tế Việt Nam. Cũng ở trang 5 nói về nguyên nhân của 8 hạn chế nêu trên thì không thấy nói rõ về trách nhiệm quản lý ngành của Bộ Y tế.

Đại biểu Vân đã gửi đến Bộ trưởng một số câu hỏi cử tri quan tâm như: tình trạng giữ bệnh nhân ở tuyến dưới không cho lên tuyến trên; cải tiến quy trình khám - chữa bệnh; chảy máu chất xám tại các bệnh viện công…

“Có hay không tình trạng cấp trên cấp trang thiết bị xuống cho cơ sở nhưng không đảm bảo, không đáp ứng với nhu cầu sử dụng của cơ sở và cơ sở cũng không có năng lực cũng như nguồn lực để vận hành trang thiết bị đó, dẫn đến thiết bị đắp chiếu?”, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) đặt câu hỏi với Bộ trưởng Tiến.

Một vấn đề “nóng” khác được đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) nêu ra là hiện nay không ít những bệnh nhân điều trị mãi tại một cơ sở y tế mà bệnh vẫn không khỏi, nhưng không được chuyển lên tuyến trên, xuất hiện tình trạng cắt lát, chia nhỏ từng bệnh nhân, nhằm nâng mức chi dịch vụ khám, chữa bệnh để thanh toán với bảo hiểm y tế.

Nhân lực tuyến dưới còn thiếu và yếu

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, y tế cơ sở là một hoạt động ngành y tế đang tập trung trong nhiệm kỳ này và những vấn đề đang còn yếu kém, chưa phát triển để ngành y tế đáp ứng nhu cầu thì trách nhiệm đó thuộc về Bộ Y tế và chính quyền các cấp về sự quan tâm đầu tư mọi mặt. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tiến cho rằng, y tế cơ sở thời gian qua có những thành tựu được quốc tế công nhận.

Thứ nhất, Việt Nam đã có cô đỡ tại các thôn, bản. Như vậy, chúng đã đạt được những điểm sáng về mục tiêu thiên niên kỷ về giảm tử vong mẹ và trẻ sơ sinh cũng như các chỉ tiêu về tuổi thọ, dinh dưỡng. Nhiều chuyên gia quốc tế đến thăm ngẫu nhiên các trạm y tế, kể cả những vùng cao và đồng bằng nói nếu học tập để xây dựng mạng lưới y tế thì phải đến Việt Nam học.

Thứ hai, đã làm tốt công tác dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, mặc dù nguồn lực rất hạn chế và theo phương châm từ lúc chúng ta mới thống nhất độc lập thì đã phát triển mạng lưới y tế.

Trả lời câu hỏi của các đại biểu về nhân lực y tế, Bộ trưởng thừa nhận có xảy ra tình trạng nhân lực vừa thiếu vừa yếu ở tuyến dưới nên hay xảy ra tình trạng bệnh nhân chuyển lên tuyến trên. Bản thân các bác sĩ tuyến dưới cũng muốn lên tuyến trên làm việc, bác sĩ giỏi muốn làm việc cho tư nhân để lương cao hơn.

Để khắc phục việc này, Bộ đã thực hiện chế độ cử tuyển để phục vụ tại chỗ và có chương trình với sinh viên y khoa đạt loại giỏi, sau đó đào tạo thêm 3 năm rồi đưa về cơ sở. Tiếp đó, sẽ cho xây dựng các bệnh viện vệ tinh, các bệnh viện tuyến trung ương sẽ chuyển giao kỹ thuật, phương tiện cho bệnh viện tuyến tỉnh.

Về giải pháp của ngành y nhằm đáp ứng nhân lực phục vụ sức khỏe của người dân trong thời gian sắp tới, Bộ trưởng Kim Tiến thừa nhận nếu không có giải pháp quyết liệt thì rất khó xử lý. Trong tương lai, Bộ sẽ xây lượng tiêu chí, đánh giá độc lập để chấm điểm công khai trên thông tin đại chúng.