Tết xa quê của những người lính mũ nồi xanh Việt Nam
09:29 | 14/02/2018
Những ngày này, nào đào, mai, nào quất, nào đồ trang trí Tết… xuất hiện trên các con phố. Người mua sắm, người trang trí nhà cửa, không khí Tết rộn ràng khắp nơi. Cách xa Việt Nam hơn 10.000 km, ở thủ đô Bangui (Cộng hòa Trung Phi), những người lính mũ nồi xanh Việt Nam tại MINUSCA cũng đã có một cái Tết đặc biệt.
Cuối tháng Chạp, thủ đô Bangui đang giữa mùa khô. Khắp ngả đường chỉ có nắng nóng, bụi đỏ tung lên từng cuộn khi xe đi qua. Hai bên đường, lá cây phủ lớp bụi dày. Nhóm sĩ quan Việt Nam đang làm việc ở Trụ sở Phái bộ Liên hợp quốc tại Cộng hòa Trung Phi (MINUSCA) gồm Trung tá Lê Ngọc Sơn, Thiếu tá Đinh Đức Long và Đại uý Hồ Tiến Hưng đã tổ chức Tết Việt với bánh chưng xanh, mâm ngũ quả đặc trưng.
Sáng thứ Bảy, các anh chia nhau dọn nhà, đi chợ, mua đồ để chuẩn bị làm cơm Tất niên. Ba ngày đầu năm mới, các sĩ quan vẫn làm việc theo lịch của phái bộ nên tranh thủ đón Tết sớm. Chợ là những gian hàng nối tiếp, không khác gì các chợ quê ở Việt Nam. Thực phẩm hiếm, có rau quả nhưng không nhiều loại. Hôm đó may mắn, sau khi lùng khắp khu chợ, các anh mua được hai nải chuối xanh, một quả dứa, vài nguyên liệu để làm nem và khay trứng. Trứng là món ăn chính của bộ đội Việt Nam ở đây vì dễ mua, dễ bảo quản trong điều kiện Bangui thiếu điện thường xuyên. Đặc biệt, các anh đã mua được thịt lợn - thứ thịt hiếm đến mức, sau gần 9 tháng đến Bangui mới mua được. Lá dong cũng rất hiếm. Từ nhiều ngày trước đó, các anh đã phải đi tìm. Một lần gặp được thì cuộn lá dong đã héo khô. Đã từng dự định lấy lá chuối để gói, nhưng may mắn cuối cùng các anh cũng tìm được 4 bó lá dong rừng.
Để làm bát hương, Trung tá Lê Ngọc Sơn đã rửa sạch hộp nhựa (hộp đựng mắm tép chưng thịt anh mang theo khi sang Phái bộ), lau khô rồi lấy tờ giấy đã in hình “lưỡng long chầu nguyệt” dán quanh hộp. Khuôn bánh chưng được anh Sơn cắt từ bìa cacton, ghép lại. Từ những vật liệu sẵn có, anh đã tạo ra được những món đồ cần thiết trong điều kiện dã chiến. Anh bảo khuôn gói bánh này là cái khuôn đặc biệt nhất trong hàng chục lần gói bánh Tết của anh.
Chiều hôm đó, học trò của thầy Sơn - bốn đứa trẻ nhà hàng xóm tên là Choula, Benita, Emanuel và Angelina - đã sang nơi các anh thuê trọ để cùng thầy gói bánh chưng Việt Nam. Trên chiếc bạt quân nhu trải ở góc sân, các trò chia nhau lau, gấp, cắt lá và tháo cỏ buộc từ bó rau dền, nối dài để làm lạt.
Cuối cùng cũng đủ nguyên liệu và dụng cụ để gói bánh. Bánh chưng đúng chất Việt Nam với đầy đủ gạo nếp, đậu xanh được anh Sơn mang từ Việt Nam sang cùng thịt lợn và hành tươi.
Lần đầu tiên, lũ trẻ biết đến loại bánh đặc biệt làm từ gạo nếp, thịt lợn, đậu xanh, hành. Các trò vui mừng khi lần đầu tiên được nhìn thấy chiếc bánh to và vuông như thế.
Chị Annie, phụ huynh học sinh, cũng sang xem và cổ vũ thầy trò. Chị rất ấn tượng với món bánh chưng của Việt Nam nên liên tục chụp hình.
Sau gần 2 tiếng, thầy trò đã cho “ra lò” 7 cái bánh chưng. Trò vui sướng kéo thầy và mẹ vào chụp ảnh cùng thành quả lao động. Khuôn bìa cacton, “lạt” là loại cỏ dễ đứt nên không thể gói chặt tay. Tuy vậy, những cái bánh chưng vẫn nhìn thấy 4 múi và khá vuông vức. Dứa và chuối xanh mua ở chợ, khế xin ở khu trọ của mấy sĩ quan cùng Phái bộ, đu đủ xin nhà hàng xóm và lấy chanh thay quất. Các anh đã có một mâm ngũ quả đẹp mắt.
Xếp bánh vào chiếc nồi to chị Annie cho mượn, mua mấy túi than củi, thầy trò nổi lửa trong một cái bếp nhỏ ở góc sân. Bánh chưng Việt Nam được luộc trong tiết trời nắng nóng gần 40 độ của Trung Phi. Bốn đứa trẻ quây quần cùng thầy luộc bánh, mồ hôi nhễ nhại. Thi thoảng, các em đưa tay quệt ngang mặt để ngăn mồ hôi không chảy vào mắt. Angelina hỏi thầy: khi nào thì bánh chín? Thầy giải thích với cô bé rằng loại bánh này phải luộc lâu mới ăn được.
Sau gần 10 tiếng, bánh được vớt ra, rửa sạch và ép theo “công nghệ” đặc biệt, có lẽ chỉ có ở Trung Phi!
Trên chiếc bàn phủ bạt quân nhu bày bánh chưng, gà luộc, xôi đỗ, nem rán. Úp 2 hộp cơm chồng lên nhau, đặt “bát hương” lên trên cùng, các anh đã có bát hương với đế 2 tầng. Bó hương được mua từ Việt Nam cùng với dải chữ Happy New Year, bộ câu đối chúc Tết, cành đào 3D, dải hoa mai và đề can chúc Tết. Ảnh Bác Hồ được lấy từ mạng Internet và in màu trên khổ giấy A4.
Bữa cơm tất niên được tổ chức vào trưa Chủ nhật. Dự tất niên với các sĩ quan có mẹ con chị Annie, gia đình bà Luyến - phụ nữ Việt Nam duy nhất ở Bangui và cô Laura. Cô Laura là người Mauritius, từng làm việc cho Chương trình Lương thực thế giới tại Việt Nam từ năm 1990-2001. Trung tá Lê Ngọc Sơn giới thiệu về truyền thống Tết, ý nghĩa của các đồ trang trí và các món ăn ngày Tết.
Đứng trước bàn thờ, bà Luyến lặng đi một lúc. Bà thắp nén hương, cầu khấn cho tổ tiên ở Việt Nam, những người mà bà không còn nhớ rõ. Bà chúc cho đồng bào ở quê hương ăn một cái Tết sum vầy, hạnh phúc. "Tôi từng nghĩ cho đến khi qua đời có lẽ cũng không còn được chứng kiến không khí Tết cổ truyền của Việt Nam", bà nói một câu nửa tiếng Việt, nửa tiếng Pháp. Theo chồng sang Trung Phi gần 70 năm, cô gái Hà Nội xưa đã không còn nhớ rõ mùi vị của bánh chưng, và cũng chừng ấy năm chưa được nhìn ngắm một cành đào.
Trong căn phòng gần 20m2, những người lính mũ nồi xanh Việt Nam cùng bà Luyến và người dân Trung Phi đã có cái Tết đầm ấm tại thủ đô Bangui. Ước nguyện trong năm mới của Trung tá Sơn cũng như những người lính cụ Hồ tại MINUSCA là hòa bình sớm đến với người dân Trung Phi, đời sống người dân nơi đây được cải thiện và các em nhỏ được đến trường. "Tết với người Việt, dù ở khắp năm châu có lẽ luôn là dịp đặc biệt. Tết đã về trên quê hương Việt Nam, mong rằng mùa Xuân mới mang đến hòa bình cùng những điều tốt lành đến khắp muôn nơi", Trung tá Sơn chia sẻ.
