Bước sang năm 2017, một loạt sự kiện quan trọng đang chờ đợi các nước châu Âu và khiến các nhà lãnh đạo thế giới tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tại Thụy Sĩ trong tuần này phải lưu tâm.
Sự lên ngôi của chủ nghĩa dân túy
Trong năm 2017, các cuộc bầu cử quan trọng sẽ được tiến hành ở Hà Lan, Pháp, Đức, và có thể cũng sẽ diễn ra ở Italy. Bất cứ cuộc bầu cử nào trong số này cũng có thể đem tới sự lên ngôi cho phe dân túy và gia tăng thêm bất ổn cho Liên minh châu Âu (EU), vốn đã bị tác động mạnh bởi khủng hoảng. Song cũng trong một năm có nhiều nguy cơ lớn về chính trị này, các nhà đầu tư cũng nên chú ý tới hai lễ kỷ niệm trọng đại và ý nghĩa của chúng đối với tương lai EU.
| Một người dân Anh giơ cao biểu ngữ ủng hộ Brexit tại trung tâm thủ đô London. (Nguồn: Getty) |
Sự kiện thứ nhất là vào ngày 25/3, khi EU kỷ niệm 60 năm ngày ra đời Hiệp ước Rome tạo nền móng cho việc thành lập thị trường chung. Sáu nước đầu tiên ký kết Hiệp ước- gồm Pháp, Tây Đức, Italy, Bỉ, Hà Lan và Luxembourg - có thể đã không ngờ được rằng số lượng thành viên sau đó đã tăng lên thành 28 nước trải dài cả Đông và Tây Âu. Họ có thể cũng không lường trước được mức độ đặc biệt của việc tạo lập một liên minh tiền tệ gồm 11 nước năm 1999 mà từ đó đã mở rộng thành 19 nước.
Lễ kỷ niệm này có tầm quan trọng về mặt chính trị bởi nó diễn ra cùng với bước ngoặt đầu tiên cho mối liên kết châu Âu thời hậu chiến. Thủ tướng Anh Theresa May dự kiến sẽ kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon vào cuối tháng 3 tới, chính thức khởi động quá trình nước Anh rời khỏi EU (Brexit) trong 2 năm tiếp theo. Điều này sẽ khiến toàn EU phải thêm quyết tâm dồn hết nỗ lực để biến lễ kỷ niệm này thành một sự kiện tập hợp những thành viên còn lại.
EU có thể có khả năng đối phó được với vấn đề Brexit, song tổ chức này sẽ phải vất vả khi đối mặt với một chính phủ dân túy ở Italy. Việc người dân Italy trong cuộc trưng cầu dân ý kiên quyết bác bỏ kế hoạch của Thủ tướng Matteo Renzi về việc thay đổi hiến pháp đã cho thấy một nỗi thất vọng- đặc biệt trong giới trẻ vốn đang phải gánh chịu tác động do tình trạng kinh tế tồi tệ của Italy trong liên minh tiền tệ này. Lễ kỷ niệm trong tháng 3 sẽ là cơ hội để chống lại các đảng phản đối đồng Euro, hiện đang mạnh lên bởi sự bất mãn, bằng cách gợi lại cho các cử tri đủ mọi lứa tuổi về những giá trị đối với Italy nếu tham gia lâu dài trong EU.
| Năm 2017 là năm đặc biệt với EU. (Nguồn: RF) |
Cần sự tin cậy lẫn nhau
Lễ kỷ niệm lớn thứ hai trong năm 2017 liên quan đến sự kiện diễn ra cách đây 5 thế kỷ, ngày 31/10/1517. Khi ấy, nhà thần học Martin Luther viết thư cho Albrecht, Tổng Giám mục Mainz và Magdeburg, phản bác việc bán phép giải tội, đính kèm một bản sao tiểu luận "Tranh luận của Martin Luther về Quyền năng và Hiệu lực của Phép Giải tội", được biết đến dưới tên 95 Luận đề.
Sự công kích của nhà thần học vào việc bán phép ân xá- bán sự ân xá cho những người mắc tội để gây quỹ cho Giáo hoàng, đã báo hiệu những rạn nứt về tôn giáo và chính trị ở châu Âu giữa các quốc gia theo Tin Lành và Thiên Chúa.
Những rạn nứt trong Cơ đốc giáo giờ không còn chia rẽ người châu Âu nữa, song những dấu tích của sự rạn nứt đó vẫn còn. Sự chia rẽ trong Khu vực đồng Euro (eurozone) giữa thể chế và văn hóa các nước phía Bắc như Hà Lan với những nước ở Nam Âu phần lớn phản ánh đường đứt gãy tôn giáo do cuộc Cải cách Công giáo gây ra. Để liên minh tiền tệ hoạt động đòi hỏi một sự chia sẻ tài chính mà sự chia sẻ này đổi lại cũng đòi hỏi một sự tin cậy lẫn nhau.
Bài học chung từ hai lễ kỷ niệm rất đáng suy ngẫm. Sự thống nhất của châu Âu rất mạnh mẽ, là điều mà nước Anh sẽ đau đớn nhận ra. Cho dù chủ nghĩa dân túy được dự báo không thắng thế trong các cuộc bỏ phiếu năm 2017, mô hình EU hiện tại vẫn cần linh hoạt hơn nếu muốn tồn tại.