Đây có thể có thể coi là “giấy khai sinh” cho một Liên minh châu Âu (EU) bao gồm 27 nước sau sự kiện Anh rời khối, hay còn gọi là Brexit. Cụ thể, Sách trắng châu Âu nêu những yếu tố thay đổi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của châu Âu trong vòng 10 năm tới, bất chấp tác động của các công nghệ mới tới xã hội và việc làm hoặc nỗi hoài nghi sinh ra từ quá trình toàn cầu hóa, những mối đe dọa về an ninh hay sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy.
| Bản copy Sách trắng đề ra tương lai cho châu Âu. (Nguồn: Reuters) |
Sách trình bày rõ ràng các lựa chọn mà EU sẽ phải quyết định, hoặc EU để cho những xu hướng này cuốn Liên minh đi, hoặc nắm lấy chúng và tận dụng những cơ hội mới mà các thay đổi có thể mang lại. Châu Âu đang phải chứng kiến cả quy mô dân số và sức mạnh kinh tế bị suy giảm khi so sánh với các khu vực khác trên thế giới đang tăng trưởng mạnh mẽ. Tài liệu này cho rằng vào năm 2060, sẽ không một nước thành viên nào thuộc EU có thể chiếm 1% dân số thế giới. Vì vậy, việc cần lúc này là cùng đoàn kết để có thể làm được nhiều việc hơn. Sự thịnh vượng của châu Âu phụ thuộc vào nỗ lực, sự cởi mở của chính họ và những mối liên kết mạnh mẽ hơn với các đối tác.
Đặc biệt, Sách trắng đưa ra 5 kịch bản, mỗi kịch bản tương ứng với một cách hình dung về tương lai của Liên minh vào năm 2025, tùy theo lựa chọn mà châu Âu sẽ thực hiện.
Kịch bản thứ nhất: Chủ trương kế thừa và tiếp nối
EU-27 sẽ trung thành với việc triển khai chương trình cải tổ tích cực, trên tinh thần văn bản của EC năm 2014 có tiêu đề “Một động lực mới cho châu Âu” và tuyên bố Bratislava được thông qua vào năm 2016 bởi toàn bộ 27 nước thành viên. Đến năm 2025, người dân các nước EU có thể di chuyển xuyên biên giới mà không bị kiểm soát, tuy nhiên họ vẫn chịu sự kiểm tra an ninh tại sân bay hoặc nhà ga tàu hỏa trước khi khởi hành.
Kịch bản thứ hai: Ưu tiên cho thị trường chung
EU-27 sẽ tái tập trung củng cố thị trường chung khi tính đến việc 27 nước thành viên không có khả năng tìm thấy tiếng nói chung trong rất nhiều lĩnh vực. Đến năm 2025, EU sẽ thực hiện kiểm tra thường xuyên đối với khách qua biên giới vì lý do công việc hoặc đi du lịch. Sẽ là khó khăn cho công dân khi tìm việc làm ở nước ngoài và việc chuyển tiền trợ cấp từ nước này sang nước khác cũng không được bảo đảm. Các trường hợp ốm đau phải nằm viện ở nước ngoài sẽ phải chịu chi phí rất cao.
| Chủ trương phát triển EU với nhiều tốc độ hội nhập nổi lên đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm ký Hiệp ước thành lập EU. (Nguồn: Getty Images) |
Kịch bản thứ ba: Xây dựng một châu Âu đa dạng về tốc độ hòa nhập
EU-27 sẽ tiếp tục theo đuổi mô hình như hiện nay nhưng cho phép các nước thành viên mong muốn được hợp tác chung với nhau trong các lĩnh vực đặc thù như quốc phòng, an ninh nội địa hay các vấn đề xã hội.
Theo kịch bản này, vào năm 2025, trong EU sẽ có khoảng 15 nước thành viên thống nhất thành lập một lực lượng gồm cảnh sát và các công tố viên chịu trách nhiệm điều tra các hoạt động tội phạm xuyên biên giới. Các thông tin về an ninh sẽ được trao đổi ngay lập tức vì các cơ sở dữ liệu hoàn toàn được kết nối.
Kịch bản thứ tư: Hướng tới hành động ít nhưng hiệu quả hơn
EU-27 tập trung nỗ lực vào các lĩnh vực nhất định để có thể đạt kết quả nhanh chóng nhất, đồng thời giảm can thiệp vào các lĩnh vực được coi là ít mang lại giá trị gia tăng. EU sẽ dành sự tập trung và nguồn lực có hạn của mình cho một số lĩnh vực được lựa chọn.
Theo kịch bản này vào năm 2025, một cơ quan mới của châu Âu về chống khủng bố chịu trách nghiệm ngăn ngừa và dự đoán các vụ tấn công lớn thông qua hệ thống theo dõi và báo cáo về những kẻ tình nghi sẽ được thành lập.
Kịch bản thứ năm: Mong muốn hợp tác nhiều hơn
Các nước thành viên quyết định chia sẻ với nhau nhiều hơn về quyền hạn, tài nguyên và tiến trình ra quyết định trong tất cả các lĩnh vực. Các quyết định sẽ được thông qua trong thời gian nhanh nhất trên quy mô toàn EU và nhanh chóng được đưa vào thực thi.
Chủ trương phát triển EU với nhiều tốc độ hội nhập nổi lên đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm ký Hiệp ước thành lập EU tại Rome. Trên thực tế, EC dành nhiều ưu tiên cho một châu Âu phát triển với nhiều tốc độ hòa nhập theo kịch bản thứ ba. Cuối tháng 2, Chủ tịch EC Jean-Claude Juncker đã kêu gọi hướng tới một châu Âu đa dạng về mức độ hòa nhập để đối phó với cuộc khủng hoảng Brexit làm chấn động EU. Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp François Hollande cũng từng nhiều lần lên tiếng ủng hộ chủ trương này.