Năm 2016 đánh dấu khoảnh khắc cô gái trẻ Amanda Nguyễn vỡ oà trong chiến thắng sau hành trình đấu tranh miệt mài cho công lý, khi Tổng thống Mỹ bấy giờ là ông Barack Obama ký ban hành đạo luật về Quyền của những người sống sót sau vụ tấn công tình dục (Sexual Assault Survivor Bill of Rights).
Là nhà sáng lập của tổ chức nhân quyền Rise, cô đã thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh, khiến 40 tiểu bang tại Mỹ thông qua đạo luật tương tự và đưa phong trào này đến Liên hợp quốc, nơi cô đang tiên phong nỗ lực bảo vệ nạn nhân tình dục trên toàn thế giới.
| Amanda Nguyễn là người phụ nữ gốc Việt đầu tiên vào vào vũ trụ và lan toả thông điệp về bình đẳng giới trong khoa học. (Nguồn: Instagram amandangocnguyen) |
“Bất khả thi chỉ là một cách nhìn nhận”
Sinh ra và lớn lên tại bang California trong một gia đình gốc Việt, Amanda Nguyễn không xa lạ với những thử thách mà nhiều thế hệ nhập cư phải đối mặt. Tuy nhiên, nỗi đau lớn nhất lại đến từ Đại học Harvard, nơi cô gái trẻ tràn đầy niềm tin vào tương lai.
“Tôi bị xâm hại tình dục ở trường, giấc mơ bỗng chốc trở thành ác mộng”, cô Amanda chia sẻ.
Từ khoảnh khắc ấy, cô quyết định không để nỗi đau này đè nén cuộc đời mình mà thay vào đó, biến nó thành động lực để thay đổi hệ thống pháp lý, nhằm bảo vệ những người xấu số khác.
Với nạn nhân tấn công tình dục, tìm kiếm công lý có thể là quá trình kinh hoàng và tủi hổ. Trái với quy định liên bang Mỹ, tại một số bang ở nước này, nạn nhân phải trả tiền cho quá trình đánh giá y tế nhằm tố cáo thủ phạm và có thời hạn 15 năm để khởi kiện kẻ xâm hại mình. Nhưng trong thời gian đó, họ phải làm thủ tục gia hạn “rape kit” 6 tháng một lần.
“Rape kit” sẽ bị tiêu hủy nếu nạn nhân không làm thủ tục gia hạn sau 6 tháng. “Để tiến hành thủ tục gia hạn, tôi phải trải qua 6 giờ trong bệnh viện. Về cơ bản, hệ thống đó khiến tôi luôn phải sống cuộc đời của mình trong ngày bị cưỡng hiếp", cô Amanda cho biết.
Chính vì vậy, đứng giữa ngã rẽ của việc sẽ tiếp tục theo đuổi giấc mơ chinh phục vũ trụ hay nỗ lực tìm kiếm công lý đến cùng, cô gái gốc Việt đã lựa chọn đứng lên thay đổi tương lai cho bản thân và cả những nạn nhân bị xâm hại khác.
| “Tôi có một lựa chọn: chấp nhận sự bất công này hoặc viết lại luật". Vậy nên, cô "viết lại luật". |
Amanda Nguyễn ngay lập tức bắt tay vào soạn thảo và vận động cho dự luật về quyền của nạn nhân tấn công tình dục. Dự luật này đề xuất một loạt quyền lợi quan trọng cho các nạn nhân của tấn công tình dục, bao gồm quyền được biết về kết quả xét nghiệm ADN, quyền được thông báo về các quyền lợi pháp lý của mình và quyền được bảo mật thông tin cá nhân trong khi điều tra. Mục tiêu của dự luật hướng tới một hệ thống công lý công bằng hơn, nơi các nạn nhân không phải đối mặt với sự bất công và thiếu tôn trọng trong quá trình điều tra và xét xử.
Bên cạnh đó, cô cũng hợp tác với các nhà lập pháp và tổ chức bảo vệ nhân quyền để vận động dự luật này. Cô tin rằng việc thông qua dự luật sẽ là một bước tiến quan trọng nhằm cải thiện hệ thống tư pháp và bảo vệ các nạn nhân của tấn công tình dục.
| “Chúng tôi kêu gọi Quốc hội hành động ngay lập tức để đảm bảo rằng các nạn nhân không chỉ được lắng nghe mà còn được bảo vệ trong suốt quá trình điều tra và xét xử”. (Amanda Nguyễn) |
Nỗ lực của cô không chỉ thu hút sự chú ý từ truyền thông mà còn từ nhiều cá nhân và tổ chức, những người tin tưởng dự luật này sẽ mang lại sự thay đổi tích cực. Tuy nhiên, cuộc chiến còn đầy rẫy thử thách và cô gái gốc Việt vẫn phải tiếp tục đấu tranh để dự luật được thông qua. “Tôi có một lựa chọn: chấp nhận sự bất công này hoặc viết lại luật. Vậy nên, tôi viết lại luật. Nhiều người cho rằng điều này là bất khả thi, nhưng bất khả thi chỉ là một cách nhìn nhận”,
Với nỗ lực không mệt mỏi, năm 2016, Amanda Nguyễn thành công trong việc thuyết phục Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật về Quyền của nạn nhân bạo lực tình dục (Survivors' Bill of Rights Act), một trong những luật được thông qua nhanh nhất trong lịch sử Mỹ, đảm bảo quyền của các nạn nhân trong việc giữ bằng chứng ADN và kiểm tra y tế, mở ra một cuộc cách mạng trong hệ thống tư pháp hình sự Mỹ.
Sáu năm miệt mài “thuyết phục” cả thế giới, sáu năm biến hồi ức kinh khủng thành ngọn lửa đấu tranh cho tương lai, giờ đây, cô gái trẻ năm ấy có thể đứng tại Liên hợp quốc và thốt lên rằng “chúng tôi đã thay đổi thế giới”.
| Amanda Nguyễn sinh năm 1991 tại bang California, Mỹ. Cô tốt nghiệp Đại học Harvard, từng thực tập tại Cơ quan Hàng không và vũ trụ Mỹ (NASA) vào năm 2013 và từng làm việc tại Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard - Smithsonian. Những nỗ lực tích cực của cô trong đấu tranh chống phân biệt đối xử và xâm hại tình dục ở Mỹ được ghi nhận với đề cử giải Nobel Hòa bình năm 2019, tạp chí Time vinh danh là một trong những Người phụ nữ của năm 2022. Cô nhận được Giải thưởng Heinz thường niên lần thứ 24 về Chính sách công, Giải thưởng Nelson Mandela Changemaker, Time 100 Next, Forbes 30 Under 30 và được tạp chí Foreign Policy ghi nhận là một trong 100 nhà tư tưởng toàn cầu hàng đầu. Cô là phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào vũ trụ theo dự án Space for Humanity (Không gian cho nhân loại) dự kiến vào Hè 2025. |
"Nhìn thấy chính mình giữa những vì sao"
Vượt qua những biến cố, cô gái trẻ miệt mài đấu tranh ngày ấy cuối cùng cũng có thể quay trở lại ước mơ của mình. Cuối tháng 3/2024, tổ chức phi lợi nhuận Space for Humanity công bố Amanda Nguyễn sẽ du hành vào không gian trong đợt phóng tên lửa đẩy New Shepard tiếp theo của tập đoàn hàng không vũ trụ Blue Origin.
“Tôi là người Việt Nam. Tôi bay vào không gian để những cô gái trẻ Việt Nam có thể nhìn thấy chính mình giữa những vì sao”. Đối với Amanda Nguyễn, sứ mệnh không gian này không đơn thuần là một chuyến bay vũ trụ, mà còn là cơ hội để thúc đẩy những giá trị mà bản thân cô luôn ủng hộ: Bình đẳng, đổi mới và thay đổi tích cực.
Không dừng lại ở hình mẫu “người phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào vũ trụ”, cô còn muốn truyền cảm hứng cho một thế hệ trẻ hiểu rằng khoa học và công nghệ không phải là lĩnh vực độc quyền của bất kỳ giới tính hay chủng tộc nào. Việc in dấu chân trong một lĩnh vực vốn dĩ đầy rẫy những định kiến này, Amanda Nguyễn đã lan tỏa thông điệp rằng không có giới hạn nào là không thể vượt qua, đặc biệt khi bạn quyết tâm và kiên trì.
| “Tôi muốn chuyến bay này không chỉ là một dấu ấn cá nhân, mà còn là một nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là các bạn trẻ gốc Việt và phụ nữ”. (Amanda Nguyễn) |
Đối với Amanda Nguyễn, khoa học bên cạnh các con số và công nghệ, còn gắn liền với tầm nhìn về tương lai của loài người. Chính vì vậy, sứ mệnh khám phá không gian không chỉ là khoa học thuần túy, mà còn là cách để nhân loại hiểu hơn về bản thân mình, về những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng xã hội. Bước chân lên tàu vũ trụ là minh chứng cho những nỗ lực kết nối khoa học với giá trị nhân văn sâu sắc mà cô gái trẻ miệt mài theo đuổi.
“Các phi hành gia rời Trái đất với tư cách những nhà khoa học kỹ thuật nhưng khi trở về lại là những nhà hoạt động được thôi thúc thực hiện các công việc vì lợi ích nhân loại", nữ phi hành gia tương lai của Blue Origin chia sẻ.
Amanda Nguyễn luôn tin tưởng việc thám hiểm không gian không chỉ là một bước tiến công nghệ mà còn là chìa khóa để nhân loại giải quyết nhiều vấn đề khác nhau của hành tinh xanh. Cô không nhìn nhận khoa học dưới lăng kính số liệu, mà luôn gắn với những khía cạnh xã hội bản thân đã và đang đấu tranh.
Nữ phi hành gia là đại diện cho thế hệ người Việt mới, dám sống với giấc mơ cá nhân, dám gánh vác trên vai thông điệp về bình đẳng, tự do và hy vọng cho toàn bộ cộng đồng. Điều này càng có ý nghĩa lớn lao khi cô lên tiếng không chỉ cho người Việt, mà còn cho tất cả những ai từng phải đấu tranh để tồn tại và khẳng định bản thân.
Không chỉ là người đầu tiên bay vào vũ trụ, Amanda Nguyễn còn mở ra một giấc mơ lớn hơn cho thế hệ trẻ. Hành trình của cô cũng là chuyến bay của hy vọng, của sự thay đổi và của những giấc mơ không biên giới.
“Trong 10 năm qua, tôi đã đổi chiếc kính thiên văn của mình lấy một ngòi bút để soạn thảo các văn bản luật bảo vệ nạn nhân bị xâm hại và tôi đã thành công”, Amanda Nguyễn xúc động chia sẻ trong một bài viết trên Instagram.
| Với Amanda Nguyễn, chuyến bay vào vũ trụ là cơ hội để lan toả nhiều giá trị cho cộng đồng. (Nguồn: Instagram amandangocnguyen) |
Câu chuyện của Amanda Nguyễn không khép lại ở việc trở thành người gốc Việt đầu tiên bay vào vũ trụ, mà còn là hành trình của một người phụ nữ trẻ dám mơ lớn, dám thay đổi và luôn sẵn sàng chia sẻ với thế giới. Cô hy vọng thành công của mình sẽ tạo ra sự chú ý và thúc đẩy các cơ hội mới cho cộng đồng người Việt cũng như phụ nữ trên toàn thế giới. Điều đó có lẽ mới là di sản lớn nhất mà cô để lại cho thế hệ mai sau.
“Đây là một bước tiến lớn cho cộng đồng và cho tất cả những ai đang đấu tranh cho ước mơ của mình". Cô "hy vọng mọi người sẽ tin rằng ai cũng có thể đạt được điều mà trước đây tưởng chừng như không thể”.
Tựu trung, hành trình bay vào không gian của Amanda Nguyễn không chỉ là thành tựu khoa học mà còn mang ý nghĩa biểu tượng về sự đấu tranh và vươn lên của một thế hệ trẻ đầy khát vọng. Sâu bên trong cô gái gốc Việt chính là sự hội tụ của ý chí và lòng kiên trì, vốn đã được thể hiện qua những năm tháng miệt mài đấu tranh vì quyền lợi của các nạn nhân bạo lực tình dục.
Tiếp Amanda Nguyễn tại tại trụ sở Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc (New York) ngày 5/9, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Đặng Hoàng Giang chúc mừng cô gái gốc Việt được chọn tham gia chuyến bay vào không gian trên tàu vũ trụ New Shepard của Blue Origin dự kiến vào giữa năm 2025; nhấn mạnh sự kiện ý nghĩa này sẽ góp phần khẳng định giá trị, năng lực và lan toả hình ảnh người phụ nữ Việt Nam. Đánh giá cao nỗ lực nhiều năm qua của Amanda Nguyễn trong đấu tranh cho các quyền của phụ nữ và bảo vệ nạn nhân xâm phạm tình dục, Đại sứ Đặng Hoàng Giang nhấn mạnh, phụ nữ Việt Nam luôn đóng vai trò quan trọng trong suốt chiều dài lịch sử ngàn năm dựng nước và giữ nước, cũng như trong giai đoạn phát triển nước hiện nay. Đại sứ mong muốn Amanda Nguyễn tiếp tục gắn bó, hướng về quê hương Việt Nam, góp phần củng cố đại đoàn kết dân tộc, làm cầu nối thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam và Mỹ. |