Ở tuổi 30, ảnh GIF đã trở thành một "cụ già" trong thế giới Internet, nhưng cũng khá lạ khi GIF chỉ mới trở thành một hiện tượng trên mạng trong những năm gần đây. Cho đến bây giờ, mạng xã hội Twitter và Apple mới cho phép ảnh GIF xuất hiện trên nền tảng của mình. Cách đây 1 thập kỷ, việc GIF có thể xuất hiện trên những nền tảng chính thống như vậy là không tưởng.
GIF đã trở thành một phần không thể thiếu trong cách truyền đạt thông tin thời đại kỹ thuật số. Một số ảnh GIF như Orson Welles ngồi vỗ tay hoặc Michael Jackson ăn bỏng ngô đã trở nên rất nổi tiếng trên cộng đồng mạng. Ảnh GIF trở thành một công cụ có tác dụng diễn đạt mà không cần dùng lời nói, chữ viết cũng như thạo máy tính.
| Ảnh GIF Orson Welles ngồi vỗ tay. |
Lịch sử ra đời
Ngày nay, ảnh GIF được biết đến là những hình ảnh ngắn, chuyển động được và lặp đi lặp lại. Tuy nhiên khi ra đời, nó là một định dạng sử dụng để hiển thị hình ảnh. Steve Wilhite đã bắt tay vào chế tạo GIF vào đầu năm 1986. Khi đó, ông là nhân viên của Compuserve, một công ty chuyên về dịch vụ mạng Internet đời đầu bao gồm các chatroom, diễn đàn và các loại thông tin như chứng khoán. Sandy Trevor, sếp của Wilhite tại Compuserver muốn ông giải quyết hai vấn đề.
Đầu tiên, Compuserve muốn tạo ra một định dạng hình ảnh có thể chạy trên tất cả các loại máy tính. Thời đó, thị trường máy tính để bàn được chia đều cho các ông lớn bao gồm Apple, Atari, Commodore, IBM, và Tandy, mỗi hãng lại có cách thể hiện hình ảnh khác nhau. Compuserve đã sử dụng nhiều định dạng ảnh nổi tiếng khác trong thời kì đó, ví dụ như NAPLPS, nhưng Trevor thấy rằng NAPLPS lại quá phức tạp. Vậy nên ông giao cho Wilhite việc tạo ra một định dạng hình ảnh đơn giản và có thể sử dụng trên bất kì hệ máy tính nào.
Vấn đề thứ hai, Sandy muốn Wilhite chế tạo một công nghệ mới có thể thể hiện hình ảnh rõ nét nhất với tốc độ kết nối Internet chậm. Ông Trevor cho biết, trong thập kỷ 80, tốc độ trung bình của các gia đình sử dụng Internet là 300 baud. Vì vậy, Compuserve cần những file rất nhỏ để phục vụ người dùng.
Một định dạng hình ảnh khác, JPEG cũng đang được phát triển trong khoảng thời gian đó. Nhưng định dạng này hợp với việc thể hiện các bức ảnh chụp và những hình ảnh có độ chi tiết cao và không hề bị méo mó. Compuserve chỉ cần hiển thị báo giá cổ phiếu, bản đồ thời tiết và các loại bảng biểu khác - những hình ảnh đơn giản. Vì vậy, Wilhite quyết định xây dựng GIF dựa trên một thuật toán nén không mất dữ liệu có tên Lempel-Ziv-Welch, hoặc LZW.
Wilhite đã hoàn thành phiên bản đầu tiên của GIF vào tháng 5/1987, và Compuserve đã cho ra mắt và sử dụng định dạng hình ảnh này vào tháng tiếp theo.
GIF là định dạng hình ảnh hoàn hảo để hiển thị logo, các loại biểu đồ xuất hiện trên mạng. Và bởi vì một phần của hình ảnh có thể trong suốt, có nghĩa là hình ảnh đó có thể hòa trộn vào nền hoặc chèn vào những hình ảnh khác trông rất thú vị, nó giúp cho các nhà thiết kế web có thể tạo ra những bố cục phức tạp hơn. Nhưng điều quan trọng nhất là Wilhite đã có tầm nhìn rất xa khi khiến GIF có thể được mở rộng ra, đồng nghĩa những người làm lập trình khác có thể dễ dàng thêm các loại thông tin tùy chỉnh khác vào GIF. Chính vì điều này, trình duyệt Netscape đã tạo ra ảnh GIF chuyển động vào năm 1995.
Không lâu sau đó, các ảnh GIF chuyển động đã xuất hiện tràn lan và trở thành những hiện tượng trên các trang web.
Định dạng file này cũng trở thành tâm điểm của một trong những tranh chấp bằng sáng chế liên quan đến Internet đầu tiên. Năm 1994, công ty đứng đầu về công nghệ thông tin Unisys tuyên bố sở hữu thuật toán LZW mà Wilhite sử dụng để viết lên GIF. Công ty này đe dọa kiện bất cứ ai làm phần mềm có thể tạo ra hoặc đọc những file GIF mà không trả tiền giấy phép sử dụng. Đến năm 2006 thì bằng sáng chế của Unisys hết hạn.
Cơn sốt sử dụng GIF cũng biến mất nhanh như nó bắt đầu. Các ảnh GIF bắt đầu biến mất dần trên các trang web. Các họa sĩ và người làm hoạt hình chuyển sang sử dụng những định dạng khác phức tạp hơn như Flash và sau này là HTML5. Nhưng GIF vẫn tồn tại trên các diễn đàn mạng và trang web như 4chan, Reddit và Tumblr.
| Ảnh GIF Michael Jackson ngồi ăn bỏng ngô. |
Thể hiện cảm xúc một cách đơn giản
Khi con người phát hiện ra họ có thể sử dụng những ảnh động nhỏ, lặp lại vào những cuộc trò chuyện trên mạng, GIF trở thành một hình thức để thể hiện bản thân. Những đoạn clip nhỏ vui nhộn, mới mẻ khiến GIF trở thành một hình thức giải trí mới. Với sự trỗi dậy của smartphone, hình thức giao tiếp bằng hình ảnh động này lại càng hấp dẫn hơn. Con người có thể dễ dàng thể hiện các tâm trạng khác nhau của mình.
Dường như các ứng dụng mới như Vine hoặc Snapchat tưởng sẽ thay thế được GIF. Nhưng rồi sau bao nhiêu năm, Vine đã đóng cửa ứng dụng của mình nhưng GIF thì vẫn trụ vững.
Thành công này phải kể đến công của người dùng Internet, những người đã xây dựng một kho lưu trữ các file GIF khổng lồ. Khi bạn muốn bày tỏ sự vui sướng, buồn bã hay mất tinh thần hoặc bất kì cảm xúc nào khác, bạn có thể dễ dàng tìm kiếm những GIF đã được làm sẵn trên các trang web như Tumblr, Giphy hoặc Tenor. Nó như một kho từ vựng bằng hình ảnh mở được xây dựng chỉ trong vài năm.
Trong khi những định dạng hình ảnh mới mang lại nhiều lựa chọn hơn, trưởng nhóm chiến lược sáng tạo David Hayes của Tumblr lại cho rằng chính sự thiếu sót về công nghệ là thế mạnh của GIF.