ASEAN chưa khi nào nản bước trước khó khăn

Đúng như vậy, thời gian qua, trước những thách thức chưa từng có của đại dịch Covid-19, ASEAN đã đoàn kết cùng nhau vượt qua. Càng trong khó khăn, mẫu số lợi ích chung gắn kết các quốc gia thành viên ASEAN trong suốt 55 năm qua càng được nhân lên.

Đại dịch Covid-19 là phép thử để ASEAN khẳng định bản lĩnh của một Cộng đồng ngày càng trưởng thành.

Đoàn kết đưa ra giải pháp chung

Khi bắt đầu xuất hiện dịch bệnh, với tư cách là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã có cảnh báo, trao đổi và chia sẻ hợp tác với ASEAN một cách chủ động và từ rất sớm, kêu gọi chia sẻ thông tin, tinh thần đoàn kết trong phòng chống dịch bệnh.

Ngày 14/2/2020, Chủ tịch ASEAN ra Tuyên bố Chủ tịch về ứng phó của ASEAN trước dịch Covid-19. Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo cấp cao, các cấp ngành trong Cộng đồng ASEAN như các Bộ trưởng Quốc phòng, Kinh tế, đều ra Tuyên bố đề ra các hành động chung trong lĩnh vực của mình để kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh.

Nhiều sáng kiến có tính thiết thực nhất của ASEAN về hợp tác ứng phó Covid-19 và các nguy cơ dịch bệnh được công bố và đưa vào triển khai, cụ thể:

Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19 được lập ra năm 2020 đã thu hút hàng chục triệu USD, là đóng góp của các nước ASEAN và đối tác của ASEAN. Hiệp hội đã lên kế hoạch sử dụng khoản ngân sách từ Quỹ để mua vaccine (thông qua UNICEF và cơ chế COVAX) hỗ trợ người dân các nước thành viên theo tỷ lệ đồng đều.

Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp ASEAN nhận được nhiều đóng góp vật tư y tế, như: khẩu trang, quần áo bảo hộ y tế, dung dịch sát khuẩn, bộ xét nghiệm Covid-19, thuốc điều trị… sẵn sàng gửi đến các nước thành viên có nhu cầu.

Khung phục hồi tổng thể ASEAN đang được tích cực triển khai, tập trung vào nâng cao năng lực y tế công cộng của khu vực, tối đa hóa các tiềm năng của thị trường nội khối và đẩy mạnh liên kết kinh tế, tận dụng đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số làm đòn bẩy phục hồi.

ASEAN đã xây dựng và ứng dụng Khung chiến lược ASEAN về các vấn đề y tế khẩn cấp trong bảo đảm khu vực luôn sẵn sàng ứng phó các thách thức dịch bệnh mới nổi theo một quy trình chuẩn chỉ và hiệu quả.

Trung tâm khu vực về Ứng phó dịch bệnh mới nổi và các tình huống y tế công cộng khẩn cấp do Nhật Bản tài trợ ban đầu 50 triệu USD và Australia cam kết hỗ trợ 21 triệu USD đóng vai trò là trung tâm thông tin và điều phối của khu vực trong vấn đề này.

Nhóm công tác liên ngành của Hội đồng điều phối Cộng đồng ASEAN về ứng phó các tình trạng y tế công cộng khẩn cấp (ACCWG-PHE) thời gian qua đã đưa ra nhiều khuyến nghị, sáng kiến cụ thể đi vào thực tiễn.

Tháng 11/2021, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Khung thỏa thuận hành lang đi lại ASEAN (ATCAF) nhằm tạo thuận lợi cho di chuyển thiết yếu trong khu vực, bảo đảm tuân thủ các quy định y tế của khu vực và từng quốc gia thành viên trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 cũng như hỗ trợ cho các nỗ lực phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Song song với hợp tác nội khối, ASEAN cũng phối hợp với các đối tác và các nước trên thế giới để tạo hiệu ứng rộng lớn hơn trong chặn đứng dịch bệnh. Nhiều hội nghị đặc biệt giữa ASEAN và các đối tác (như Trung Quốc, Liên minh châu ÂU (EU), Mỹ, Australia, Nga, ASEAN+3…) đã được đề xuất và tổ chức.

Trước các nhu cầu và sự kêu gọi của ASEAN, nhiều đối tác đã cam kết đóng góp cụ thể cho các sáng kiến phòng, chống Covid-19 của khu vực, nhất là Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19.

Hàng trăm triệu liều vaccine từ khắp nơi trên thế giới đã kịp thời chuyển về khu vực để đẩy nhanh nỗ lực tiêm chủng, ngăn chặn kịp thời bùng phát dịch bệnh.

Các đối tác cũng cam kết hỗ trợ lâu dài giúp ASEAN nâng cao năng lực y tế dự phòng, nghiên cứu, phát triển vaccine và nâng cao năng lực tự cường, tự chủ về vaccine tại khu vực.

Phục hồi cùng tiến về phía trước

Hiện nay, khi dịch bệnh Covid-19 đã được kiểm soát, các nước ASEAN lại nỗ lực cùng nhau phục hồi để phát triển kinh tế-xã hội. Việc quản lý và phục hồi sau đại dịch toàn cầu là một nhiệm vụ khó khăn và không thể đi đến đích nếu không có sự hợp tác ở mọi cấp và mọi lĩnh vực.

ASEAN đang tập trung vào các hướng như: xanh hóa ASEAN; tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA); hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển du lịch.

Việc tăng cường chuỗi cung ứng khu vực và nâng cấp các FTA của ASEAN cũng đang được đẩy mạnh. Vừa qua, các nước thành viên đã nhất trí khởi động đàm phán nâng cấp Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) nhằm tối đa hóa tiềm năng thương mại trong khối và tăng cường hội nhập kinh tế.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số là một ưu tiên trọng tâm của ASEAN trong bối cảnh mới. Hiệp hội đang tăng cường hội nhập và chuyển đổi số trong khu vực thông qua xây dựng Hiệp định Khung về Kinh tế số ASEAN trước năm 2025 nhằm đảm bảo xã hội ASEAN sẵn sàng cho công nghệ số và tương lai bằng cách cung cấp các kỹ năng và kiến thức phù hợp để tự tin tham gia vào quá trình chuyển đổi số.

Gần đây, trong nhiều hội nghị với các đối tác như Mỹ, Anh, Ấn Độ... ASEAN cũng đều nêu bật những trọng tâm trong hợp tác nhằm phục hồi kinh tế sau đại dịch và tăng cường sự hội nhập của kinh tế khu vực.

Như vậy, rõ ràng ASEAN chưa khi nào lùi bước trước khó khăn, những nỗ lực của ASEAN trước đại dịch Covid-19 đã minh chứng điều đó. Điều này đã và đang mang đến một thông điệp rõ nét: Đoàn kết chính là cơ sở hợp tác, là chìa khóa cho những thành công của ASEAN và là nguyên liệu chính để xây dựng nên mái nhà chung ASEAN, giúp các quốc gia thành viên cùng nhau vượt qua khó khăn, thử thách.