| Hội nghị Cấp cao ASEAN năm nay do Việt Nam chủ trì được tổ chức theo hình thức trực tuyến do ảnh hưởng của Covid-19. (Nguồn: EPA) |
Theo đó, ASEAN hy vọng sớm hoàn thành một bộ quy tắc ứng xử cho các bên ở Biển Đông (COC) thật sự “hiệu quả và bền vững”.
Với chủ đề “Gắn kết và Chủ động thích ứng”, Hội nghị Cấp cao năm nay được Việt Nam chủ trì, diễn ra theo hình thức trực tuyến do ảnh hưởng của dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19.
Trong bài phát biểu tại với tư cách Chủ tịch ASEAN 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tái khẳng định quyết tâm của khối trong việc duy trì “hòa bình, ổn định và an ninh” tại Biển Đông.
Tại Hội nghị, Tổng thống Indonesia Joko Widodo cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của ASEAN trong việc duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc có mối quan hệ căng thẳng như hiện nay, nhà lãnh đạo Indonesia cho rằng rất bình thường khi cả 2 quốc gia này đều muốn thu hút ASEAN về phía mình - một thực tế đòi hỏi khối phải “duy trì sự cân bằng và củng cố nền tảng hợp tác cùng có lợi”.
Còn Thủ tướng Malaysia Tan Sri Muhyiddin Yassin khẳng định quốc gia này giữ vững lập trường rằng các vấn đề liên quan tới Biển Đông phải được giải quyết trên tinh thần hòa bình và mang tính xây dựng, phù hợp với các nguyên tắc luật pháp quốc tế được cả thế giới công nhận, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.
Phát biểu trong phiên khai mạc, Thủ tướng Tan Sri Muhyiddin Yassin khẳng định: “Malaysia có quan điểm rằng tất cả các bên cần phải cộng tác cùng nhau để đảm bảo Biển Đông là một vùng biển hòa bình, ổn định và giao thương thông suốt… Là một quốc gia duyên hải, điều mà chúng tôi xem là đặc biệt quan trọng chính là vùng biển của mình đủ an toàn để thúc đẩy giao thương quốc tế”.
Thủ tướng Malaysia cũng nhắc lại quan điểm của quốc gia này rằng dù luật pháp quốc tế bảo đảm quyền tự do hàng hải, song sự hiện diện của các tàu chiến và phương tiện khác ở Biển Đông luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gia tăng căng thẳng. Điều này dễ dẫn đến những tính toán sai lầm, tác động tiêu cực tới hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực.
Trong một phát biểu khác, Thủ tướng Muhyiddin cho rằng ASEAN cần duy trì vị thế là một nhân tố chiến lược bởi khối đang ở trong một bối cảnh địa chính trị biến động mạnh mẽ chưa từng có.
Theo nhà lãnh đạo Malaysia, các nước thành viên cũng nên tiếp tục đảm bảo thông tin liên lạc và phối hợp chặt chẽ như một khối thống nhất, bởi với “thực tế là những quốc gia nhỏ, chúng ta phải phối hợp cùng những đối tác có những giá trị tương đồng để cùng nhau bảo vệ và thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy lợi ích khu vực và tăng cường hợp tác với các lực lượng bên ngoài”.
Thủ tướng Muhyiddin nhấn mạnh: “Malaysia hy vọng rằng nhờ những cuộc thảo luận mà ASEAN đã tiến hành, các nỗ lực tổng thể sẽ mở đường cho việc hiện thực hóa mục tiêu xây dựng cộng đồng ASEAN mà tất cả đều trông đợi”.
Về làn sóng di cư bất thường, kể cả những cuộc di cư liên quan đến nạn buôn lậu và buôn người trái phép trong khu vực, nhà lãnh đạo Malaysia nhấn mạnh vấn đề này đòi hỏi tất cả các bên liên quan xác định và giải quyết các nguyên nhân gốc rễ cùng các yếu tố khác, cho dù đó là vấn đề về nguồn gốc, nảy sinh trong quá trình, hay vấn đề ở nước tiếp nhận cũng như vai trò của nhân tố liên quan.
Ông nói: “Để giải quyết những thách thức này, người ta cần phải có những biện pháp dựa trên cơ sở cùng chia sẻ trách nhiệm, lựa chọn cách tiếp cận cân bằng giữa hành pháp và nhân đạo”.