Điều này được chứng minh qua các sự kiện như cuộc trưng cầu ý dân tại Colombia, Brexit hay trước đó nữa là cuộc bầu cử năm 2015 tại Anh và cuộc trưng cầu ý dân về độc lập của Scotland. Có thể nói, những sai lầm này xuất phát từ thực tế là người ta đã đánh giá quá thấp sự thay đổi về công nghệ, xã hội và văn hóa có thể khiến các cuộc thăm dò dư luận trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Một kỳ bầu cử khác thường
Cho dù ai là người giành chiến thắng cuối cùng, chiến dịch vận động tranh cử 2016 ở Mỹ cũng đang dần đi đến hồi kết. Sau 8 năm dưới sự dẫn dắt của chính quyền đảng Dân chủ, mọi ứng cử viên kế nhiệm Tổng thống Barack Obama - trong trường hợp này là bà Clinton - sẽ đều không có nhiều lợi thế, nếu xét đến những mong muốn thay đổi của đại bộ phận cử tri Mỹ. Tuy nhiên, việc tỷ lệ ủng hộ đối với ông Obama hiện vẫn được duy trì trên mức 50%, khiến nhiều người cho rằng đảng Cộng hòa thực sự có rất ít cơ hội vượt lên phía trước. Những cách tính toán thuần về số liệu kiểu này thường có thể dự đoán chính xác tới 80% kết quả của cuộc bầu cử. Tuy nhiên, với cá nhân các ứng cử viên được đánh giá là đặc biệt nhất trong các mùa bầu cử, mọi chuyện đều có thể xảy ra.
| Bà Clinton không nên quá tự tin trước các kết quả thăm dò dư luận. (Nguồn: AP) |
Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump đã phát động một chiến dịch tranh cử khác thường, phá tan mọi hình mẫu và dự đoán trước đó. Trong khi đó, vài tháng trở lại đây, bà Hillary Clinton đã duy trì một khoảng cách tương đối ổn định là 4-6 điểm so với đối thủ của mình. Tuy nhiên, điều này có còn được duy trì tới tận ngày bầu cử hay không, nhất là khi các cử tri một lần nữa lại bị dao động bởi tuyên bố của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) về việc tiếp tục điều tra bê bối sử dụng thư điện tử của bà từ thời còn giữ chức Ngoại trưởng Mỹ.
Câu hỏi đặt ra là liệu các cuộc thăm dò ý kiến có tính đến mọi tầng lớp cử tri hay thường bỏ qua một số nhóm nhất định có khả năng quyết định kết quả của cuộc bầu cử? Nhiều nhà quan sát cho rằng, hiện có hai khía cạnh cần phải được làm rõ. Một là, liệu có phải người ta đã bỏ quên một số nhóm cử tri ủng hộ ông Trump, vô hình trung, khiến số lượng cử tri của bà Clinton cao hơn? Hai là có phải nhiều người ủng hộ ông Trump đã không trung thực khi nói dối về sự ủng hộ của mình?
Vì sao kết quả vẫn khó đoán định?
Nhiều cuộc thăm dò ý kiến gần đây cho thấy, ứng cử viên của đảng Dân chủ Hillary Clinton đang dẫn trước đối thủ của đảng Cộng hòa Donald Trump với tỷ lệ khá sít sao. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng vẫn rất khó đoán định. Trên thực tế, mùa bầu cử năm nay là một thách thức không hề nhỏ với những người tổ chức thăm dò dư luận bởi nhiều nguyên nhân.
Thứ nhất, số lượng cử tri đi bầu trong một số kỳ bầu cử gần đây là khoảng 60%, song với thực tế nhiều người phản đối cả hai ứng cử viên như hiện nay, người ta cho rằng tỷ lệ này có thể sẽ thấp hơn 52% và rất khó để đoán được nhóm cử tri nào sẽ ở nhà.
Thứ hai, một trong những nhân tố đáng chú ý chính là ảnh hưởng của các cuộc thăm dò dư luận đối với cử tri. Các nhà xã hội học cho rằng, kết quả các cuộc thăm dò dư luận có thể làm suy giảm khả năng giành chiến thắng của người thắng cuộc bằng việc khiến cho những người ủng hộ tự tin hơn vào kết quả. Do đó họ ít đi bỏ phiếu hơn vì nghĩ rằng ngay cả khi họ không đi bỏ phiếu, ứng viên họ ủng hộ vẫn sẽ chiến thắng.
Nếu thực tế này khiến số lượng cử tri ủng hộ ông Trump đi bỏ phiếu nhiều hơn so với những người ủng hộ bà Clinton thì kết quả của cuộc bầu cử ngày 8/11 sắp tới chắc chắn sẽ có nhiều bất ngờ. Tuy nhiên, các nhà tổ chức thăm dò dư luận cho rằng, tác động của nhân tố này không quá lớn. Giám đốc cơ quan thăm dò dư luận thuộc Đại học Quinnipiac Douglas Schwartz nhận định: “Nếu các cuộc thăm dò dư luận cho thấy bà Clinton đang dẫn trước chỉ 2 điểm, thì tôi cho rằng đó có thể là mức sai số và ông Trump thực tế có thể giành chiến thắng. Tuy nhiên, với việc nhiều cuộc thăm dò dư luận có uy tín đều cho thấy bà Clinton đang dẫn trước khá xa thì người ta có thể tin tưởng kết quả này”.
| Các cuộc thăm dò dư luận chỉ mang tính tham khảo. (Nguồn: Getty) |
Thứ ba, sự phổ biến của điện thoại di động trong xã hội Mỹ có thể gây ảnh hưởng tới kết quả thăm dò. Khoảng một nửa số người dân Mỹ hiện chỉ có điện thoại di động và không sử dụng điện thoại cố định. Điều này khiến các hãng thăm dò dư luận gặp nhiều khó khăn và tiêu tốn nhiều chi phí hơn trong việc thăm dò bởi luật pháp Mỹ cấm việc tiến hành các cuộc phỏng vấn tự động qua điện thoại cầm tay và thực tế không có danh bạ toàn quốc cho loại điện thoại này.
Hãng Pew ước tính, việc phỏng vấn qua điện thoại di động tiêu tốn chi phí nhiều hơn điện thoại cố định từ 30-50%. Điều này khiến các cuộc thăm dò dư luận bị thu hẹp quy mô hơn trước rất nhiều và có thể dẫn đến những sai số khó lường.
Hơn thế nữa, nhiều người được phỏng vấn qua điện thoại cũng thường có xu hướng từ chối thăm dò ý kiến. Một hãng thăm dò dư luận cho biết, họ chỉ tiếp cận được với khoảng 10% số người được nối máy, thấp hơn nhiều con số 80% trước đây. Tuy nhiên, Giám đốc phụ trách nghiên cứu thăm dò dư luận Courtney Kennedy của hãng Pew cho rằng, “xét về mặt dữ liệu, chất lượng mới là điều quan trọng hơn cả”. Bà cho rằng, nhiều người chấp thuận tham gia các cuộc khảo sát này là những người trẻ và có nhiều quan điểm khác nhau.
Rõ ràng, các cuộc thăm dò dư luận chỉ mang tính tham khảo và thực tế là các cử tri còn dao động có thể làm nên những bất ngờ trong mùa bầu cử năm nay. Việc bà Clinton đang dẫn trước với khoảng cách ổn định giúp bà có thể gần như chắc chắn đảm bảo một chiến thắng nếu nhóm người ủng hộ bà (thể hiện qua các cuộc thăm dò dư luận) đều đi bỏ phiếu. Tuy nhiên, tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu tại các bang dao động lớn như Florida, Iowa và Ohio cũng sẽ là các nhân tố khó lường, đặc biệt khi tại các khu vực này, ông Trump và bà Clinton đều bám đuổi nhau rất sít sao.