Tuần qua, Hạ viện Anh đã phủ quyết dự thảo Brexit do Thủ tướng Anh Theresa May đề xuất lần thứ hai với chênh lệnh 149 phiếu. Tuy nhiên, cơ quan lập pháp này cũng từ chối việc rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) mà không đạt được một thỏa thuận nào và tán thành kéo dài tiến trình Brexit.
Điều an ủi duy nhất đối với bà May có lẽ đến từ tuyên bố của Thủ tướng Đức Angela Merkel, khi nhà lãnh đạo này tuyên bố sẽ “chiến đấu vì một Brexit đúng thời hạn (ngày 29/3) cho đến những giây phút cuối cùng”.
Tuy nhiên, ý định của bà May về tổ chức “bỏ phiếu có ý nghĩa” lần thứ ba tại Hạ viện trong tuần này đã bị Người Phát ngôn Hạ viện John Bercow dội một gáo nước lạnh, cho rằng “bỏ phiếu có ý nghĩa” ba lần đối với dự thảo Brexit không đổi là vô nghĩa.
| Thời hạn Brexit sắp điểm và nước Anh chưa thể tìm được lối đi cho riêng mình - Ảnh minh họa. (Nguồn: BT.com) |
Điều này buộc Thủ tướng Anh Theresa May phải gửi thư tới lãnh đạo EU, nhằm lùi thời điểm tiến hành Brexit và có thể gia hạn thêm nếu cần thiết. Nhiều ý kiến cho rằng Anh mong muốn kéo dài thời gian chuẩn bị cho Brexit thêm ba tháng, nhưng theo nguồn tin thân cận với Chính phủ Anh, con số này có thể là hai năm.
Song một khi trở thành sự thực, điều này sẽ ít nhiều xóa bỏ áp lực về thời gian tiến hành Brexit đúng thời hạn, con bài mà trước đó Thủ tướng Anh đã sử dụng để tìm kiếm sự ủng hộ cho bản dự thảo Brexit của mình. Khi những lá bài cuối cùng đã rời tay, điều duy nhất bà May có thể làm là chờ đợi một phép màu.
Thêm vào đó, bà May cũng buộc phải căng mình chống chọi với áp lực bủa vây từ EU, Công đảng hay chính trong đảng Bảo thủ, đồng thời xây dựng và tìm kiếm sự ủng hộ cho bản dự thảo có thể vừa lòng tất cả, đặc biệt là trong vấn đề backstop ở Bắc Ireland. Đây sẽ là nhiệm vụ chưa bao giờ là dễ dàng đối với bà May, người đã thất bại trong hai lần bỏ phiếu gần đây nhất.
Tuy nhiên, giới chức ở Brussels chưa chắc đã đứng về phía bà May trong câu chuyện gia hạn thời điểm Brexit. Một cố vấn cấp cao của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tin rằng yêu cầu kéo dài thời điểm Brexit của Anh cần phải được xem xét kỹ lưỡng. Nhiều quan chức EU cho rằng 3 tháng, hay thậm chí 2 năm là không đủ để lật ngược thế cờ hiện tại, khi mà bản dự thảo duy nhất mà EU có thể chấp nhận đã bị phủ quyết bởi Hạ viện Anh.
Trong trường hợp EU từ chối gia hạn thời điểm Anh tiến hành Brexit, không loại trừ khả năng Thủ tướng Anh sẽ phải nghĩ về viễn cảnh tiến hành trưng cầu ý dân lần hai đảo ngược quyết định Brexit. Phương án Brexit không thỏa thuận chưa bao giờ là giải pháp lý tưởng cho bất kỳ bên nào, dù cho đó có là phe ủng hộ Brexit, phản đối Brexit hay EU, bởi nó sẽ gây tổn hại lớn đến lợi ích chính trị - kinh tế của Anh cũng như EU.
Trưng cầu ý dân lần hai nhằm đảo ngược Brexit có thể là một giải pháp ở thời điểm bí bách này, song nếu thành công, nó sẽ gây tổn hại nghiêm trọng tới uy tín quốc tế của Anh và là một động thái mang tính “tự sát” chính trị của Thủ tướng Theresa May, khi nhiệm vụ then chốt nhất trong nhiệm kỳ của bà là Brexit đã thất bại.
Hồi chuông Brexit sắp điểm và Thủ tướng Theresa May đang đứng trước nhiều sự lựa chọn khó khăn. Khi đó, chỉ có bản lĩnh của một nhà lãnh đạo kỳ cựu mới có thể giúp bà đưa ra quyết định chính xác nhằm định đoạt tương lai nước Anh.
(Bài viết được đăng tải trên Báo Thế giới và Việt Nam, phát hành thứ Năm, ngày 21/3/2019)