| Việt Nam có nhiều cơ hội phát triển công nghiệp bán dẫn. (Nguồn: ITN) |
Nhiều thách thức trong phát triển bán dẫn
Việt Nam - với tiềm năng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn đang đối mặt với cả những thách thức lớn cũng như đón nhận cơ hội trong việc đào tạo và phát triển ngành này.
Ngành bán dẫn là một trong những ngành công nghiệp chiến lược, có tầm quan trọng lớn trong nền kinh tế số và công nghệ cao. Chính phủ đã phê duyệt Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050”.
Có thể nói, ngành bán dẫn đòi hỏi nguồn nhân lực có kiến thức vững vàng về các lĩnh vực như điện tử, vi mạch, vật lý, phần mềm và thiết kế hệ thống.
Tuy nhiên theo nhiều chuyên gia, hiện nay Việt Nam thiếu một đội ngũ nhân lực chất lượng cao có đủ khả năng đáp ứng yêu cầu của ngành. Các chương trình đào tạo chuyên ngành bán dẫn tại các trường đại học hiện nay còn thiếu tính chuyên sâu và chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động.
Cơ sở hạ tầng cho nghiên cứu và phát triển trong ngành bán dẫn tại Việt Nam chưa phát triển mạnh mẽ. Các phòng thí nghiệm, thiết bị nghiên cứu hiện đại và công nghệ sản xuất vi mạch tiên tiến vẫn còn thiếu và không đồng đều. Điều này gây khó khăn trong việc cung cấp môi trường thực hành và nghiên cứu chất lượng cho sinh viên cũng như các nhà nghiên cứu trong nước.
Bán dẫn là một ngành có sự thay đổi rất nhanh về công nghệ, việc tiếp cận các công nghệ tiên tiến đòi hỏi chi phí đầu tư rất lớn. Thực tế, các chương trình đào tạo ở nhiều trường đại học hiện nay chưa hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của thị trường ngành bán dẫn.
Do vậy, cần phải có sự liên kết chặt chẽ hơn giữa các cơ sở giáo dục và các doanh nghiệp, để có thể tạo ra những khóa đào tạo thực tế, gắn liền với yêu cầu thực tiễn trong sản xuất và phát triển công nghệ.
Bên cạnh đó, ngành bán dẫn là một lĩnh vực công nghệ cao, yêu cầu giảng viên có trình độ chuyên môn sâu, kinh nghiệm thực tế và khả năng giảng dạy các kiến thức phức tạp.
Tuy nhiên, số lượng giảng viên có đủ chuyên môn trong lĩnh vực này rất hạn chế, việc thu hút nhân tài có thể gặp khó khăn, đặc biệt khi các công ty lớn đang cạnh tranh để tuyển dụng nhân lực trong ngành.
Việc mở thêm các ngành học như thiết kế vi mạch, vi điện tử, công nghệ vi mạch bán dẫn tại các trường đại học ở Việt Nam là một bước đi quan trọng nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành công nghệ bán dẫn. Tuy nhiên, việc đào tạo các ngành này đạt chất lượng không phải là điều dễ dàng.
Đồng thời, việc đào tạo sinh viên trong các ngành công nghệ bán dẫn đòi hỏi thời gian thực hành. Tuy nhiên, việc thiết lập các phòng thí nghiệm thực hành với công nghệ tiên tiến và chi phí vận hành cao là một thách thức không nhỏ.
Một thách thức khác là việc kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo và nhu cầu thực tế. Các trường đại học cần hợp tác với các doanh nghiệp trong ngành bán dẫn để đảm bảo sinh viên tốt nghiệp có thể đáp ứng được yêu cầu công việc ngay từ khi ra trường. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt và thường xuyên cập nhật các chương trình đào tạo.
Ngành bán dẫn đang trở thành một trong những lĩnh vực chiến lược trên toàn cầu, các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đã có nhiều năm phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực này. Vì vậy, Việt Nam sẽ phải cạnh tranh khốc liệt trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt khi các công ty quốc tế đang tìm kiếm các kỹ sư và chuyên gia bán dẫn.
Dù nhu cầu về công nghệ bán dẫn đang tăng lên nhưng thị trường lao động tại Việt Nam vẫn còn mới mẻ và chưa phát triển mạnh mẽ như ở các quốc gia phát triển. Điều này có thể khiến một số trường đại học e ngại khi mở ngành này do lo ngại thiếu việc làm cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.
| Mục tiêu nước ta có 50.000 kỹ sư cho ngành công nghiệp bán dẫn vào năm 2030 không chỉ là câu chuyện số lượng, mà còn là yêu cầu về chất lượng. (Nguồn: VGP) |
Tránh "trăm hoa đua nở"
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng từng nhấn mạnh, Việt Nam đã hội tụ các điều kiện để sẵn sàng đón nhận, hợp tác với các doanh nghiệp, nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn. Đặc biệt, xây dựng môi trường kinh doanh hấp dẫn, thuận lợi với nhiều ưu đãi cho doanh nghiệp công nghệ cao.
Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của ngành công nghiệp bán dẫn và đang có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ. Nước ta đang đầu tư vào các khu công nghệ cao và các tổ hợp nghiên cứu để phát triển các công nghệ mới. Chính phủ cũng đang khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, đồng thời xây dựng các chương trình đào tạo và nghiên cứu trong ngành.
Với sự phát triển mạnh mẽ của các công nghệ 4.0 như Trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa, nhu cầu về bán dẫn sẽ tăng lên đáng kể. Việt Nam có cơ hội trở thành một phần trong chuỗi cung ứng toàn cầu của các sản phẩm và dịch vụ sử dụng bán dẫn, đồng thời phát triển các sản phẩm công nghệ cao mang tính cạnh tranh.
Để nắm bắt cơ hội, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cấp cơ sở hạ tầng nghiên cứu, tăng cường hợp tác quốc tế. Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư vào giáo dục, nghiên cứu và phát triển, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho các công ty công nghệ trong và ngoài nước.
Đào tạo chuyên gia về công nghệ bán dẫn sẽ giúp Việt Nam tiếp nhận và chuyển giao công nghệ tiên tiến từ các quốc gia phát triển, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của ngành. Chính phủ, các cơ sở giáo dục và doanh nghiệp cần cùng nhau phối hợp để xây dựng một hệ sinh thái ngành bán dẫn bền vững, giúp Việt Nam trở thành một trung tâm phát triển công nghệ bán dẫn trong khu vực và thế giới.
Mặc dù có nhiều cơ hội phát triển ngành bán dẫn tại Việt Nam, nhưng việc mở các ngành học như thiết kế vi mạch và công nghệ bán dẫn ở cấp đại học là một quyết định cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Các trường đại học cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tuyển dụng giảng viên chất lượng, hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp trong ngành để đảm bảo chất lượng đào tạo.
Mục tiêu nước ta có 50.000 kỹ sư cho ngành công nghiệp bán dẫn vào năm 2030 không chỉ là câu chuyện số lượng, mà còn là yêu cầu về chất lượng. Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” đã đưa ra giải pháp nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy hợp tác các bên Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp.
Đây được kỳ vọng là "đòn bẩy" quan trọng cho các cơ sở giáo dục đại học trong đào tạo nhân lực chất lượng cao. Nhưng từ nghiên cứu, xây dựng chính sách đến áp dụng là một quá trình, không thể "đốt cháy giai đoạn".
Bởi vậy, trong bối cảnh nở rộ mở nhóm ngành bán dẫn, rất cần có giải pháp kiểm soát chất lượng đào tạo, làm sao để tăng chất lượng, tránh tình trạng “trăm hoa đua nở”, "nấm mọc sau mưa"...