| Nhiều chuyên gia cho rằng, trí tuệ nhân tạo, trong đó có ChatGPT tạo ra thách thức không nhỏ đối với báo chí hiện đại. (Ảnh: Yến Nguyệt) |
Sáng nay (18/3), trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc 2023, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội thảo Trí tuệ nhân tạo AI và quản trị sáng tạo nội dung trong tòa soạn. Đây là diễn đàn để các chuyên gia, nhà báo, lãnh đạo các cơ quan báo chí cùng nhận diện các xu hướng trên thế giới, thảo luận về những câu hỏi hóc búa mà trí tuệ nhân tạo đang đặt ra, từ đó có những giải pháp nhằm định hướng sáng tạo nội dung cho từng nhà báo và ở mỗi cơ quan báo chí hiện nay.
"Báo chí phải mang đến những trải nghiệm mới"
Khai mạc Hội thảo, ông Lê Quốc Minh, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định, chuyển đổi số đã và đang là xu thế tất yếu diễn ra mạnh mẽ trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội hiện nay. Là lĩnh vực phản ứng nhạy bén với mọi biến động của đời sống kinh tế - xã hội, báo chí truyền thông cần đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia.
Muốn vậy, báo chí phải chủ động đổi mới phương thức chuyển tải, mang đến những trải nghiệm mới cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số. Việc đối diện với sự bùng nổ về tốc độ, số lượng và quy mô tiêu thụ thông tin hiện nay, các tổ chức báo chí – truyền thông đang dần quá tải nếu vẫn duy trì cách truyền thống.
Để giải quyết vấn đề này, theo ông Minh, nhiều cơ quan báo chí đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thay đổi cách sản xuất, tổ chức, phân loại, xuất bản cũng như phân phối nội dung tin tức trên các nền tảng khác nhau. Từ đó, từng bước thay đổi trải nghiệm người dùng về nội dung và cả hình thức theo hướng thông minh hơn.
| Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh. (Ảnh: Yến Nguyệt) |
Theo ông Lê Quốc Minh, cơ hội của việc sử dụng AI, đặc biệt là ChatGPT hiện rất lớn. “ChatGPT có thể tạo ra những nội dung văn bản rất phức tạp chỉ từ những câu lệnh đơn giản của người dùng, giúp tăng tương tác với độc giả và giúp cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách trả lời các câu hỏi cũng như giải đáp thắc mắc của khách hàng”, ông Minh nói.
Bên cạnh đó, việc Sử dụng ChatGPT và ứng dụng AI trong báo chí truyền thông sẽ tác động, khiến hoạt động báo chí truyền thông phải đổi mới sáng tạo, phát triển các giải pháp kỹ thuật sử dụng AI và tạo công nghệ mới. Qua đó, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho cộng đồng, nâng cao chất lượng, công khai minh bạch trong truyền thông, nghiên cứu và sáng tạo nhiều tác phẩm báo chí phù hợp.
Trên thực tế, ChatGPT và AI áp dụng trong báo chí không chỉ giới hạn trong việc viết bài hay biên tập nội dung. Mà có thể sử dụng nhằm nắm bắt hành vi người dùng, từ đó có thể đưa ra các nội dung phù hợp với bạn đọc. Điều này không chỉ giúp độc giả được tiếp cận với nhiều nội dung hơn mà còn giữ chân họ ở tại tờ báo được lâu hơn. Do vậy, ông Minh cho rằng, con đường mà báo chí phải đi là đồng hành cùng công nghệ.
ChatGPT rất thích hợp để trở thành trợ lý biên tập viên
Chia sẻ về ứng dụng ChatGPT trong hoạt động của một tòa soạn báo, Phó Tổng Biên tập Vietnamplus Nguyễn Hoàng Nhật cho rằng, công cụ này rất thích hợp để trở thành trợ lý biên tập viên.
Theo ông Nhật, ChatGPT có thể phát huy tác dụng trong các hoạt động tiền xử lý như lên ý tưởng và thực hiện nghiên cứu ban đầu cho một chủ đề. Đồng thời tiến hành xử lý hậu kỳ như tạo bài đăng cho mạng xã hội, tóm tắc và tối ưu hóa một chủ đề. Với khoảng thời gian được tiết kiệm này, phóng viên, biên tập viên có thể sử dụng vào nghiên cứu các tin bài sâu hơn và mang lại nội dung chất lượng hơn.
Bên cạnh đó, ChatGPT còn có ứng dụng rất mạnh trong khâu cá nhân hóa nội dung. Nó cho phép các tòa soạn cung cấp nội dung có liên quan sâu sắc đến đối tượng bạn đọc của mình, giúp cải thiện mức độ hài lòng và sự trung thành của người đọc. Do đó, nhiệm vụ của các tòa soạn là sử dụng AI để phân tích dữ liệu khổng lồ về hành vi, sở thích, mối quan tâm của độc giả.
| Bà Trần Lệ Thùy chia sẻ tại Hội thảo. (Ảnh: Yến Nguyệt) |
Từ những nghiên cứu thực tế, bà Trần Lệ Thùy, học giả nghiên cứu báo chí (Đại học Oxford), Giám đốc Công ty sáng kiến truyền thông và phát triển MDI cho rằng, AI như ChatGPT có thể giúp nhà báo các ý tưởng viết bài, thậm chí viết những tin đơn giản.
Tuy nhiên, bà Thùy nói, các thông tin ChatGPT đưa ra cần phải được kiểm chứng, các chất liệu thực tế cũng cần tới nhà báo. Với những bài viết sâu như viết tường thuật hay viết bài theo cấu trúc kim cương vốn giúp tờ New York Times thu được phí người dùng trên nền tảng điện tử thì ChatGPT cũng chưa thể viết được.
AI đang đe dọa nguồn thu của các cơ quan báo chí
Đề cập những tác hại mà AI và ChatGPT mang lại, ông Lê Quốc Minh khẳng định, AI đang đe dọa nguồn thu của các cơ quan báo chí. AI giống như con dao hai lưỡi, có thể khiến các tòa soạn cắt giảm nhân sự để tiết kiệm chi phí, thậm chí làm thay đổi cả mô hình kinh doanh đã tồn tại nhiều thập kỷ trong lĩnh vực quảng cáo kỹ thuật số.
Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cảnh báo: "Lâu nay, các cơ quan báo chí cũng như các máy tìm kiếm dựa vào sự chú ý của người dùng đối với quảng cáo, theo đó, người dùng gõ câu hỏi vào một công cụ tìm kiếm (tạo doanh thu quảng cáo bằng cách ưu tiên những đường link có tài trợ) trước khi chuyển sang website của bên thứ ba để đưa ra câu trả lời (những website này lại kiếm doanh thu thông qua quảng cáo của bên khác).
Nhưng giờ đây, ChatGPT lướt và đọc những đường link có nội dung liên quan rồi 'đóng gói' câu trả lời trong một đoạn văn bản ngắn gọn. Từ đó, người dùng sẽ không còn truy cập tới các trang web như trước đây nữa. Điều này tất nhiên sẽ dẫn tới các tòa soạn mất đi nguồn thu đáng kể từ quảng cáo".
Bày tỏ quan điểm của mình, bà Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, các phần mềm ứng dụng AI dù có nhiều tính năng vượt trội. Nhưng đó chỉ là một công cụ mà nhà báo phải học cách để làm chủ nó, sử dụng nó phục vụ cho hoạt động tác nghiệp của mình nhằm tạo ra tác phẩm. Do đó, không thể coi đây là sự thay thế cho lực lượng phóng viên tác nghiệp thực tế.
Bởi theo bà Hằng, khác với con người, AI không có nhạy cảm chính trị, không có lý tưởng, không có tính nhân văn, hoàn toàn không có trách nhiệm xã hội và đạo đức báo chí. Để làm chủ và sử dụng được công cụ số nói chung và các phần mềm ứng dụng AI nói riêng, mỗi nhà báo Việt Nam càng phải trau dồi năng lực và phẩm chất của một nhà báo cách mạng, học hỏi, thảo luận để có thể làm chủ công nghệ, chứ không để công nghệ dẫn dắt và làm chủ chúng ta.
Bà Đỗ Thị Thu Hằng nhấn mạnh: "Thực tế, nguy cơ tin giả trong tác phẩm báo chí là rất cao nếu quản trị nội dung trong toà soạn không theo kịp được sự phát triển của công nghệ số. Trong bối cảnh hành lang pháp lý cho nền báo chí số của Việt Nam còn chưa theo kịp thực tiễn, những rắc rối pháp lý, sự đe doạ an ninh truyền thông, các vụ việc vi phạm bản quyền và các tranh cãi về đạo đức báo chí, trách nhiệm xã hội của báo chí khi ứng dụng báo chí tự động... là những thách thức lớn hiện nay".
Ứng dụng AI để gạt bỏ công việc máy làm tốt hơnTại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm khẳng định, Bộ rất ủng hộ việc ứng dụng các công nghệ mới, đặc biệt là AI trong hoạt động báo chí. Chính sự xuất hiện của AI hay ChatGPT đã cho thấy, báo chí hiện đang rất phí sức trong khâu tác nghiệp hàng ngày. Ông Nguyễn Thanh Lâm cũng đưa ra một ví dụ cụ thể, tại một sự kiện mà báo nào cũng đưa tin như nhau thì việc này không tạo ra giá trị khác biệt, trong khi AI hoàn toàn có thể thay thế. Do vậy, theo ông Lâm, cần ứng dụng AI nhằm gạt bỏ những công việc, những kỹ năng mà máy có thể làm tốt hơn phóng viên, biên tập viên hoặc thậm chí là các nội dung tương tự trùng với tòa soạn khác. “Điều này cũng sẽ tạo không gian và thời gian để các toàn soạn có thể sáng tạo ra các câu chuyện khác biệt, không đại trà, không thể sao chép và không AI nào có thể tổng hợp, có lẽ đây mới là hướng tác nghiệp mới trong hoạt động báo chí", ông Nguyễn Thanh Lâm nhấn mạnh. |