Tôi đến quốc gia nơi tận cùng Trái đất vào những ngày đầu Đông tháng 6/2014 sau lịch trình bay dài gần hai ngày. Nhìn từ trên không, Chile phủ một màu trắng tuyết, ngược hẳn với cái nắng chói chang và không khí oi nồng của mùa Hè Việt Nam.
Chile nằm ở bán cầu nam, ngược với Việt Nam cả về không gian lẫn thời gian. Nếu Việt Nam là ngày thì Chile là đêm. Nếu Việt Nam là Hè thì Chile là Đông. Múi giờ Chile chậm hơn Việt Nam 10 tiếng vào mùa Hè và 11 tiếng vào mùa Đông. Từ Việt Nam đến Chile, con đường ngắn nhất là quá cảnh qua Paris (Pháp) cũng phải mất 26 giờ bay mới tới được thủ đô Santiago.
| Thảm hoa cẩm quỳ trên sa mạc Atacama, Chile. |
Người Santiago không biết “áo mưa”
Tuy nằm hoàn toàn trong vùng ôn đới, nhưng khí hậu giữa các vùng ở quốc gia Nam Mỹ này rất khác nhau: Có nơi nóng 43oC, trong khi nơi khác lại lạnh -40oC. Phía Bắc Chile có sa mạc Atacama khô hạn nhất thế giới, nhiệt độ ngày và đêm khác nhau rõ rệt. Miền Trung khô và ít mưa, trong khi miền Nam mưa thường xuyên. Riêng ở khu vực cận Nam cực, thời tiết biến đổi liên tục, thường xuyên lạnh và gió to.
Thật vậy, thủ đô Santiago cả năm mới có chưa đầy chục cơn mưa và cũng vì thế mà không người dân nào ở đây có khái niệm “áo mưa”. Đường phố sau mưa ngập lá vàng, thơ mộng và lãng mạn hệt như trong các bộ phim Hàn Quốc. Nhưng đằng sau khung cảnh nên thơ ấy là một điểm yếu của thủ đô. Có lẽ do ít mưa, nên Santiago không để tâm xây dựng hệ thống thoát nước, cứ mưa là đường ngập. Và cũng vì ít mưa, nên nhà ở Chile ít được quan tâm chống dột. Một số căn hộ chung cư tầng trên cùng cũng có thể bị dột khi mưa to.
Rung riết thành quen
Nằm trên đường đứt gãy của Trái đất, nên ai từng ở Chile đều thấm thía cảm giác ngôi nhà rung chuyển hàng tuần, rung riết thành quen. Những dư chấn có cường độ từ 6-6,5 độ Richter xảy ra khá phổ biến. Song ở Chile, 7 độ Richter trở lên mới là động đất. Từ khi đến Chile, trận động đất xảy ra vào tối 16/9/2015 là mạnh nhất. Theo báo cáo của Trung tâm Động đất học Quốc gia, trận động đất đi kèm với cảnh báo sóng thần tại hầu hết các vùng duyên hải Chile có cường độ 8,4 độ, và sau đó kéo theo gần 30 dư chấn tới sáng sớm hôm sau với cường độ trung bình 6,4 độ. Đây là trận động đất có cường độ mạnh thứ ba trong vòng 50 năm trở lại đây. Trước đó, trận động đất 10,5 độ tại Valdivia năm 1960 và 8,8 độ tại Cobquecura năm 2010 đã gây thiệt hại nặng nề cho Chile.
Tuy nhiên, Chile cũng là nước ứng phó với động đất tốt nhất thế giới. Chống động đất là tiêu chí hàng đầu để xây dựng nhà ở Chile. Với 4.300km bờ biển, Chile xây dựng rất nhiều đường tránh sóng thần và dạy trẻ ứng phó với động đất từ nhỏ. Có lẽ vì thế mà con số 18 người tử vong trong trận động đất này là rất nhỏ nếu so với 8.000 sinh mạng và nhiều thành phố, làng mạc bị chôn vùi của hai trận động đất đã xảy ra ở Nepal các ngày 25/4 và 12/5 cùng năm, mặc dù cường độ chỉ ở mức 7,8 và 7,3 độ. Trước đó, trận động đất 7,7 độ tấn công Haiti ngày 12/1/2010 cũng làm 220.000 người chết và hơn 1 triệu người mất nhà cửa...
| Tác giả bên một bức tranh tường ở Thủ đô Santiago, Chile. |
Tuyết mùa Hè
Là quốc gia nằm sát Nam cực, thậm chí sở hữu nhiều đất ở Nam cực, nên Chile có tuyết là chuyện thường. Ấy vậy nhưng trong lòng thủ đô lại hiếm khi có tuyết. Giữa tháng 7/2017, tuyết đã phủ trắng mọi ngóc ngách ở Santiago. Người thì nói 20 năm rồi tuyết mới lại rơi trong thành phố. Người khác lại bảo từ năm 1972 tới giờ mới có trận tuyết rơi dày như thế ở thành phố nằm trong thung lũng này.
Mùa Hè Chile cũng có tuyết. Portillo ở Chile là một trong 10 khu trượt tuyết mùa hè đẹp nhất thế giới, nằm trên dãy Andes, cách thủ đô khoảng 160km. Khu trượt tuyết này nằm ở độ cao 2.880m, nơi cáp treo lên cao nhất là 3.310m...
Đặc biệt, bạn có thể tận mắt thấy tuyết rơi mùa Hè ở công viên quốc gia Torres del Paine, kỳ quan thiên nhiên thứ tám của thế giới do VirtualTourist, một trong những trang điện tử định hướng du lịch có tiếng trên thế giới, bình chọn. Du khách đến đây có thể cảm nhận 4 mùa trong chốc lát. Trời đang nắng bỗng trở gió, rồi tuyết rơi... Nằm sát Nam cực, giữa dãy Andes và bình nguyên Patagonia, Torres del Paine là tập hợp cảnh sắc tuyệt mỹ, từ các đỉnh núi tuyết cao hơn 3.000m tới những dòng sông băng cùng vô số hồ và thác nước. Nói chung, một tour trải nghiệm ở Torres del Paine thường từ 4-5 ngày.
Thảm hoa trên sa mạc
Trước giờ mặc định sa mạc là vùng đất khô cằn, nứt nẻ vì nắng nóng, nhưng đến Atacama đã thực sự làm tôi thay đổi. Trước mắt tôi, thành phố sa mạc San Pedro de Atacama vào Đông phủ tuyết trắng. Nhưng điều còn làm tôi ngạc nhiên hơn là lần đầu đến nơi này và được chứng kiến thảm hoa mọc trên sa mạc. Atacama nằm ở phía Bắc Chile, giữa Thái Bình Dương và dãy Andes, gồm những địa hình tương phản nhau như đồi đá, núi lửa và các cồn cát trải dài. Atacama có diện tích 181.300m2, được Sách Kỷ lục Thế giới Guinness, NASA và Hội địa lý Mỹ ghi nhận là sa mạc khô cằn nhất thế giới. Thời tiết khắc nghiệt đã biến sa mạc thành biển hoa cẩm quỳ hồng rực - một sự trình diễn màu sắc ngoạn mục, chưa cần nói đến biểu tượng mạnh mẽ của sự hồi sinh.
| Đất nước Chile với 85% dân số theo Thiên chúa giáo, nhưng đêm Noel trước Nhà thờ Lớn ở thủ đô Santiago và một số nhà thờ khác trong thành phố khá vắng lặng, không sôi động như ở nhiều quốc gia khác. Phần lớn họ đi lễ Nhà thờ từ chập tối, sau đó trở về sum họp gia đình và vui Giáng sinh tại nhà. |
Vẽ tranh tường khắp nơi
Tranh tường graffity xuất hiện khắp Chile. Người Chile thích sơn vẽ tường, trang trí nhà cửa, ban công bằng các màu sắc nổi bật. Một trong những nơi mà nghệ thuật graffity đẹp và có hệ thống nhất là Valparaíso. Ngày càng nhiều du khách quốc tế ghé thăm Valparaíso hàng năm để chiêm ngưỡng mê cung độc đáo của thành phố đầy màu sắc nằm ngay ngắn trên sườn đồi cao nhìn xuống Thái Bình Dương. Cách thủ đô 120km về phía Tây Bắc, Valparaíso là vùng đô thị lớn thứ hai ở Chile và là thủ phủ khu vực hành chính đông dân thứ ba nước này. Quốc hội đã chuyển trụ sở chính đến đây từ năm 1990. Valparaíso cũng được xem là thủ đô văn hóa của Chile và là một trong những cảng biển quan trọng nhất ở Nam Thái Bình Dương. Trước khi có kênh đào Panama, Valparaíso phát triển huy hoàng. Tất cả tàu thuyền đi lại giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương băng qua eo biển Magellan và mũi Horn đều phải dừng chân nơi đây. Những cộng đồng di dân lớn đến từ Anh, Đức, Italy, Tây Ban Nha đã mang theo văn hóa, ẩm thực, kiến trúc và tạo dựng nên những vùng riêng biệt, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2003.
Ngoài ra, ở Valparaíso còn có nhiều điều thú vị đáng nói khác như có sàn chứng khoán lâu đời nhất Mỹ Latinh, có sở cứu hỏa tình nguyện đầu tiên của lục địa này, có thư viện công cộng đầu tiên của Chile...
Cân hoa hậu - tặng rượu vang
Chile hàng năm có rất nhiều lễ hội, nhưng ấn tượng nhất là các lễ hội thu hoạch nho ở các vùng Casablanca, Curicó..., được tổ chức vào những tuần cuối tháng 2, tháng 3 hàng năm. Tại lễ hội có đài phun rượu vang, khách mời có thể ghé ly thưởng rượu miễn phí. Năm nào cũng vậy, mỗi vùng nguyên liệu sẽ chọn một hoa hậu. Người ta sẽ cân hoa hậu và tặng cô số chai rượu vang bằng đúng trọng lượng của cô. Lễ hội còn có “cuộc thi dẫm nho”, tất cả các nơi sản xuất vang có thương hiệu trong vùng đều cử đội tham gia. Đội nào dẫm được nhiều nho nhất sẽ là quán quân rượu vang của vùng. Trước đây, để làm rượu vang, người ta phải dẫm nho bằng chân, nhưng ngày nay công đoạn này đã được thay thế bằng máy...
Còn nhiều và rất nhiều điều nữa làm lòng tôi dâng trào những cảm xúc khó tả. Chile thực sự đã đi vào miền nhớ trong tôi.