Ngày 5/2, tàu khu trục USS John S. McCain của Hải quân Mỹ triển khai hoạt động đảm bảo tự do hàng hải (FONOP) đầu tiên tại Biển Đông dưới thời ông Biden và đi qua eo biển Đài Loan một ngày trước đó.
Nhà nghiên cứu cao cấp Collin Koh, chuyên gia an ninh hàng hải tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS) thuộc Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore) cho rằng các hoạt động gần đây của Mỹ tại Biển Đông và Eo biển Đài Loan nhằm phát đi tín hiệu cho Trung Quốc cũng như đồng minh và đối tác khu vực của Mỹ.
| Tàu Khu trục John McCain đi qua Eo biển Đài Loan và Biển Đông trong ngày 4-5/2. (Nguồn: Học viện Hải quân Mỹ) |
Theo ông Colin Koh, đây cũng là cách Mỹ trấn an đồng minh và đối tác của Mỹ từng lo lắng về cam kết của Washington đối với khu vực.
Tuy nhiên, ông Biden và cộng sự cho biết họ sẵn sàng phối hợp với Bắc Kinh về một số vấn đề nhất định. Đây là sự thay đổi so với cách tiếp cận cứng rắn của ông Trump.
Ngoài ra, ông Collin Koh nhấn mạnh: “Các hoạt động quân sự của Mỹ cũng cần được nhìn nhận dưới góc độ của những bình luận trước đó được đưa ra ở Washington rằng các vấn đề gây tranh cãi với Trung Quốc, chẳng hạn như Biển Đông, sẽ không bị đổi lấy việc hợp tác về vấn đề biến đổi khí hậu, mặc dù chính quyền Biden bày tỏ sẵn sàng làm việc với Bắc Kinh trong những lĩnh vực có chung lợi ích”.
Theo thống kê của The Japan Times, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã đẩy mạnh số lượng các lần thực hiện quyền tự do hàng hải (FONOP) tại Biển Đông trong 2 năm cuối nhiệm kỳ, tiến hành ít nhất 19 hoạt động được ghi nhận tại đây.
Trước đó, Mỹ chỉ tiến hành ít nhất 6 cuộc FONOP trong năm 2018 và 4 cuộc FONOP trong năm 2017. Dưới thời ông Trump, Hải quân Mỹ điều các tàu chiến đi qua Eo biển Đài Loan ít nhất 15 lần trong năm 2020, đây là mức độ chưa từng thấy trong những năm gần đây, trong bối cảnh Bắc Kinh tăng cường sức ép quân sự với Đài Bắc.
Những hoạt động của Mỹ trong ngày 4-5/2 diễn ra sau một cuộc tấn công mô phỏng được ghi nhận do 13 máy bay chiến đấu của Trung Quốc thực hiện, trong đó có những máy bay ném bom có khả năng mang vũ khí hạt nhân, nhằm vào nhóm tác chiến tàu sân bay USS Theodore Roosevelt khi nhóm tàu này tiến vào Biển Đông gần Đài Loan hôm 23/1.
Mỹ không xác nhận vụ tấn công mô phỏng nói trên, song tuyên bố các tàu của Mỹ chưa bao giờ bị đe dọa.