Là chương trình đặc biệt của Khóa tập huấn về phương pháp giảng dạy tiếng Việt 2017 cho giáo viên kiều bào, buổi tọa đàm đã thu hút sự quan tâm và hưởng ứng của đông đảo học viên về từ 12 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới. Mỗi câu chuyện được thảo luận tại đây không phải với mục đích kêu khổ hay kể khó mà đều thể hiện tâm huyết vì sự nghiệp chung. Họ chia sẻ để tìm tiếng nói chung và cùng nhau tìm ra những giải pháp hiệu quả nhất cho lĩnh vực công tác mà Nhà nước và Chính phủ ta luôn chú trọng và ưu tiên cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN).
| Các giáo viên tiếng Việt tại buổi Tọa đàm. (Ảnh: H.T) |
Bức tranh nhiều điểm sáng
Dạy và học tiếng Việt là nhu cầu thiết yếu của cộng đồng NVNONN. Do điều kiện khách quan và chủ quan, công tác này đang diễn ra với các mức độ và kết quả khác nhau, tùy thuộc từng địa bàn. Tuy nhiên, trước thực trạng phần lớn các cơ sở dạy tiếng Việt chỉ ở quy mô nhỏ, mang tính tự phát và không có tài trợ thường xuyên, phong trào này vẫn có những điểm sáng nhờ nỗ lực vượt bậc của các thầy cô và bà con kiều bào...
Không phải là giáo viên chuyên nghiệp, nhưng cô Bùi Thị Oanh (Nhật Bản) đã đến với nghề dạy tiếng Việt chỉ duy nhất bằng tâm huyết. Cũng chỉ vì tấm lòng dành cho con em kiều bào mà hơn một năm nay, cô đã cùng các giáo viên tự bỏ kinh phí cá nhân để thuê lớp học và soạn giáo trình cho các em trên tình thần hoàn toàn tự nguyện. Được sự trợ giúp của Hội Hữu nghị Việt - Nhật, cô đã tổ chức được lớp học đầu tiên tại Nhật Bản với sự tham gia của 30 em học sinh. Mỗi tuần dù chỉ học một buổi nhưng lớp vẫn được duy trì đều đặn trong hoàn cảnh thiếu thốn sách vở và trang thiết bị giảng dạy.
Lâu nay, việc học tiếng Việt gặp nhiều bất cập với thế hệ trẻ người Việt lớn lên ở Pháp, nhưng cô Nguyễn Thị Sông Hương cảm thấy vui mừng vì hiện nay một số hệ thống đào tạo chính quy của Pháp như Ban Việt học Khoa ngôn ngữ và Văn minh Á của trường Đại học Paris VII, Viện nghiên cứu quốc gia về ngôn ngữ và văn minh phương Đông (INALCO), Trường trung học Jean de La Fontaine ở quận XVI Paris... cũng mở các lớp tiếng Việt.
Không chỉ ở trường, theo cô Hương, để học tốt thì tiếng Việt cần phải có chỗ đứng quan trọng trong sinh hoạt hàng ngày của các em tại gia đình. Chia sẻ kinh nghiệm dạy học cho con, cô kể: "Con trai tôi dù được nghe bố mẹ nói tiếng Việt thường xuyên nhưng con vẫn không phát âm chuẩn. Vào năm 2009, khi tôi cho con về Việt Nam và được cô giáo đến nhà dạy, sau 16 buổi cháu đã đánh vần thành thạo và có thể đọc hết bộ truyện tranh Việt Doremon. Điều này cho thấy, tạo cho con cái một môi trường thuần Việt khi học tiếng Việt, các chuyến về thăm quê hương sẽ rất hữu ích và đạt hiệu quả cao".
Tại Kuala Lumpur (Malaysia), lớp tiếng Việt của cô Phạm Thị Trinh đã khai giảng cách đây gần một năm bắt đầu từ ý tưởng và sự nhiệt tình gây dựng của một số thành viên câu lạc bộ Phụ nữ Việt Nam tại Malaysia. Hiện nay, lớp học đã có hơn 25 em học sinh tham dự, được chia làm hai nhóm: nhóm lớp 1 dạy các em chữ cái và ghép vần, nhóm lớp 2 luyện kĩ năng hiểu, đọc, viết văn bản. Mặc dù còn non trẻ nhưng lớp đã và đang hoạt động đều đặn hàng tuần, thu hút sự quan tâm của nhiều tổ chức và cộng đồng người Việt sinh sống tại đây.
Gian nan vẫn kiên trì "bám lớp"
Thành phố Zurich (Thụy Sỹ) - nơi sinh sống của cô Vũ Thị Thu Hà có số lượng người Việt rất ít. Vì vậy, để có thể tìm thấy khoảng 10-15 em học sinh kiều bào tham gia vào lớp học là chuyện không hề dễ dàng. Hiện tại, các giáo viên phải tự nghiên cứu và soạn giáo án, sáng tạo sao cho phù hợp với sự nhận biết, tiếp thu của học sinh ở Thụy Sỹ và hoạt động hoàn toàn tình nguyện vì cộng đồng. Ngày thường, các cô vẫn phải làm việc mưu sinh nên việc dành thời gian để chuẩn bị giáo án, lên giáo trình và di chuyển đến chỗ dạy cũng là sự cố gắng lớn.
Có kinh nghiệm giảng dạy bốn năm tại hơn 10 trường tiểu học, một số trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, trung tâm gia đình tân di dân và hai trường đại học cộng đồng, cô Đồng Thị Dung (Đài Loan, Trung Quốc) vẫn phải tự xoay xở trước thực trạng ở sở tại, có lớp chỉ được mở theo khóa học ngắn hạn, kết thúc một học kỳ hoặc một kế hoạch sẽ dừng lại. Một số trường có tổ chức lớp học dài hạn nhưng số học sinh tham gia chưa cao.Thậm chí, nhiều học sinh còn đưa ra câu hỏi "học tiếng Việt để làm gì? học tiếng Anh mới có tương lai"... Vì vậy, thử thách với giáo viên là phải tự lên kế hoạch dạy để có thể lôi cuốn học sinh. Cô Dung chia sẻ cô cảm thấy được động viên khi số lượng học sinh đăng kí tham gia ngày một đông hơn.
Những hy vọng mới
Đồng cảm với những trăn trở trên của các giáo viên, ông Nguyễn Công Hinh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên, Bộ GD&ĐT cho biết, Chính phủ đã phê duyệt ba đề án để tập trung nguồn lực đầu tư cho việc dạy tiếng Việt cho NVNONN. Bên cạnh bộ sách Tiếng Việt vui, Quê Việt và xây dựng một số chương trình dạy tiếng Việt trên truyền hình, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt đề án Dạy tiếng Việt online, đồng thời xây dựng một cổng thông tin giúp người Việt Nam học tiếng Việt trực tuyến, tạo công cụ để bà con có thể học tiếng Việt ở mọi lúc, mọi nơi.
Ông Nguyễn Công Hinh chia sẻ thêm một thông tin vui là sắp tới, Bộ GD&ĐT dự kiến sẽ tổ chức cuộc thi viết sách giáo khoa trên toàn thế giới. Các thầy, cô giáo có thể viết những bộ sách phù hợp với địa bàn mình đang giảng dạy. Những bộ đạt giải sẽ được công khai và cho sử dụng miễn phí.
Đánh giá cao nhiệt huyết và nỗ lực của các giáo viên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN Lương Thanh Nghị cũng nêu rõ về các chương trình, hoạt động mà sắp tới Ủy ban cùng các cơ quan khác thực hiện để hỗ trợ cộng đồng NVNONN trong dạy và học tiếng Việt như: tổ chức thêm các chương trình Trại Hè Việt Nam; hỗ trợ sách giáo khoa, giáo viên dạy tiếng Việt; vận động chính quyền các nước sở tại hỗ trợ các cơ sở dạy tiếng Việt của kiều bào và từng bước đưa tiếng Việt vào hệ thống giáo dục của nước bạn… Đặc biệt, đối với một số địa bàn khó khăn, Ủy ban sẽ tiếp tục hỗ trợ cũng như vận động các địa phương, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tài trợ kinh phí xây dựng hoặc sửa chữa cải tạo các điểm trường, lớp học tiếng Việt cho cộng đồng.
Một hy vọng nữa là tại tọa đàm, các giáo viên cũng đã được nghe PGS. TS Nguyễn Chí Hòa - giảng viên trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội giới thiệu về Đề án xây dựng chương trình tiếng Việt sáu bậc. Nếu được thực hiện, phương pháp sư phạm này sẽ mang lại hiệu quả rất lớn cho việc giảng dạy tiếng Việt cho đồng bào xa Tổ quốc.