Cũng ngày 30/4 năm ấy, Thủ đô Havana của Cuba, vỡ òa trong niềm vui chiến thắng của Việt Nam. Từng đoàn người cứ thế kéo về Đại sứ quán của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và hô vang khẩu hiệu biểu trưng của tình đoàn kết anh em hai nước: “Việt Nam – Cuba đoàn kết nhất định thắng” và “Chúng ta đã thắng!”. Tất cả như sống trong ngày hội lớn.
Đó là niềm vui chia sẻ của những người anh em, đồng chí cùng chiến hào, đã bao năm kề vai sát cánh cùng nhân dân Việt Nam trong cuộc trường chính cứu nước vì độc lập tự do của Tổ quốc. Trong đêm chiêu đãi mừng chiến thắng, chính Chủ tịch Fidel Castro, người nổi tiếng với câu nói “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu mình”, với bộ quân phục màu xanh ô-liu huyền thoại đã tới Đại sứ quán để chúc mừng thắng lợi vĩ đại này của nhân dân Việt Nam.
| Chủ tịch Cuba Fidel Castro và người dân chào đón Thủ tướng Phạm Văn Đồng tại thủ đô Havana, tháng 3/1974. (Nguồn: TTXVN) |
Nhưng ai có ngờ, 4 năm sau, vào một buổi sáng 17/2, khi chưa kịp tới Đại sứ quán các nước có mặt tại Havana để trao các bản tin về cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Việt Nam, một lần nữa cán bộ nhân viên Đại sứ quán tại Havana lại chứng kiến từng đoàn người dân Cuba kéo đến cơ quan đại diện với một tâm thế hoàn toàn khác. Giờ đây đó là sự phẫn nộ! Họ hô vang những khẩu hiệu như “Không được đụng đến Việt Nam!”, “Hãy rút khỏi Việt Nam!”... Và một lần nữa, khẩu hiệu ngày nào đoàn kết với Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ lại vang lên, rung động thủ đô Havana vốn êm ả, bình yên này: “Việt Nam – Cuba, đoàn kết nhất định thắng”.
4 ngày sau, chiều tối ngày 21/2, tại Rampa - khu trung tâm sầm uất hàng đầu của Thủ đô Havana, đã diễn ra cuộc mit-tinh đoàn kết với Việt Nam để bảo vệ biên giới. Hàng vạn người dân Cuba đã đứng kín đại lộ trải dài hàng cây số, tới tận bờ biển với những khẩu hiệu ủng hộ, đoàn kết với Việt Nam, phản đối các hành vi gây hấn tại biên giới phía Bắc của Việt Nam... Ai có mặt tại đây đều thấu hiểu rằng, trái tim của người anh em Cuba lúc nào cũng bên cạnh Việt Nam, đập cùng nhịp đập của trái tim những người Việt Nam trong các cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Một lần nữa, Chủ tịch Fidel Castro lại có mặt với cũng bộ quân phục màu xanh ô-liu. Dù không nằm trong dự kiến chương trình phát biểu trong đêm ấy, nhưng, không khí hừng hực của hàng vạn người dân đã thôi thúc người lãnh tụ huyền thoại này bước đến micro. Và thế là, một bài diễn văn thấm đẫm tình cảm, tình đoàn kết với Việt Nam, sự lên án với những ngôn từ mạnh mẽ nhất, sâu sắc nhất lại đi vào lịch sử đoàn kết chiến đấu anh em giữa hai dân tộc Việt Nam - Cuba.
Tiếng nói của Fidel hôm đó đã trở thành tiếng nói của lương tri, của chính nghĩa, yêu hòa bình, chống xâm lược, đoàn kết với Việt Nam. Cũng chính trong cuộc mit-tinh lịch sử này, Fidel một lần nữa lại khẳng định: Việt Nam nhất định thắng. Và, lịch sử đã một lần nữa lại chứng minh: Fidel đã đúng!
Kết thúc bài diễn văn, Fidel cùng hàng vạn người dân Cuba đã hô vang khẩu hiệu: "Nhân dân Việt Nam ngàn lần anh hùng muôn năm!”. Không thể tự hào hơn và không thể hạnh phúc hơn khi Việt Nam có những người anh em hết đỗi thủy chung như Cuba.
40 năm đã trôi qua kể từ cuộc mit-tinh đáng nhớ ấy. Quan hệ Việt Nam - Trung Quốc cũng đã bước sang trang mới với quá khứ đã được khép lại. Nhưng, những người Việt Nam, dù là cán bộ hay sinh viên, đã từng may mắn được sống và công tác tại Cuba thời gian ấy sẽ không bao giờ quên những tháng năm hào hùng đầy tình nghĩa đó. Việt Nam - Cuba mãi mãi là anh em!
Nguyễn Văn Đào
Nguyên Vụ trưởng, Đại sứ