Công bố Báo cáo chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2025

Trong Báo cáo chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2025 (EBI), Hiệp hội Thương mại điện tử (VECOM) ước tính quy mô thương mại điện tử của Việt Nam năm 2024 đạt 32 tỷ USD và đạt tốc độ tăng trưởng 27%. Trong đó, bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 22,5 tỷ USD, tăng 30% so với năm trước.

Công nghệ số và thương mại điện tử dẫn dắt nền kinh tế Người Việt rộn ràng sắm Tết trên các sàn thương mại điện tử Thái Nguyên phát triển thị trường thương mại điện tử lành mạnh và bền vững

Công bố Báo cáo chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2025

Báo cáo EBI của VECOM ước tính quy mô thương mại điện tử của Việt Nam năm 2024 đạt 32 tỷ USD và đạt tốc độ tăng trưởng 27%. (Nguồn: VECOM)

Theo EBI, điểm sáng nổi bật của thương mại điện tử thời gian vừa qua là sự tăng trưởng nhanh chóng của thương mại điện tử xuyên biên giới. VECOM nhận định, năm 2025 sẽ là năm bản lề đối với xuất khẩu trực tuyến, là năm lĩnh vực này chuyển từ giai đoạn Khởi động để bước sang giai đoạn mới – giai đoạn cất cánh.

Thương mại điện tử xuyên biên giới tăng trưởng mạnh mẽ

Thương mại điện tử xuyên biên giới (Cross Border Ecommerce – CBEC) trên phạm vi toàn cầu tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây, đặc biệt là CBEC theo mô hình doanh nghiệp tới người tiêu dùng.

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông cũng như dịch vụ logistics đã hỗ trợ mạnh mẽ hoạt động bán lẻ trực tuyến xuyên biên giới (B2C).

Theo Báo cáo Chuyển đổi thương mại điện tử tại Việt Nam của Amazon Global Selling và Access Partnership, năm 2023 xuất khẩu trực tuyến hàng hóa từ doanh nghiệp nước ta tới người tiêu dùng cuối cùng ở nước ngoài (B2C) ước đạt 86 nghìn tỷ đồng, dự đoán sẽ tăng gấp 5 lần và đạt 145,2 nghìn tỷ đồng vào năm 2028 (tương ứng khoảng 3,6 và 6,1 tỷ USD).

Đối với bán lẻ hàng hóa trực tuyến xuyên biên giới, Báo cáo Việt Nam – Thương mại điện tử xuyên biên giới 2024 của dự án Thương mại số đánh giá, năm 2024 Việt Nam xuất khẩu trực tuyến hàng hóa đạt 1,7 tỷ USD và nhập khẩu trực tuyến 2,4 tỷ USD.

Năm 2024, Trung Quốc xuất khẩu trực tuyến hàng hóa tới người tiêu dùng cuối cùng ở nước ngoài khoảng 250 tỷ USD và người tiêu dùng trong nước nhập khẩu trực tuyến khoảng 76 tỷ USD. Trung Quốc là nước đứng đầu thế giới về thương mại điện xuyên biên giới.

Chính sách và pháp luật thúc đẩy xuất khẩu trực tuyến

Việt Nam đã ban hành một số chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy xuất khẩu trực tuyến.

Thứ nhất, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 11/2019/TT-BCT ngày 30/7/2019 và Thông tư số 40/2020/TT-BCT sửa đổi Thông tư số 11/2019/TT-BCT Hướng dẫn thực hiện hoạt động xúc tiến thương mại phát triển ngoại thương thuộc Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại.

Các doanh nghiệp tổ chức, tham gia hoạt động xúc tiến thương mại trên môi trường mạng được hỗ trợ: 1) xây dựng khu vực trưng bày, giới thiệu hàng hóa xuất khẩu trên sàn giao dịch TMĐT thuộc 50 sàn hàng đầu thế giới; 2) tham gia gian hàng của các hội chợ, triển lãm quốc tế trên môi trường mạng; 3) tổ chức hội chợ, triển lãm trên môi trường mạng; 4) Tổ chức hội nghị quốc tế ngành hàng xuất khẩu, giao thương trên môi trường mạng; 5) Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, diễn đàn cung cấp thông tin về phát triển sản phẩm, ngành hàng, thị trường trên môi trường mạng; 6) Tổ chức đào tạo, tập huấn trên môi trường mạng.

Thứ hai, Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/5/2020 Phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 đã đề ra mục tiêu tổng quát về mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngoài nước thông qua ứng dụng thương mại điện tử; đẩy mạnh giao dịch thương mại điện tử xuyên biên giới.

Quyết định không đề ra mục tiêu cụ thể đối với quy mô thương mại điện tử xuyên biên giới vào năm 2025. Quyết định nêu hai giải pháp: 1) Đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử hỗ trợ các ngành hàng xuất khẩu chủ lực, mở rộng tiêu thụ cho hàng hóa nội địa và thúc đẩy phát triển thương mại điện tử tại các địa phương. Xây dựng, cung cấp các gói giải pháp toàn diện hỗ trợ bán hàng trực tuyến và triển khai các đề án hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các ngành hàng tiêu biểu tham gia các sàn thương mại điện tử lớn trong và ngoài nước; 2) Chương trình phát triển TMĐT Quốc gia sẽ triển khai các hoạt động hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến.

Thứ ba, Nghị định số 80/2021/NĐ-CP ngày 26/8/2021 Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa quy định hỗ trợ tối đa 50% chi phí duy trì tài khoản trên các sàn thương mại điện tử trong nước và quốc tế nhưng không quá 50 triệu đồng/năm/doanh nghiệp và không quá hai năm kể từ thời điểm doanh nghiệp đăng ký thành công tài khoản trên sàn thương mại điện tử.

Thứ tư, Quyết định số 1445/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ ngày 19/11/2022 ban hành Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 giao cho Bộ Công Thương nhiệm vụ: 1) Xây dựng, phát triển mô hình ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trên các sàn giao dịch thương mại điện tử lớn của thế giới; 2) Xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ các Thương vụ để phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới; 3) Chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan phát triển dịch vụ logistics; đẩy mạnh hợp tác, đầu tư, khai thác, sử dụng các trung tâm logistics ở nước ngoài để thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam với các thị trường quốc tế; 4) Chủ trì tổ chức các hoạt động tập huấn, đào tạo, tuyên truyền để nâng cao năng lực cho các Hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp kỹ năng xúc tiến thương mại, marketing quốc tế, xuất khẩu thông qua thương mại điện tử.

Có thể thấy tới đầu năm 2025 việc quản lý nhà nước đối với nhập khẩu hàng hóa trực tuyến B2C đã được tăng cường và cụ thể hóa với việc bãi bỏ quy định miễn thuế giá trị gia tăng đối với hàng nhập khẩu qua chuyển phát nhanh với các đơn hàng có giá trị dưới một triệu đồng.

Tuy nhiên, các chính sách về hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến chưa có tác động rõ ràng tới doanh nghiệp. Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước cho xuất khẩu trực tuyến còn chưa nhịp nhàng, chặt chẽ. Chưa có sự tổng kết một cách toàn diện kết quả triển khai các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu trực tuyến được đề ra tại bốn văn bản chính sách và pháp luật đã ban hành.

Bốn nhóm rào cản

Báo cáo EBI cũng chỉ ra 4 nhóm rào cản chính mà các doanh nghiệp phải đối mặt khi tham gia vào thương mại điện tử xuyên biên giới:

Thứ nhất, rào cản năng lực liên quan đến tình trạng thiếu hụt nhân lực, khả năng hình thành quan hệ đối tác chiến lược và khả năng huy động nguồn lực để tiếp cận khách hàng nước ngoài. Ví dụ như khả năng tiếp cận nguồn lao động lành nghề và khả năng tìm kiếm và đàm phán các điều khoản có lợi với nhà sản xuất.

Thứ hai, rào cản pháp lý nghĩa là các yêu cầu pháp lý và quy định về xuất khẩu ra nước ngoài còn quá phức tạp, mâu thuẫn. Ví dụ: xử lý thủ tục giấy tờ pháp lý và xác định các sản phẩm được phép xuất khẩu dựa trên quy định của quốc gia xuất khẩu hoặc quốc gia đích.

Thứ ba, rào cản chi phí nghĩa là các chi phí mà các doanh nghiệp MSME phải chịu khi xuất khẩu sản phẩm của mình thông qua thương mại điện tử. Ví dụ: chi phí liên quan đến logistics xuyên biên giới, tuân thủ quy định, hoặc thuê mướn.

Thứ tư, rào cản kiến thức nghĩa là việc các doanh nghiệp MSME không có đủ kiến thức về xuất khẩu sang nước ngoài. Ví dụ: việc thiếu hiểu biết về thị trường nước ngoài và các bên cung cấp dịch vụ logistics.