Cuộc gặp bất ngờ giữa 'James Bond Ấn Độ' và nhà nghiên cứu chiến lược đến từ Việt Nam

Tôi có một kỷ niệm khó quên với ông Ajit Doval – Cố vấn an ninh quốc gia Ấn Độ, nguyên Giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia Ấn Độ.

Tham khảo chính sách cấp Vụ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam-Ấn Độ Việt Nam-Ấn Độ chia sẻ nhiều điểm đồng và lợi ích chung, hướng tới xây dựng một khu vực hòa bình, phát triển Lan toả tiếng Hindi tới cộng đồng yêu mến văn hoá Ấn Độ, thúc đẩy tình đoàn kết Việt-Ấn

Đại sứ Hoàng Anh Tuấn, khi đó là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Học viện Ngoại giao) và ông Ajit Doval, khi đó là Giám đốc Quỹ quốc tế Vivekananda ký kết MOU tại New Delhi với sự chứng kiến của Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh, ngày 16/4/2014. (Ảnh NVCC)

Không phải cái tên bình thường

Vốn không định viết, nhưng hôm nay, khi xem bản tin quốc tế về chuyến thăm Nga đầy ẩn ý của ông Ajit Doval – Cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và nguyên Giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia Ấn Độ, có cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược giữa Ấn Độ và Nga trong bối cảnh cả hai đều đang chịu các biện pháp cấm vận từ Mỹ, tôi bất chợt nhớ lại một cuộc gặp đầy kịch tính khác của tôi với chính ông Doval cách đây 11 năm, tại New Delhi. Kỷ niệm đó đến giờ, tôi vẫn nhớ như in.

Ông Ajit Doval không phải là một cái tên bình thường. Ông là nhà tình báo, nhà nghiên cứu chiến lược an ninh hàng đầu, được mệnh danh là “James Bond của Ấn Độ”. Trước khi đảm nhận chức vụ hiện nay, ông Ajit Doval từng là Giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia Ấn Độ, Giám đốc Vivekananda International Foundation (VIF) – một viện nghiên cứu chiến lược đầy ảnh hưởng tại New Delhi.

Từ tháng 6/2014 đến nay, ông là Cố vấn An ninh quốc gia thứ năm với thâm niên dài nhất trong lịch sử Ấn Độ hiện đại. Vào tháng 3/2014, trong vai trò Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, Học viện Ngoại giao, tôi có chuyến công tác đến Ấn Độ để tham dự Hội thảo Ấn Độ-ASEAN tại New Delhi.

Nhân dịp này, tôi muốn tận dụng cơ hội để trao đổi chuyên sâu về các vấn đề khu vực và thúc đẩy hợp tác học thuật với các viện nghiên cứu chiến lược và đại học hàng đầu của Ấn Độ. Tôi chia sẻ kế hoạch trên với Đại sứ Việt Nam tại Ấn Độ, khi đó là anh Nguyễn Thanh Tân. Anh Tân rất ủng hộ và nhanh chóng kết nối với các đầu mối phù hợp.

Một trong những địa điểm đặc biệt mà Đại sứ Tân đề xuất là VIF – một tổ chức còn khá mới vào thời điểm đó, hoạt động rất kín tiếng, hầu như không có giao lưu quốc tế và chỉ Đại sứ sở tại mới nắm rõ vị thế thực sự của họ trong cấu trúc quyền lực Ấn Độ.

Đại sứ Tân thông báo rằng lãnh đạo VIF đã đồng ý tiếp và trao đổi với tôi, còn ngoài ra không có thêm bất cứ thông tin gì về thành phần tiếp đón hay nội dung làm việc. Tôi cũng nghĩ đây là một buổi gặp thông thường như bao lần làm việc với các viện nghiên cứu, không có gì đặc biệt cần chuẩn bị.

Đại sứ Hoàng Anh Tuấn và ông Ajit Doval trao đổi tại buổi ký kết MOU. (Ảnh NVCC)

Bất ngờ và pha "ghi bàn" đúng lúc

Hôm đó, Đại sứ quán bố trí cho tôi một cán bộ kiêm lái xe đi cùng. Và rồi, điều bất ngờ đã bắt đầu ngay từ lúc tôi bước vào trụ sở Vivekananda. Do tắc đường tại New Delhi, tôi đến gần sát giờ hẹn. Nhưng ngay khi bước vào cổng, tôi sững người. Trụ sở Vivekananda nằm trong một lâu đài tráng lệ, nội thất lộng lẫy như một cung điện cổ kính. Tiến sâu vào bên trong, tôi càng kinh ngạc hơn: 14 nhân vật cao lớn, râu ria tỉa tót kỹ lưỡng, ăn mặc sang trọng như các quý ông chính hiệu trong Hoàng cung cuối cùng của William Dalrymple đang đứng thành hai hàng để… chào đón tôi.

Những người đó không ai khác chính là các cựu Đại sứ Ấn Độ tại Trung Quốc, Nga, Anh, Pakistan, Nhật Bản, một vài vị tướng lĩnh cấp cao như cựu Đô đốc Hải quân, cựu lãnh đạo tình báo lục quân Ấn Độ... Họ chính là giới tinh hoa từng nắm giữ những vị trí chiến lược then chốt của đất nước tỷ dân này và có thể quay lại giữ các cương vị cao trong bộ máy vào bất cứ lúc nào.

Không khí trang nghiêm, có phần trang trọng đến mức… hơi lạnh sống lưng. Ở giữa phòng họp là màn hình lớn, ghi rõ họ tên tôi cùng tiêu đề bài trình bày: “Sự dịch chuyển quyền lực giữa các nước lớn, tác động đến Đông Nam Á và khuyến nghị chính sách cho ASEAN và Ấn Độ".

Tôi gần như đứng hình! Không được thông báo trước, không chuẩn bị gì về nội dung, trước mặt tôi là một "hội đồng chiến lược tối cao" toàn những nhân vật sừng sỏ, từng đại diện cho Ấn Độ ở những nơi nhạy cảm nhất thế giới.

Cán bộ đi cùng tôi cũng hoàn toàn bị động, nên tôi chẳng thể trông cậy được. Tuy nhiên, bên ngoài tôi giữ vẻ bình thản như mọi việc đã có sẵn trong “kịch bản”. Tôi mỉm cười, bắt tay từng người, vừa trò chuyện, vừa “câu giờ” để sắp xếp lại ý tưởng trong đầu.

Cùng lúc, tôi nhanh chóng dựng dàn ý bài nói chuyện trong đầu, tự trấn an: Đây là cơ hội để “ghi bàn thắng” dù không được thông báo trước. Sau vài phút xã giao, tôi ngồi xuống, mở cuốn sổ dày đặc chữ tiếng Việt – thực ra là ghi chép các công việc khác.

Bài trình bày kéo dài 30 phút, hoàn toàn nói vo, nhưng trong lúc nói tôi thỉnh thoảng vẫn liếc vào để tạo cho bạn cảm giác là bài đã được chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Bài nói đi từ bối cảnh toàn cầu, phân tích sự chuyển dịch cán cân quyền lực giữa các cường quốc, rồi dẫn về vai trò của ASEAN và cơ hội chiến lược giữa Việt Nam và Ấn Độ.

Tiếp theo là phần hỏi đáp kéo dài gần 1 giờ với nhiều câu hỏi hóc búa từ các cựu đại sứ, tướng lĩnh và học giả cấp cao Ăn Độ. Phong cách nói chuyện tự tin, nắm vững vấn đề đã tạo được ấn tượng tích cực đối với các bạn. Có lẽ chính lúc đó, họ nhận ra rằng người đối diện họ không chỉ là một vị khách đến chào xã giao thông thường.

Kết thúc buổi làm việc, ông Ajit Doval, Giám đốc VIF lúc ấy mời tôi sang phòng bên chờ khoảng 15 phút để các bạn tham vấn nội bộ. Và rồi, ông Ajit Doval quay lại với một thông báo thẳng thắn, đầy thiện chí và cũng hết sức bất ngờ: “Vivekananda mong muốn ký một biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác nghiên cứu chiến lược với Viện của Ngài. Chúng tôi muốn triển khai ký kết và thực hiện MOU trong thời gian sớm nhất".

Tôi khá bất ngờ, nhưng cũng rất nhanh cảm nhận được cơ hội quan trọng đang đến, cảm ơn các bạn, đồng thời nói rõ tôi cần báo cáo và xin ý kiến của lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam. Khi về lại Đại sứ quán, tôi lập tức thông báo cho Đại sứ Tân. Anh không giấu được sự xúc động và “mở tiệc” ngay tối hôm đó – thực chất là bữa cơm thân mật trong gia đình để chúc mừng kết quả bất ngờ.

Sau đó, tôi với Đại sứ Tân và các đơn vị liên quan bên phối hợp trình lên Bộ Ngoại giao. Và đúng một tháng sau, vào ngày 16/4/2014, tôi và ông Ajit Doval chính thức ký kết MOU tại New Delhi, với sự chứng kiến của Đại sứ Phạm Quang Vinh (lúc đó là Thứ trưởng Bộ Ngoại giao) và Đại sứ Nguyễn Thanh Tân. Tôi khi đó tham gia đoàn tham khảo chính trị song phương do Thứ trưởng Phạm Quang Vinh dẫn đầu.

Đây có lẽ là một trong những kỷ niệm ngoại giao đáng nhớ nhất. Sự kiện đó đó dạy tôi rằng: Trong bất kỳ tình huống nào – kể cả khi không được báo trước vẫn phải giữ được sự tự tin, bình tĩnh và biết "ghi bàn" đúng lúc. Khoảng hai tháng sau buổi ký kết, ông Ajit Doval rời vị trí Giám đốc VIF để nhận nhiệm vụ mới: Cố vấn An ninh quốc gia của Thủ tướng Modi – vị trí ông giữ cho đến hôm nay.