Đại sứ Vũ Hồng Nam: Chuyến thăm của Thủ tướng Suga Yoshihide thể hiện 'sự tin cậy cao' với Việt Nam

Thưa Đại sứ, lý do Thủ tướng Suga Yoshihide chọn Việt Nam là điểm đến trong chuyến thăm nước ngoài đầu tiên?

Việc Việt Nam và Indonesia được Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide lựa chọn cho chuyến thăm đầu tiên sẽ là một dấu ấn quan trọng, nhiều cảm xúc trong quan hệ chính trị ngoại giao không chỉ ở khu vực Đông Nam Á mà còn có ý nghĩa quan trọng ở phạm vi rộng lớn hơn.

Với việc chọn hai quốc gia Đông Nam Á, thay vì các cường quốc lớn, liên minh chủ chốt, Thủ tướng Suga mong muốn chuyển tải một thông điệp, như người Việt Nam vẫn thường nói “bán anh em xa, mua láng giềng gần”, qua đó khẳng định sự gắn kết chặt chẽ của Nhật Bản với khu vực châu Á-Ấn Độ Dương.

Hoặc nói cách khác, Nhật Bản là một bộ phận không thể tách rời của khu vực đang trở thành động lực phát triển quan trọng của nền kinh tế toàn cầu.

Gần 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam và Nhật Bản đã trở thành hai quốc gia gắn bó tin cậy trong khuôn khổ Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á.

Nhân tố Nhật Bản đã đóng góp cho phát triển kinh tế Việt Nam cũng như nhân tố Việt Nam đóng góp cho nền kinh tế Nhật Bản đang ngày càng mở rộng. Những thành tựu kinh tế, ngoại giao của đất nước ta đã đưa Việt Nam trở thành một quốc gia có vị thế ở khu vực và thế giới.

Đóng góp của Việt Nam cho hòa bình và ổn định ở khu vực ngày càng được khẳng định. Vai trò Chủ tịch ASEAN của Việt Nam trong năm 2020 cũng đã được khẳng định đậm nét, trong khi Việt Nam đang đảm nhiệm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Như vậy, nhân tố ASEAN cũng rất quan trọng trong chuyến thăm này?

Đông Nam Á, từ lịch sử cận đại đã trở thành vị trí yết hầu quan trọng đối với Nhật Bản, vì đây là con đường huyết mạch cung cấp hơn 40% nguồn năng lượng, nguyên liệu cho Nhật Bản, đồng thời là tuyến đường hàng hải quan trọng mà hơn 42% hàng hóa xuất nhập khẩu của Nhật Bản đi qua.

Cộng đồng Kinh tế ASEAN là một thị trường quan trọng của nền kinh tế lớn thứ ba trên thế giới khi cung cấp gần 15% hàng hóa nhập khẩu của Nhật Bản cũng như tiêu thụ trên 15% hàng hóa xuất khẩu của Nhật Bản. Từ cuối thập niên 60 của thế kỷ trước, các nước ASEAN đã trở thành địa điểm tin cậy thu hút các nhà đầu tư Nhật Bản.

Theo số liệu của Ban Thư ký ASEAN, Nhật Bản hiện là nhà đầu tư lớn thứ hai tại Đông Nam Á với tổng vốn đầu tư trực tiếp tại các nước ASEAN đạt 20,4 tỷ USD trong năm 2019, chiếm 12,7% tổng vốn FDI của các nước ASEAN.

Việt Nam và Indonesia là những quốc gia trụ cột của ASEAN, kể cả về tiềm năng kinh tế, dân số, cũng như trách nhiệm đóng góp vào an ninh của khu vực.

Hiện nay, với vai trò là Chủ tịch ASEAN, điều phối viên của quan hệ ASEAN-Nhật Bản, Việt Nam đang đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy quan hệ toàn diện ASEAN-Nhật Bản.

Là thành viên CPTPP, trong bối cảnh Nhật Bản đang tìm kiếm việc đa dạng các nguồn cung, thành công của các nhà đầu tư Nhật Bản tại Việt Nam đã giúp đưa Việt Nam trở thành địa điểm hấp dẫn của các nhà đầu tư Nhật Bản. Việt Nam đang dần trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của nền kinh tế Nhật Bản.

Với vị trí địa lý nằm trung tâm giữa hai khu vực rộng lớn Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, cùng với sự lớn mạnh và tinh thần trách nhiệm của tất cả các nước thành viên ASEAN dám gánh vác sứ mệnh đóng góp cho hòa bình, ổn định của khu vực, tổ chức ASEAN đã từ lâu luôn đóng vai trò trung tâm của mọi cơ chế bảo đảm an ninh khu vực.

Do vậy, bên cạnh nội dung kinh tế, vấn đề hợp tác của Nhật và các nước ASEAN, trong vấn đề an ninh, an ninh phi truyền thống, ngăn chặn và kiểm soát dịch bệnh được cho là lý do quan trọng của chuyến thăm chính thức nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Suga Yoshihide.

Ông Abe Shinzo từng lựa chọn Việt Nam trong chuyến công du đầu tiên sau khi được bầu làm Thủ tướng nhiệm kỳ 2 vào tháng 1/2013. Có thể thấy chuyến thăm sắp tới của tân Thủ tướng Suga là một sự tiếp nối trong ưu tiên chính sách đối ngoại của chính phủ mới?

Sau gần một tháng lãnh đạo Chính phủ Nhật Bản, Thủ tướng Suga Yoshihide đã thể hiện những định hướng quan trọng cho nhiệm kỳ của mình, qua đó thấy rõ sự liên tục xuyên suốt của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền (LDP) chuyển giao từ Thủ tướng Abe tới Thủ tướng Suga. Việt Nam sẽ tiếp tục vẫn là đối tác quan trọng, tin cậy của Nhật Bản.

Giai đoạn phát triển kỳ diệu của quan hệ hai nước trong hơn 10 năm qua sẽ tiếp tục được kế thừa và làm sâu sắc hơn nữa. Bản thân sự lựa chọn Việt Nam thể hiện sự tin cậy cao của Thủ tướng Suga đối với Việt Nam.

Việc củng cố quan hệ giữa lãnh đạo hai nước sau chuyển giao lãnh đạo ở Nhật Bản có ý nghĩa quan trọng, làm nền tảng cho các mối quan hệ khác tiếp tục phát triển mạnh hơn nữa.

Những nội dung nổi bật dự kiến được trao đổi trong chuyến thăm?

Trong bối cảnh an ninh khu vực có nhiều thách thức, việc chia sẻ thông tin, thống nhất nhận thức và xác định phương hướng hợp tác vì hòa bình và ổn định ở khu vực cũng sẽ là đề mục quan trọng của các cuộc gặp gỡ tiếp xúc.

Kinh tế, thương mại, đầu tư chắc chắn sẽ chiếm thời gian lớn của các cuộc hội đàm. Sự cam kết của lãnh đạo hai nước sẽ là tín hiệu rất quan trọng cho các nhà đầu tư, doanh nhân đẩy mạnh hoạt động kinh doanh đầu tư ở Việt Nam.

Giao lưu nhân dân giữa hai nước cũng đang là điểm sáng trong quan hệ song phương. Hiện nay, cộng đồng người Việt Nam ở Nhật Bản đã đạt gần 500 nghìn người, đông nhất trong các cộng đồng nước ngoài ở Nhật, có đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế Nhật Bản cũng như góp phần tăng cường hiểu biết, gắn bó tình cảm giữa nhân dân hai nước.

Lãnh đạo cấp cao hai nước sẽ thảo luận kỹ nhằm tiếp tục củng cố sự hợp tác quan trọng này.

Việc mở cửa biên giới trong khi cùng hợp tác chặt chẽ phòng chống dịch Covid-19 để tạo thuận lợi cho nhân dân hai nước đi lại cũng sẽ là đề mục quan trọng cùng các vấn đề khác trong chương trình nghị sự của chuyến thăm.

Ngoài ra, các vấn đề an ninh, chính trị liên quan trực tiếp đến lợi ích của hai nước cũng có thể được đề cập.

Nhìn lại quan hệ Việt Nam-Nhật Bản trong gần 50 năm kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, đâu là những thành tựu đáng tự hào, theo Đại sứ?

Quan hệ ngoại giao Việt Nam-Nhật Bản được thiết lập từ năm 1973, từ trước khi cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam giành thắng lợi hoàn toàn.

Nhìn lại gần nửa thế kỷ cùng đồng hành và phát triển, chúng ta vui mừng nhận thấy quan hệ hai nước phát triển theo đồ thị liên tục đi lên, có thể có lúc chậm lúc nhanh nhưng nhìn tổng thể trong gần 50 năm qua, quan hệ hai nước chưa từng rơi vào giai đoạn khủng hoảng.

Chúng ta cũng cảm ơn nhân dân và chính phủ Nhật Bản đã đi tiên phong thúc đẩy quan hệ với Việt Nam trước khi cấm vận được dỡ bỏ. Những dòng viện trợ ODA của Nhật Bản đã giúp đỡ nhân dân Việt Nam từ rất sớm (từ năm 1992), liên tục tăng và chiếm hơn 1/3 trong tổng số viện trợ chính thức của các nước trên thế giới cho Việt Nam.

Nguồn viện trợ quý báu này đã được chúng ta sử dụng hiệu quả trong những dự án xóa đói giảm nghèo trong giai đoạn đầu, được phân bổ vào tất cả các lĩnh vực chủ chốt như hạ tầng cơ sở quy mô lớn, điện lực, giao thông, cảng biển, hạ tầng đô thị và nông thôn, phát triển công-nông nghiệp, giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu… đóng góp quan trọng cho công cuộc phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam.

Nhiều dự án được thực hiện từ nguồn vốn ODA của Nhật Bản đã trở thành biểu tượng cho quan hệ hữu nghị hợp tác giữa hai nước, như Sân bay Quốc tế Nội Bài, Sân bay Quốc tế Tân Sơn Nhất, Cầu Nhật Tân, Cầu Cần Thơ, Cảng Hải Phòng, Hầm đường bộ Hải Vân, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Trung ương Huế, Nhà máy sản xuất vaccine của POLYVAC, các tuyến đường sắt đô thị tại Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, các nhà máy điện trên khắp cả nước.

Việt Nam tự hào là một địa điểm thu hút đầu tư tin cậy của các nhà đầu tư nước ngoài trong đó có Nhật Bản. Trong 10 năm trở lại đây, FDI của Nhật Bản đã tăng mạnh, đưa Nhật Bản trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đạt trên 60,2 tỷ USD.

Thương mại hai nước mang đậm tính bổ trợ và công bằng. Với tổng giá trị nhập khẩu của mỗi bên khoảng 20 tỷ USD ngang bằng nhau, chúng ta đã cùng Nhật Bản xây dựng một hình mẫu bạn hàng bình đẳng, cùng có lợi.

Giao lưu nhân dân trong những năm gần đây đã phát triển mạnh mẽ trên mọi tầng nấc, mọi phương diện. Lãnh đạo 63 tỉnh, thành của Việt Nam dù ít, nhiều phần lớn đều có mối quan hệ thân thiết với lãnh đạo 47 tỉnh, phủ của Nhật Bản. Gần 500.000 người Việt Nam đang sinh sống, học tập và làm việc trong mối quan hệ tương thân tương ái với người dân Nhật Bản…

Đã từ lâu, lãnh đạo cấp cao của hai nước đã trở thành những người bạn thân thiết, thông qua những chuyến thăm, gặp gỡ thường xuyên, tin cậy…

Cộng đồng doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam cũng cảm nhận được sự gần gũi, thân tình của người dân Việt Nam vốn dĩ mến khách, luôn dành cho họ.

Vậy còn những điểm nhấn trong quan hệ hai nước thời gian tới?

​Tôi cho rằng những thành tựu nổi bật của quan hệ hai nước gần nửa thế kỷ qua sẽ tiếp tục được vun xới, đơm hoa, kết trái. Trong chiều hướng cấu trúc lại nguồn cung, Việt Nam sẽ là địa chỉ tin cậy cho các nhà đầu tư Nhật Bản, nhất là những lĩnh vực công nghệ ưu tiên của thế kỷ XXI như công nghệ số, viễn thông, năng lượng tái tạo…

Thương mại sẽ phát triển nhanh hơn nữa bởi xu thế chuyển dịch nguồn cung ứng từ Việt Nam. Chúng ta cũng đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm để tiếp tục đưa các mặt hàng nông sản chất lượng của Việt Nam xâm nhập mạnh mẽ hơn nữa vào thị trường Nhật Bản.

Việt Nam sẽ tiếp tục là nguồn cung ứng nhân lực lớn đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp Nhật Bản, đặc biệt khi nền kinh tế Nhật Bản khôi phục nhanh chóng sau đại dịch Covid-19.

Số lượng sinh viên, du học sinh của Việt Nam sang Nhật Bản học tập sẽ tiếp tục tăng mạnh sau đại dịch. Trao đổi du lịch cũng có nhiều tiềm năng phục hồi nhanh chóng.

Với vai trò ngày càng tăng của Nhật Bản trên trường quốc tế, Nhật Bản sẽ tiếp tục cùng các nước ASEAN hợp tác chặt chẽ vì một khu vực kinh tế rộng lớn Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rộng mở, mang lại sự ổn định và phồn thịnh cho các nền kinh tế trong đại khu vực rộng lớn này.

Xin cảm ơn Đại sứ!