Ngày 21/4, danh hài Volodymyr Zelensky đã chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử Tổng thống Ukraine trước ông Petro Poroshenko và dự kiến sẽ tuyên thệ nhậm chức vào đầu tháng 5 tới.
Kết quả này gợi nhớ không ít người về cuộc bầu cử Tổng thống 5 năm trước, khi tỷ phú Petro Poroshenko càn quét chính trường Ukraine và trở thành người đứng đầu Kiev. Khởi đầu nhiệm kỳ của mình nhiều cam kết, song ông Petro Poroshenko đã không làm được gì nhiều. “Nước có thể nâng thuyền, cũng có thể lật thuyền” và hành trình 5 năm ngắn ngủi trên chính trường của ông Poroshenko là minh chứng rõ nhất cho câu nói đó.
Tuy nhiên, tránh đi vào vết xe đổ của ông Poroshenko như thế nào vẫn là câu hỏi nan giải dành cho Tổng thống đắc cử Volodymyr Zelensky, khi ông được đánh giá là chưa đủ lịch duyệt chính trường để vực dậy quốc gia đang rệu rã trước những khó khăn ở bên trong và thách thức từ bên ngoài.
| Ông Volodymyr Zelensky ăn mừng cùng phu nhân sau khi kết quả không chính thức của cuộc bỏ phiếu được công bố. (Nguồn: AP) |
Vở kịch buồn
Trên thực tế, một trong những lý do chính dẫn đến chiến thắng của ông Zelensky là thất bại của ông Poroshenko trong việc khôi phục niềm tin của người dân vào Chính phủ. Khảo sát gần đây của Gallup cho thấy, Ukraine đang ở mức thấp kỷ lục về niềm tin của người dân đối với Chính phủ trong hai năm liền: Chỉ có 9% người dân tin tưởng vào chính phủ, thấp hơn nhiều so với con số trung bình của các nước khối Soviet (48%) và toàn thế giới (56%).
Khó có thể trách người dân Ukraine khi tình trạng đất nước chẳng khác nào một vở kịch buồn. Trong vòng 5 năm qua, nền kinh tế quốc gia tiếp tục lao dốc: 3,2 triệu người Ukraine phải tìm kiếm công việc dài hạn ở nước ngoài; 60% người dân sống dưới mức nghèo đói; Ukraine duy trì vị trí trong danh sách những quốc gia nghèo nhất châu Âu, trong khi tài sản của giới nhà giàu tại đây tiếp tục tăng với tốc độ chóng mặt, nạn tham nhũng tiếp tục tràn lan.
Dù từng theo học Luật tại Đại học Kinh tế Quốc gia Kiev, song Tổng thống đắc cử Volodymyr Zelensky được biết đến với tài năng diễn xuất của mình hơn là tài kinh bang tế thế cần thiết để vực dậy một Ukraine đang rệu rã. Ngay cả trong chiến dịch tranh cử, ông Zelensky cũng chưa đưa ra bất kỳ một định hướng xây dựng chính sách trong tương lai.
Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 3/2019 với tờ Der Spiegel (Đức), ông Zelensky khẳng định ông gia nhập chính trường để “đưa con người tử tế và chuyên nghiệp lên nắm quyền” và “mong muốn thay đổi bầu không khí xung quanh các thể chế chính trị càng sớm càng tốt”. Hiện chưa có thông tin về nội các tương lai của ông Zelensky, song tìm kiếm những nhân vật “có tâm và có tầm” trong một chính trường hỗn loạn, với tham nhũng tràn lan để vực dậy đất nước sẽ là nhiệm vụ không hề đơn giản.
Bài toán Moscow
Một trong những cam kết hiếm hoi mà Tổng thống đắc cử Volodymyr Zelensky đưa ra trong chiến dịch tranh cử của mình là cam kết cải thiện quan hệ Nga – Ukraine. Phát biểu ngay sau khi công bố giành chiến thắng, ông Zelensky khẳng định ưu tiên hàng đầu của nhà lãnh đạo này ở thời điểm hiện tại là chấm dứt xung đột tại miền Đông Ukraine bằng “một cuộc chiến tranh thông tin mạnh mẽ”, đồng thời khởi động lại tiến trình hòa bình Minsk.
| Một binh sỹ Ukraine trong chiến hào tại Shyrokyne, miền Đông Ukraine. (Nguồn: AP) |
Tuy nhiên, hiện chưa rõ ông Zelensky sẽ đạt được mục tiêu này như thế nào khi dưới thời ông Poroshenko, quan hệ Ukraine – Nga đã chạm đáy sau hàng loạt những vụ đấu khẩu trên các kênh truyền thông tới đụng độ tại eo biển Kerch.
Quan trọng hơn, bất chấp thiện chí của Kiev, Moscow vẫn tỏ ra dè chừng trước những tuyên bố của Tổng thống đắc cử Volodymyr Zelensky. Phát biểu trước giới báo chí sau khi cuộc bầu cử tại Ukraine kết thúc, Người Phát ngôn Tổng thống Nga Dmitry Peskov cho biết “vẫn còn quá sớm” để nói về một cuộc điện thoại giữa ông Putin và ông Zelensky, đồng thời sẽ chỉ tính đến khả năng hợp tác nếu Kiev có những hành động thực chất nhằm cải thiện quan hệ.
Tương tự, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cũng tỏ ra thận trọng và cho rằng cải thiện quan hệ căng thẳng Nga – Ukraine cần “một cách tiếp cận chân thành, thực tế và có trách nhiệm” từ phía Ukraine.
Thêm vào đó, trong chiến dịch tranh cử, ông Zelensky đã khẳng định Ukraine sẽ tiếp tục duy trì lập trường thân phương Tây. Nếu điều này trở thành sự thực, Kiev sẽ tiếp tục trở thành “chiến trường” giữa một bên là Moscow, một bên là Brussels và Washington. Cải thiện bang giao với Nga mà không gây tổn hại tới quan hệ với các quốc gia phương Tây sẽ là nhiệm vụ vô cùng khó khăn dành cho Tổng thống đắc cử.
Khẩu hiệu trong chiến dịch tranh cử của Volodymyr Zelensky là “Không hứa hẹn. Không xin lỗi”. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, tất cả những gì ông mang đến cho người dân Ukraine mới chỉ dừng lại ở cam kết và mong rằng, kết thúc nhiệm kỳ 5 năm của mình, ông sẽ không phải nói lời xin lỗi tới các cử tri đã nặng lòng với diễn viên “Người Đầy tớ của Nhân dân”.