Điều gì ngăn cản Mỹ - Trung đạt thỏa thuận thương mại?

"Một núi nghi ngờ"

Theo các cựu quan chức chính quyền Mỹ, Trung Quốc vẫn nghi ngờ việc có thể dựa vào bất cứ thỏa thuận nào ký với Tổng thống Mỹ Donald Trump, còn Mỹ thì vẫn hoài nghi việc Bắc Kinh sẽ tiến hành những cải cách như đã hứa.

Christopher Hill, cựu trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, cho biết cả hai nước đều thừa nhận sự cần thiết phải ký kết được thỏa thuận giai đoạn 1, nhưng ông cảnh báo rằng, cả hai đều có "một núi nghi ngờ" đang chặn đường thỏa thuận này. Ông Christopher Hill nhấn mạnh: "Sự hoài nghi là điều khó loại bỏ nhất trong đàm phán".

Phát biểu với trang South China Morning Post bên lề một diễn đàn kinh tế ở Sanya, tỉnh Hải Nam (Trung Quốc) cuối tuần qua, ông Hill cho biết: "Trung Quốc lo ngại rằng, họ không thể thực sự đạt được một thỏa thuận do không đủ lòng tin vào thỏa thuận đó. Phía Mỹ cũng cho rằng, Trung Quốc có những vấn đề khiến Mỹ nghi ngờ về lòng tin".

Các quan chức từ cả Mỹ và Trung Quốc đang nỗ lực thúc đẩy để kết thúc các cuộc đàm phán trước ngày 15/12 tới khi Mỹ dự kiến sẽ áp đặt các loại thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc. Tuy nhiên, các nguồn thạo tin về các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cho rằng, họ không hy vọng thuế mới sẽ có hiệu lực.

Mỹ và Trung Quốc từng được dự đoán là sẽ đạt một thỏa thuận hồi tháng 5/2019 nhằm chấm dứt cuộc chiến thương mại gây quá nhiều thiệt hại. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã bất ngờ sụp đổ, với việc Mỹ cáo buộc Trung Quốc thay đổi điều khoản nhượng bộ, còn phía Bắc Kinh cáo buộc Washington đưa ra đòi hỏi không chính đáng, ví dụ như muốn Trung Quốc thay đổi mô hình phát triển kinh tế do nhà nước quản lý.

Nỗ lực chưa đủ

Đánh giá về tình hình Mỹ và Trung Quốc hiện tại, cựu Bộ trưởng Ngân khố Mỹ Jack Lew cho biết, lãnh đạo ở cả hai nước nên lùi một bước để tìm ra con đường giải quyết bất đồng. "Một trong những vấn đề khiến tôi thắc mắc chính là đội ngũ đàm phán từ Mỹ có truyền đạt đúng quan điểm của Tổng thống Trump trong các cuộc họp hay không. Hai quốc gia đã trải qua rất nhiều vòng đàm phán nhưng không rõ quan điểm của Tổng thống Trump như thế nào. Điều đó khiến các cuộc đàm phán trở nên khó khăn", ông Jack Lew nói trong một bài diễn văn tại diễn đàn kinh tế ở Sanya.

Steve Orlins, Chủ tịch Ủy ban quốc gia về quan hệ Mỹ - Trung cũng nhận thấy, không biết chính quyền Trump đang yêu cầu điều gì cũng chẳng rõ Trung Quốc cần làm để thỏa mãn yêu cầu đó. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra sự không hài lòng ngày càng gia tăng tại Mỹ đối với những cam kết của Trung Quốc và cảnh báo Bắc Kinh cần thay đổi, từ việc thiết lập một "sân chơi" công bằng cho đến việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cũng như trợ cấp cho các doanh nghiệp do nhà nước quản lý.

Theo cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương Christopher Hill, những nỗ lực hiện nay từ cả hai bên để hạ nhiệt căng cẳng là chưa đủ. "Tôi thực sự tin rằng, Mỹ và Trung Quốc cần nỗ lực hơn nữa để tìm ra những lĩnh vực có thể đi đến một thỏa thuận chung. Theo đó, không chỉ giải quyết từng sự bất đồng mà còn thiết lập một vài mô hình có thể hợp tác với Trung Quốc và tôi nghĩ, những mô hình đó có thể được xúc tiến kể cả trong các lĩnh vực mà hai quốc gia hiện vẫn còn bất đồng", ông Hill chia sẻ.