Độc đáo những lễ hội tôn vinh âm nhạc truyền thống ở miền Bắc

Ở miền Bắc hàng năm có rất nhiều lễ hội thể hiện sự tôn vinh âm nhạc truyền thống như: Hội Lim, Hội hát Dô, Hội hát Chèo tàu, Hội Phường chèo, Hội Đức Bác...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac Yên Tử thu hút hàng vạn du khách thập phương trong dịp Tết
doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac [Infographics] Những lễ hội truyền thống trong tháng Giêng

Thạc sĩ Trần Thị Thảo - Phó Trưởng khoa Thanh nhạc - Nhạc cụ cho rằng, trong lễ hội, âm nhạc đóng vai trò vừa là để điều khiển việc tế lễ, vừa là hiệu lệnh hướng dẫn các trò chơi, vừa là nhạc đệm cho các bài hát thờ thần, lại vừa là một hình thức nghệ thuật hấp dẫn lôi cuốn, thu hút người trảy hội. Nhiều lễ hội thể hiện sự giao thoa, lồng ghép giữa hai yếu tố nghi lễ và nghệ thuật. Vì lẽ đó, chúng ta có thể hiểu âm nhạc trong lễ hội chính là minh chứng cho quá trình “nghi lễ hoá nghệ thuật” hay “nghệ thuật hoá nghi lễ”.

Vì lẽ đó, ở miền Bắc hàng năm có rất nhiều lễ hội thể hiện sự tôn vinh âm nhạc truyền thống như: Hội Lim ở Tiên Du, Bắc Ninh tôn vinh hát quan họ; Hội hát Dô ở Quốc Oai, Hà Nội; Hội hát Chèo tàu ở Đan Phượng, Hà Nội; Hội Phường chèo ở Lục Ngạn, Bắc Giang; Hội Đức Bác ở Vĩnh Phúc tôn vinh ông tổ hát Xoan...

Hội Lim là lễ hội lớn nhất nhì vùng Kinh Bắc được tổ chức từ ngày 12-14 tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Có giả thuyết cho rằng, hội Lim có nguồn gốc từ hội chùa, hội hát, liên quan đến tiếng hát của chàng Trương Chi trong truyền thuyết Trương Chi - Mỵ Nương mà dấu xưa để lại là hình vết dòng sông Tiêu Tương khá rõ ở các làng quê vùng Lim. Hội Lim là hội của những làng xã cổ nằm quanh núi Lim và đôi bờ sông Tiêu Tương.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac
Hát quan họ dưới thuyền - một đặc sản của hội Lim. (Ảnh: TL).

Ở phần lễ, vào sáng ngày 13 tháng Giêng toàn thể quan viên, hương lão, nam đinh của các làng xã thuộc tổng Nội Duệ phải tề tựu đầy đủ tại lăng Hồng Vân để tế lễ hậu thần. Trong khi tế có nghi thức hát quan họ thờ thần. Để hát thờ, các bọn quan họ nam và nữ của tổng Nội Duệ đứng thành hàng trước cửa lăng hát vọng vào. Trong khi hát, họ chỉ được hát những giọng lề lối để ca ngợi công lao của thần.

Ở phần hội sẽ có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu tiên, thi dệt cửi, nấu cơm nhưng đặc sắc hơn cả là phần hát quan họ - đặc trưng nhất của hội Lim. Từ hát mời trầu, hát giao duyên… đến hát giã bạn. Các hội thi hát được tổ chức theo hình thức du thuyền hát quan họ. Tại một hồ nước nhỏ sát bên cánh đồng làng Lim, chiếc thuyền hình rồng được sơn son thiếp vàng rời bến trong những câu hát đậm đà nghĩa tình. Một bên thuyền là các liền chị, đối diện là những em nhỏ súng sính trong những tà áo tứ thân. Các liền anh thì đứng hoặc ngồi sát hai phía đầu và cuối thuyền.

Hội hát Dô ở Liệp Hạ (Quốc Oai) trước đây được tổ chức theo quy định cứ 36 năm mở một lần từ ngày 10 đến 15 tháng Giêng âm lịch. Hội bắt đầu bằng lễ rước kiệu từ ở đình, miếu ra đền Khánh Xuân từ chiều mồng 9 tháng Giêng. Đại phu là thôn anh cả đi đầu, rồi đến thôn anh hai là Vĩnh Phúc, và sau đó là các thôn Bái Nội, Bái Ngoại, Thông Đạt, Đồng Sơn. Đám rước đi trong rừng cờ, cầm lọng là một người trạc tuổi 17, 18, đầu quấn khăn lượt, trong áo trắng, ngoài áo the đen, quần trắng, chân quấn xà cạp mầu đỏ, hoặc giày vải, thanh nữ cũng mặc quần áo như những người khênh kiệu rước cờ rước lọng, nhưng chân không quấn xà cạp... xong rồi tất cả trở về nhà.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac
Hát Dô ở Quốc Oai. (Ảnh: TL)

Sáng hôm sau, tất cả mọi người tập trung ở đền Khánh Xuân và vào hội hát Dô. Người cái dẫn dắt bạn nàng vào đứng trước đền Khánh Xuân, sau đó người cái cầm xênh gõ nhịp làm hiệu, dẫn bạn nàng vào trước bàn thờ, tất cả đều đi theo hình chữ chi. Khi nghe tiếng xênh mở đầu làm hiệu, các bạn nàng từ từ bỏ dép, bước vào chiếu, xòe quạt và bắt đầu múa hát. Câu mở đầu là những bài hát chúc của người cái, phần lớn là các bài hát đều không có động tác. Sau khi các thôn lần lượt hát xong thì cuộc tế lễ mới bắt đầu.

Cái hát, ngoài động tác gõ xênh, hầu như không vận động gì. Các bạn nàng thường sử dụng đôi tay cùng với chiếc quạt gần như động tác múa chèo. Vần và nhịp của hát Dô cũng biến hóa linh hoạt. Có câu, có đoạn tuân theo thể lục bát một cách linh hoạt nhưng có những câu, những đoạn co lại, hoặc giãn ra cho phù hợp với các giọng kể, giọng ngâm.

Hội hát Chèo tàu ở Đan Phượng được mở để nhớ ơn Thành hoàng làng Văn Dĩ Thành - được cả 4 làng Thượng Hội, Thúy Hội, Phan Long, Vĩnh Kỳ của xã Tân Hội tôn thờ. Lần mở hội gần đây nhất là năm 1998. Hội hát Chèo tàu cứ 25 năm mới mở một lần và diễn ra trong 7 ngày 7 đêm tại Lăng Văn Sơn.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac
Hát Chèo tàu ở Đan Phương, một lễ hội vô cùng độc đáo của xứ Đoài. (Ảnh: LĐ).

Để chuẩn bị cho một hội hát, người Tổng Gối chuẩn bị hết sức công phu. Hai làng Thuý Hội và Thượng Hội phải chuẩn bị hai thuyền rồng (còn gọi là tàu) dài từ 4 - 5 mét, rộng 2 mét và có bánh xe đẩy. Hai làng Vĩnh Kỳ và Phan Long phải chuẩn bị hai “ông” voi gỗ cao 2,5 mét, dài 3 mét (có bánh xe để đẩy). Mỗi thuyền có một lá cờ, lọng che cho chúa tàu, cái tàu và con tàu. Trong hát chèo tàu chỉ có nữ, không có nam. Bốn làng phải chọn ra được một Mẹ chiêu quân (chúa tàu) có tuổi từ 50 - 60 là người có uy tín, đức hạnh.

Suốt 7 ngày hội chính, ngày nào cũng thể hiện tuần tự những thủ tục dâng tế, diễn xướng, hát giao duyên. Sau bài văn khấn của các chủ tế, chúa tàu, quản tượng cùng các ca nhi bắt đầu diễn xướng bằng các bài hát nghi lễ như: Khởi lễ, dâng rượu, chúc vua, ẩm phước khúc, lễ trình. Trên mỗi thuyền đều có một bà chúa và 12 cô gái làm cái tàu, con tàu. Người phụ nữ đóng vai chúa tàu (chủ soái) đứng oai nghiêm trên đầu thuyền rồng, cưỡi trên mình voi ra trận. Cái tàu và con tàu đội khăn nhiễu tam giang, quần áo nhiễu điều. Cạnh đó là đôi voi với hai quản tượng có nhiệm vụ thổi tù và làm hiệu. Chèo tàu Tổng Gối là đặc sản của người dân Tân Hội, là nét văn hóa độc đáo của xứ Đoài.

Hội Phường chèo hay còn gọi là Hội đền Từ Hả ở Lục Ngạn, Bắc Giang bắt đầu từ mồng 6 đến 8/1 âm lịch. Đền Từ Hả thờ Thượng tướng quân Thân Cảnh Phúc (tức Vũ Thành) thời Lý, người có công trong cuộc chống quân Tống xâm lược thế kỷ thứ XI (1075-1077). Điểm nhấn của lễ hội, ngoài lễ tế còn có diễn tích trận mạc tượng trưng cho chiến thắng do Vũ Thành chỉ huy.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac
Hình ảnh thường thấy trong Hội đền Từ Hả ở Bắc Giang. (Ảnh: TL).

Sau tế lễ là các trò hội như múa sư tử, hát soong hao, Sli, Lượn, Schắng côộ, Sịnh ca... của đồng bào các dân tộc ít người. Tất cả những nghi lễ, diễn xướng, trò hội ở lễ hội Từ Hả đều mang đậm bản sắc dân tộc vùng cao trên đất Bắc Giang. Những hoạt động này nhằm thoả mãn như cầu về tâm linh, nhu cầu văn hoá và qua đó giáo dục lòng yêu nước, niềm tự hào và tình đoàn kết dân tộc cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Hội Đức Bác ở Sông Lô, Vĩnh Phúc thường diễn ra vào 3 kỳ, kỳ thứ nhất là vào mồng 1 tháng Hai, kỳ thứ hai là 12 tháng Sáu và kỳ thứ ba diễn ra vào trung tuần tháng Tám âm lịch ở đền Thánh ông. Trong ba kỳ lễ hội ấy, lễ hội “khai xuân cầu đinh” vào tháng Hai âm lịch là không thể thiếu những canh hát trống quân, hát xoan rộn rã. Ngay từ chiều mồng 1 tháng Hai, trong không khí nhộn nhịp của lễ hội, làng đã cử một số người gồm cả các bậc trung niên và những chàng trai trẻ khăn áo chỉnh tề ra bờ sông Lô chờ đón phường Xoan về hát.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac
Cách diễn xướng hát xoan, hát trống quân ở lễ hội Đức Bác - Vĩnh Phúc. (Ảnh: TL)

Theo lệ, các chàng trai Đức Bác mặc quần trắng, áo trắng, đầu buộc khăn đỏ, đai lưng đỏ vai đeo trống kéo nhau ra bến quán đón đào sang hội. Điệu hát được đệm bằng trống nhỏ mặt da, tang gỗ có dây đeo bằng lụa hồng. Cuộc giao đối đôi bên diễn ra liên tục suốt từ bến quán đến làng Xốm, rồi về đến cửa đình của làng mới mãn cuộc.

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac Đổ xô đi mua vàng ngày vía Thần Tài, vì sao?

Từ xưa Thần Tài đã là vị Thần quen thuộc với mọi người dân Việt Nam, đặc biệt là những người kinh doanh buôn bán. ...

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac Ngày Tết thăm quê hương của lật đật Nga

Những con lật đật được sản xuất từ thời kỳ đầu tiên có những nét khác bây giờ khi có những chi tiết được bổ ...

doc dao nhung le hoi ton vinh am nhac truyen thong o mien bac 5 điểm du xuân mới không thể bỏ qua ở Quảng Ninh

Ngoài Vịnh Hạ Long, Danh thắng Yên Tử, Bán đảo Tuần Châu... Quảng Ninh còn rất nhiều điểm du lịch thú vị khác để du ...

 

 

(theo Dân trí)

Đọc thêm

Nỗ lực đưa nhiệt điện than ở Việt Nam về mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050

Nỗ lực đưa nhiệt điện than ở Việt Nam về mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050

UNDP và IOE phối hợp tổ chức cuộc họp thảo luận về quá trình chuyển đổi các nhà máy nhiệt điện than tại Việt Nam.
Nga bảo vệ Triều Tiên trước động thái mới của Mỹ

Nga bảo vệ Triều Tiên trước động thái mới của Mỹ

Nga phủ quyết dự thảo nghị quyết do Mỹ đề xuất gia hạn nhiệm vụ của Nhóm chuyên gia giám sát trừng phạt Triều Tiên thêm một năm.
Bật mí tính năng bom FAB-3000 mới của quân đội Nga

Bật mí tính năng bom FAB-3000 mới của quân đội Nga

Loại bom mới FAB-3000 có sức nổ cao của quân đội Nga sẽ được thiết kế với các đặc tính khí động học, cho phép chúng được sử dụng như ...
MC hải ngoại Đức Tiến kể chuyện con gái 4 tuổi đóng phim Đóa hoa mong manh

MC hải ngoại Đức Tiến kể chuyện con gái 4 tuổi đóng phim Đóa hoa mong manh

Bé Madison, con gái MC Đức Tiến, được nhận xét là điểm nhấn trong phim 'Đóa hoa mong manh' của nghệ sĩ Mai Thu Huyền.
HLV Mano Polking khen đội tuyển Việt Nam nhiều cầu thủ giỏi và muốn dẫn dắt đội bóng

HLV Mano Polking khen đội tuyển Việt Nam nhiều cầu thủ giỏi và muốn dẫn dắt đội bóng

HLV Mano Polking bày tỏ mong muốn được dẫn dắt tuyển Việt Nam thay ông Troussier nhưng chưa được Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) đặt vấn đề.
Quỹ thiện nguyện Thanh niên Việt Nam tặng quà và học bổng cho học sinh gốc Việt hiếu học có hoàn cảnh khó khăn tại Campuchia

Quỹ thiện nguyện Thanh niên Việt Nam tặng quà và học bổng cho học sinh gốc Việt hiếu học có hoàn cảnh khó khăn tại Campuchia

Mỗi phần quà bao gồm đồ dùng học tập cùng học bổng trị giá 50 USD, góp phần động viên tinh thần của học sinh gốc Việt vượt qua khó ...
Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Lựa chọn một điểm đến phù hợp, tối giảm chi phí mà vẫn tận hưởng được những cảm xúc mới mẻ, tuyệt vời đang trở thành xu hướng lan rộng trong ngành du lịch toàn ...
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động