Những thay đổi từ Mỹ
Trả lời phỏng vấn của Viện Lowy, Giáo sư James Curran nhận định việc tỷ phú Donald Trump trở thành Tổng thống Mỹ sẽ kích hoạt các phép thử với mối quan hệ Mỹ - Australia. Cụ thể là, Australia sẽ phải xử lý một liên minh mà sự khác biệt giữa hai bên có chiều hướng gia tăng.
“Mỹ đang thay đổi và do đó liên minh với Mỹ cũng sẽ thay đổi. Nhiệm kỳ sắp tới của ông Trump sẽ trả lời cho những niềm tin mạnh mẽ tại Australia và phần còn lại của thế giới rằng Mỹ có đủ năng lực và nguồn lực để giữ vai trò là quốc gia không thể thiếu của thế giới hay không”.
Theo Giáo sư James Curran, người dân Mỹ đã mệt mỏi với những can dự của Mỹ ở nước ngoài. Do đó, trong lòng nước Mỹ đã xuất hiện xu thế chia rẽ và dân túy, thể hiện qua những bất mãn về sự bất bình đẳng trong thu nhập, tình trạng trì trệ kinh tế... Từ đó, người Mỹ mong muốn các nhà lãnh đạo quốc gia cần “vì nước Mỹ đầu tiên”.
| Ông James Curran, Giáo sư về chính sách đối ngoại tại Đại học Sydney. (Nguồn: The Australian) |
Tìm kiếm giá trị chung
Xu thế này cũng đồng nghĩa với việc các liên minh dưới thời ông Trump có khả năng thay đổi đáng kể. Cụ thể, Giáo sư Curran cho rằng nước Mỹ dưới thời Tổng thống Trump sẽ muốn các cường quốc tầm trung như Australia phải đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn và Australia có thể sẽ thất vọng nếu ông Trump đưa nước Mỹ rút khỏi những cam kết toàn cầu và chuyển sang một dân tộc hướng nội. Điều này đi ngược lại với mong muốn của Australia về một nước Mỹ cần phải làm nhiều hơn để duy trì sự ổn định chiến lược ở châu Á.
Trong thực tế, những xu hướng này thể hiện rõ ràng trong các cuộc đàm phán giữa cựu Thủ tướng Tony Abbott và Tổng thống Mỹ Barack Obama trước đây. Ông Abbott từng nhiều lần đề nghị ông Obama phải làm nhiều hơn ở châu Á và Trung Đông. Rõ ràng, ông Trump không phải là nhà lãnh đạo đầu tiên của Mỹ yêu cầu các đồng minh phải làm nhiều hơn nhưng qua những gì ông Trump đã cam kết trong chiến dịch tranh cử, có thể dự báo rằng ông Trump sẽ đưa ra những đòi hỏi với các đồng minh của Mỹ một cách mạnh mẽ hơn. Với chủ nhân Nhà Trắng Donald Trump, các nhà lãnh đạo Australia sẽ khó khăn hơn trong việc tìm được “giá trị chung” để đoàn kết với Mỹ.
| Dự báo, nhiệm kỳ Donald Trump sắp tới sẽ là một thách thức với liên minh Mỹ - Australia. (Nguồn: SBS) |
Nhìn tổng quan về liên minh Australia - Mỹ, Giáo sư Curran phân biệt giữa liên minh bình thường trong hai thời đại Thủ tướng Hawke và Keating với một liên minh mạnh mẽ sau vụ khủng bố 11/9 dưới thời Thủ tướng Howard, Kevin Rudd và Julia Gillard, khi quan hệ quân sự trở nên gần gũi, liên minh lớn hơn và ngày càng trở nên đặc biệt.
Dự báo, nhiệm kỳ Donald Trump sắp tới sẽ là một thách thức với liên minh Mỹ - Australia. Theo lập luận của ông Curran, liên minh này sẽ không bị phá vỡ nhưng sẽ căng thẳng hơn so với thời gian 20 năm qua. Vấn đề này gần đây đã được Bộ trưởng Quốc phòng Australia Dennis Richardson cảnh báo. Ông Dennis Richardson cho rằng ông Trump không nên làm tổn hại một tài sản chiến lược lâu dài, ngược lại Australia cũng không nên xa rời Mỹ chỉ đơn thuần vì cá nhân Tổng thống Trump.
Bên cạnh đó, một mối lo ngại lớn cho các đồng minh của Mỹ trong đó có cả Australia, là cách xử lý mối quan hệ với Trung Quốc của ông Trump. Nếu giữa Mỹ và các đồng minh truyền thống như Australia có sự chia rẽ, đây sẽ là cơ hội cho Trung Quốc khai thác. Riêng đối với Australia cũng cần phải điều chỉnh để cân bằng lợi ích kinh tế với Trung Quốc và các lợi ích chiến lược với Mỹ, mặc dù điều này được xác định là sẽ ngày càng khó khăn hơn.
Nhìn chung, mối liên minh Mỹ - Australia được dự báo là hoàn toàn có thể điều chỉnh trong tương lai, đôi khi không đồng quan điểm nhưng vẫn giữ một mối quan hệ lành mạnh.