Đồng Nai trên hành trình kiến tạo nền nông nghiệp xanh, công nghệ cao

Liên kết thị trường, quản trị dịch bệnh, số hóa chuỗi sản xuất và bảo đảm an ninh nguồn thực phẩm là những trọng tâm then chốt định hình hướng phát triển của ngành trong nhiều năm tới.

Phóng viên Báo Thế giới và Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tuấn Anh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai để làm rõ những định hướng chiến lược, giải pháp đột phá và cách Đồng Nai đang xây dựng mô hình nông nghiệp, nông thôn mới (NTM) theo chuẩn “xanh-sạch-đẹp-thịnh vượng”.

Sau sáp nhập, tiềm năng phát triển nông nghiệp công nghệ cao của “Đồng Nai mới” được đánh giá như thế nào?

Đồng Nai từ lâu đã là một vùng đất nông nghiệp năng động và đa dạng, song “Đồng Nai mới” sau sáp nhập tạo nên một không gian sản xuất rộng lớn và đồng bộ hơn. Với 1,3 triệu ha diện tích tự nhiên, tỉnh sở hữu 165.000 ha cây lương thực, 100.000 ha cây ăn quả, và hơn 498.000 ha cây công nhiệp; trong đó nhiều loại cây như chuối, bưởi, điều, cao su có năng suất và sản lượng đứng đầu cả nước.

Sự mở rộng không gian, cùng với lợi thế hạ tầng logistics kết nối nhanh TP. Hồ Chí Minh và các trung tâm tiêu thụ, xuất khẩu, đã giúp Đồng Nai có điều kiện hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, ứng dụng đồng bộ công nghệ cao, công nghệ số và các tiêu chuẩn canh tác thông minh.

Sự hiện diện của các khu công nghiệp quy mô lớn trong tỉnh cũng là nền tảng thuận lợi thu hút doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ bảo quản, chế biến sâu, công nghệ sinh học hay tự động hóa. Nhờ vậy, Đồng Nai đang đứng trước cơ hội hình thành những mô hình nông nghiệp thông minh, ứng dụng IoT (Internet vạn vật), tự động hoá, nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng chuỗi giá trị nông sản trong nước lẫn quốc tế.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, sinh thái, công nghệ cao theo Nghị quyết mới, ngành sẽ triển khai những nhóm giải pháp nào?

Hiện tỷ lệ giá trị sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của tỉnh đạt hơn 51%, với 8 vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và 328 doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, giai đoạn 2025-2030 đòi hỏi bước chuyển mạnh mẽ hơn.

Theo đó, tỉnh xác định sẽ hướng đến ba nhóm giải pháp đột phá gồm xây dựng - mở rộng các vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp tuần hoàn, sinh thái. Các vùng chuyên canh sẽ được tổ chức theo chuỗi từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ, bảo đảm tiêu chuẩn an toàn sinh học, truy xuất nguồn gốc, nông nghiệp hữu cơ và kinh tế tuần hoàn.

Tập trung triển khai IoT trong giám sát sản xuất; sử dụng drone, robot nông nghiệp, công nghệ sinh học; phát triển nhà kính, chuồng trại thông minh; hình thành hệ thống dữ liệu số phục vụ ra quyết định và dự báo. Đồng thời, phát triển nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu, kinh tế carbon thấp.

Đi đôi với gắn liền các giải pháp gồm quản lý tài nguyên bền vững, áp dụng năng lượng tái tạo, giảm phát thải, tái sử dụng phụ phẩm và phát triển các mô hình sản xuất tiết kiệm nước, tiết kiệm năng lượng.

Đặc biệt là chú trọng đào tạo nhân lực, hoàn thiện cơ chế chính sách và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư, hướng đến mục tiêu hình thành một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và cạnh tranh cao.

Có thể nói, ứng dụng công nghệ mới giúp Đồng Nai tạo nền tảng “không ai bị bỏ lại phía sau”. Việc ứng dụng cảm biến, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI) hay robot nông nghiệp đang trở thành xu hướng. Tỉnh có định hướng hỗ trợ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tiếp cận công nghệ như thế nào?

Đồng Nai xác định ứng dụng công nghệ mới là xu thế tất yếu. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh 2025-2030 đặt mục tiêu hình thành nền nông nghiệp xanh-tuần hoàn-công nghệ cao, trong đó phấn đấu 60% diện tích sản xuất áp dụng công nghệ cao và hơn 100 mô hình sản xuất hiện đại vào năm 2030.

Để hỗ trợ người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tiếp cận công nghệ, tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp, chính là phát triển mô hình “trình diễn” để nông dân học tập và nhân rộng. Hỗ trợ tín dụng ưu đãi cho nông nghiệp công nghệ cao; khuyến khích đầu tư robot, tưới thông minh, nhà màng, dây chuyền tự động.

Chuyển giao khoa học-kỹ thuật, đào tạo nhân lực công nghệ số, tự động hóa, phân tích dữ liệu. Kết nối “4 nhà” (Nhà nước-nhà nông-doanh nghiệp-viện trường) để công nghệ được áp dụng theo chuỗi giá trị.

Đồng Nai cũng đang xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, hỗ trợ startup, phát triển sản phẩm OCOP công nghệ cao và quy hoạch vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ hiện đại. Đặc biệt, chính sự đồng hành của người dân và doanh nghiệp cùng “kim chỉ nam” từ Nghị quyết sẽ tạo cú hích mạnh mẽ đưa Đồng Nai trở thành trung tâm nông nghiệp sinh thái-công nghệ cao của khu vực.

Nông thôn mới kiểu mẫu đang được hình thành dần từ tiêu chí cao hơn đến cộng đồng xanh-sạch-đẹp -thịnh vượng. Nhiều mô hình NTM kiểu mẫu tại Đồng Nai đang được triển khai. Sự khác biệt so với trước đây là gì?

Đến 30/6/2025, toàn tỉnh đạt nhiều kết quả nổi bật 97,52% xã đạt chuẩn NTM, 70,8% xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 21,78% xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Từ 1/7/2025 đến nay, tỉnh tiếp tục duy trì đà phát triển với 67/72 xã đạt chuẩn NTM, trong đó 8 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Điểm mới quan trọng nhất là Bộ tiêu chí xã NTM kiểu mẫu của Đồng Nai cao hơn quy định Trung ương, cả về số lượng và chất lượng. Ngoài 6 tiêu chí chung, Đồng Nai bổ sung 4 tiêu chí đặc thù về môi trường, phân loại rác tại nguồn, hệ thống thoát nước, và khu dân cư kiểu mẫu.

Đi liền với đó là nhiều mô hình sáng tạo, lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng gồm “Ánh sáng dân sinh”, tuyến đường “Sáng-Xanh-Sạch-Đẹp”, tổ tự quản môi trường, ngày thứ bảy-chủ nhật xanh; 112 mô hình khu dân cư tự quản ứng phó biến đổi khí hậu. Mô hình phân loại rác hữu cơ, tái chế phụ phẩm nông nghiệp thành phân bón ở Vĩnh Cửu. Mô hình hồ sen-vườn dừa kết hợp cảnh quan ở Xuân Phú, vừa tạo môi trường xanh vừa tăng thu nhập.

Mô hình IMO, “Ngôi nhà xanh”, cải tạo ao hồ xây dựng cảnh quan tại Định Quán, Thống Nhất, Xuân Lộc… Những mô hình này khẳng định rằng xây dựng NTM kiểu mẫu không chỉ là hoàn thiện hạ tầng-dịch vụ, mà còn là tạo lập một cộng đồng văn minh, sạch đẹp, thân thiện môi trường và thịnh vượng.

Có thể thấy, Đồng Nai đang bước vào giai đoạn phát triển mới với ba trụ cột: công nghệ cao – sinh thái – bền vững. Từ việc mở rộng vùng sản xuất thông minh, đẩy mạnh ứng dụng AI-IoT-dữ liệu lớn, đến việc xây dựng NTM kiểu mẫu mang bản sắc riêng, Đồng Nai đang từng bước hình thành hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại, gắn với kinh tế carbon thấp và không gian sống xanh.

Hướng đi chiến lược này hứa hẹn đưa Đồng Nai trở thành một trong những trung tâm nông nghiệp công nghệ cao hàng đầu khu vực phía Nam trong tương lai gần, đồng thời nâng cao thu nhập cho người dân và đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.

Xin cảm ơn ông!