Đồng USD tăng sức mạnh, thế giới lo?

Thời gian gần đây, đồng tiền của Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) đều mất giá so với đồng USD. Đồng Lira của Thổ Nhĩ Kỳ dẫn đầu mức giảm kể từ đầu năm ở mức 8,8%; đồng Yen Nhật giảm 8%, đồng AUD, Dollar Canada và đồng Euro giảm lần lượt 4,4%, 3,3% và 2,8%.

Tại sao đồng USD tăng giá?

Động lực chính đằng sau sự phục hồi của đồng USD là khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sớm cắt giảm lãi suất đang giảm dần. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ công bố ngày 10/4 đã tăng cao hơn kỳ vọng của thị trường, đồng nghĩa với việc lạm phát cao hơn của Mỹ có thể quay trở lại.

Do đó, các nhà giao dịch đã giảm bớt đặt cược vào khả năng Fed cắt giảm lãi suất, từ đó thúc đẩy đồng USD tăng giá. Hiện tại, Fed duy trì lãi suất cơ bản ở khoảng 5,25-5,5%, đồng nghĩa nhà đầu tư có thể thu về mức lợi nhuận hấp dẫn khi giữ đồng USD và việc đầu tư vào các thị trường mới nổi trở nên kém hấp dẫn hơn do rủi ro tỷ giá.

Phản ánh xu hướng này, chỉ số Bloomberg Dollar Spot Index - theo dõi đồng bạc xanh so với rổ tiền tệ chính - đã tăng hơn 4% chỉ trong năm nay.

Bên cạnh đó, căng thẳng gia tăng ở Trung Đông sau các cuộc tấn công của Iran vào Israel đã thúc đẩy đồng tiền của Mỹ gần đây hơn nhờ vị thế trú ẩn an toàn.

Ngoài ra, khi nhiều nền kinh tế trên toàn thế giới đang có mức tăng trưởng vừa phải thì các chỉ số kinh tế của Mỹ, từ số liệu việc làm đến doanh số bán lẻ, đều liên tục vượt xa kỳ vọng.

Các nền kinh tế mới nổi dễ tổn thương

Các nước đang phát triển đặc biệt nhạy cảm với tác động tiêu cực của sự tăng giá của đồng USD, vì giá trị đồng bạc xanh tăng vọt làm tăng lãi suất đối với khoản nợ bằng USD, từ đó, gia tăng gánh nặng lãi suất.

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), việc đồng USD tăng 10% trên thị trường tiền tệ sẽ đẩy Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế ở các nền kinh tế mới nổi giảm 1,9% sau một năm, với những tác động kinh tế bất lợi kéo dài hơn hai năm.

Năm 2022, khi đồng bạc xanh tăng giá, Sri Lanka thực sự rơi vào tình trạng vỡ nợ do đồng tiền của nước này mất giá. Các nền kinh tế mới nổi khác cũng đang cố gắng ngăn đồng tiền của mình mất giá bằng cách tăng lãi suất trước Fed vào năm 2021 và 2022.

Đầu năm 2024, nhiều người tin rằng lãi suất của Mỹ sẽ giảm vào cuối năm và sức mạnh của đồng USD sẽ được điều chỉnh. Nhưng hiện tại đang chứng minh, USD có thể đang trên đà phục hồi lâu hơn dự kiến.

Theo các nhà phân tích, các đồng tiền châu Á là nhóm chịu tác động lớn nhất khi đồng USD mạnh lên. Từ đầu năm đến nay, nhiều đồng tiền tại khu vực này giảm sâu do lãi suất tại đây thấp hơn với hầu hết các thị trường mới nổi khác.

Đơn cử, lãi suất cơ bản của Malaysia hiện thấp hơn khoảng 2,5 điểm phần trăm so với lãi suất của của Fed. Tương tự, lãi suất tại Thái Lan, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Trung Quốc hiện đều thấp hơn so với Mỹ.

Hai năm qua, trong khi Fed liên tục tăng lãi suất, thì Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đi theo hướng ngược lại với việc nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế đang sụt tốc tăng trưởng sau đại dịch Covid-19.

Điều này khiến đồng Nhân dân tệ chịu áp lực lớn, kéo theo một số đồng tiền châu Á khác có mối liên hệ lớn với kinh tế Trung Quốc cũng chịu áp lực theo.

Một số nước thị trường mới nổi đã bắt đầu hành động.

Đơn cử như, ngày 1/4, Ngân hàng trung ương Brazil đã can thiệp vào thị trường ngoại hối lần đầu tiên kể từ khi Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva nhậm chức. Mặc dù chính phủ và ngân hàng trung ương chưa giải thích rõ ràng ý định của họ nhưng một số người trên thị trường tin rằng mục đích là để kiểm tra sự mất giá của đồng Real.

Ngân hàng Indonesia (BI) đã vào cuộc để củng cố đồng Rupiah, vốn đang ở mức thấp nhất trong 4 năm, dao động quanh mức 16.000 Rupiah/USD. Thống đốc BI Perry Warjiyo, ngân hàng trung ương “luôn có mặt trên thị trường và sẽ bảo đảm tiền tệ ổn định”.

Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng lãi suất chính sách từ lên 50% trong tháng 3 để ứng phó với sự mất giá của đồng Lira và lạm phát gia tăng.

Tuy nhiên, các nước đang phát triển cũng lo ngại tình trạng nền kinh tế của họ hạ nhiệt do lãi suất tăng để kiềm chế lạm phát, như ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ngay khi họ sẵn sàng bắt đầu cắt giảm lãi suất, việc Mỹ trì hoãn cắt giảm lãi suất khiến nhiều khả năng các nền kinh tế mới nổi sẽ buộc phải quay lại tăng lãi suất.

Ông Kota Hirayama của Công ty chứng khoán SMBC Nikko Securities cho biết, "nguy cơ lạm phát quay trở lại đang gia tăng ở các nền kinh tế mới nổi" do tỷ giá hối đoái và giá dầu tăng.

Ông nói: “Tuy nhiên, các nền kinh tế mới nổi khó có thể tăng lãi suất. Thay vì phản ứng bằng chính sách tiền tệ, họ có thể sẽ tạm thời phản ứng trước sự mất giá của đồng tiền thông qua các biện pháp can thiệp để câu giờ”.

Ví dụ, Trung Quốc đang sử dụng phương pháp ấn định tiền tệ hàng ngày để hỗ trợ đồng Nhân dân tệ và một số ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đang bán đồng USD dự trữ.

Ngân hàng Indonesia ít nhiều cũng làm điều tương tự khi sử dụng dự trữ ngoại hối của mình để mua đồng Rupiah. Hay Ngân hàng trung ương Malaysia muốn các công ty liên kết với nhà nước chuyển thu nhập từ đầu tư nước ngoài về nước và chuyển đổi thành đồng Ringgit.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nhật Bản Shunichi Suzuki cho biết, đang theo dõi chặt chẽ diễn biến tỷ giá USD/Yen và sẽ “có phản ứng phù hợp nếu cần”.

Trên thực tế, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) rất hạn chế việc bán dự trữ ngoại hối để bảo vệ đồng yên. Gần đây nhất vào năm 2022, BOJ có 3 đợt can thiệp thị trường để hỗ trợ tỷ giá đồng nội tệ bằng cách bán ra ngoại tệ từ dự trữ ngoại hối.

Từ đó đến nay, BOJ chưa có thêm đợt can thiệp nào như vậy, dù đồng Yen liên tục mất giá so với USD.