Đưa con thuyền ASEAN vươn xa

“Diễn đàn Tương lai ASEAN”, chính từ ASEAN trong cái tên đã nói lên tất cả, đây là khuôn khổ dành cho ASEAN, của ASEAN, vì ASEAN và người dân của ASEAN. Điều đặc biệt rằng tương lai của chủ thể ASEAN đó không chỉ quan trọng với 10 thành viên mà còn là một phần quan trọng của thế giới và tất cả chúng ta...

Tìm lời giải cho nhiều câu hỏi lớn

Chia sẻ với TG&VN về tình hình khu vực và thế giới hiện nay, cựu Ngoại trưởng Singapore George Yeo nhận định rằng: “Chúng ta đang trong quá trình chuyển đổi mang tính lịch sử của một thế giới đa cực. Giống như các mảng kiến tạo đang chuyển động, không thể tránh khỏi những áp lực lớn”. Lẽ đương nhiên, ASEAN cũng đang đứng trước không ít khó khăn, thách thức, những câu hỏi lớn cần lời đáp để không bị trượt dốc ở chặng đường phía trước.

Những câu hỏi lớn đó được Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt nhiều lần nhấn mạnh khi chia sẻ với báo chí về Diễn đàn Tương lai ASEAN, như: Làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm, thích ứng với sự thay đổi của khu vực và thế giới? Làm sao để ASEAN có thể thích ứng được, cân bằng và hài hòa các mối quan tâm của các thành viên cũng như giữa ASEAN với các nước đối tác? Làm sao để có được sự cân bằng giữa quá trình đổi mới, phát triển và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN? Làm thế nào để ASEAN vừa có thể phát triển nhanh, tạo ra thịnh vượng ngày càng lớn nhưng đồng thời bảo đảm được tính bền vững của sự phát triển, người dân ở vị trí trung tâm trong quá trình đó?

Sứ mệnh của Diễn đàn Tương lai ASEAN - sáng kiến được Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 ở Indonesia (tháng 9/2023) là góp phần vào quá trình đi tìm lời giải cho các câu hỏi đó để hơn bao giờ hết, ASEAN không bị động trên hành trình phát triển và cũng không ai bị bỏ quên trong chính “ngôi nhà” ASEAN rộng lớn. “Diễn đàn Tương lai ASEAN lần này đã tạo một khuôn khổ kịp thời để các giới khác nhau đóng góp ý kiến, đặc biệt khi ASEAN hướng tới Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, được nhấn mạnh trong Tuyên bố Kuala Lumpur khi Malaysia làm Chủ tịch ASEAN 10 năm trước”, Đại sứ Malaysia tại Việt Nam Dato' Tan Yang Thai đánh giá.

Các chủ đề, hoạt động chính là điểm nhấn trong khuôn khổ Diễn đàn lần này bao gồm: Phát triển nhanh cho tương lai bền vững của ASEAN; Đảm bảo an ninh toàn diện cho một Cộng đồng ASEAN lấy con người làm trung tâm; Đối thoại giữa Tổng thư ký ASEAN với thanh niên. Bên cạnh đó là phiên dành riêng cho giới doanh nghiệp - cơ hội để các doanh nghiệp cùng trao đổi, chia sẻ về thuận lợi, khó khăn trong bối cảnh chuyển đổi số.

Là diễn giả tại Diễn đàn Tương lai ASEAN, ông Damian Hickey, Giám đốc khu vực Đông Nam Á, Viện Tony Blair vì sự thay đổi toàn cầu (TBI) nhận định đây là khuôn khổ để xem xét an ninh theo nghĩa rộng nhất - vượt ra ngoài các khái niệm truyền thống về năng lực quốc phòng và hoạch định chiến lược. Thay vào đó, mọi người cùng xem xét những yếu tố căn bản khác của an ninh trong thế giới hiện đại như “lấy con người làm trung tâm” hay sự bất bình đẳng về cơ hội và phát triển.

“Là người làm việc trên khắp ASEAN trong nhiều năm, cá nhân tôi rất lạc quan về tương lai của khu vực này. ASEAN có những nền tảng rõ ràng minh chứng cho điều đó: Lực lượng lao động trẻ, ngày càng tăng và am hiểu công nghệ; thị trường kỹ thuật số phát triển nhanh nhất thế giới và là cửa ngõ quan trọng cho thương mại quốc tế”, ông Damian Hickey chia sẻ.

Vai trò trung tâm - giá trị vững bền

Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Denny Abdi cho rằng điều mà tất cả thành viên ASEAN có lẽ đều mong mỏi là ASEAN luôn là tổ chức khu vực phù hợp, giữ được sự thống nhất và vai trò trung tâm trong bối cảnh nhiều đổi thay của khu vực và toàn cầu, cả ở hiện tại và tương lai. Vai trò trung tâm của ASEAN chính là một trong những yếu tố góp phần vào hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng ở khu vực.

Nhiều quan chức, chuyên gia, học giả quốc tế lựa chọn tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN để truyền đi thông điệp về sự ủng hộ ASEAN phát huy vai trò trung tâm trong khu vực, thắp sáng lên những hy vọng về hòa bình, ổn định và phát triển trước muôn vàn thách thức của cục diện quốc tế.

Tham gia phái đoàn do Chủ tịch Thượng viện Australia, Thượng nghị sĩ Hon Sue Lines dẫn đầu tham dự Diễn đàn lần này, Đại sứ Australia tại ASEAN Tiffany Mc Donald háo hức trước các chủ đề thú vị được thảo luận trong khuôn khổ Diễn đàn. Theo Đại sứ Tiffany Mc Donald, ASEAN có vai trò trung tâm trong việc hình thành một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Vai trò này của ASEAN được nhiều nước ủng hộ, trong đó có Australia. “ASEAN là chủ thể thiết lập chuẩn mực chính trong khu vực của chúng ta, có năng lực tập hợp tất cả các bên có vai trò chủ chốt ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thông qua các cơ chế của mình, bao gồm Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+)…”, Đại sứ Tiffany Mc Donald nhận định.

Nhà ngoại giao Australia cho rằng ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt là không thể thiếu trong việc hình thành các quy tắc và chuẩn mực tại khu vực. Australia sẽ tiếp tục ủng hộ sự dẫn dắt của ASEAN trong việc phát triển và duy trì các quy tắc, chuẩn mực góp phần tạo nên sự ổn định và phát triển thịnh vượng của khu vực.

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN với Liên hợp quốc lần thứ 13 tháng 9/2023, Tổng thư ký Antonio Guterres cũng đã dành lời khen cho ASEAN khi phát huy vai trò hội tụ và cầu nối, giúp nâng cao hiểu biết, xây dựng lòng tin giữa các nước. Ông Antonio Guterres khẳng định trong thế giới đa cực hiện nay, Liên hợp quốc cần sự đồng hành của các thể chế đa phương như ASEAN.

Rõ ràng, vai trò trung tâm của ASEAN là một giá trị chiến lược mà ASEAN cần phải duy trì và phát huy trong hành trình đi tới tương lai.

Đâu cần Việt Nam có, đâu khó có Việt Nam

Chuyên gia có tiếng về nghiên cứu ASEAN của Thái Lan, ông Kavi Chongkittavorn khẳng định rằng gần ba thập kỷ qua, Việt Nam đã chứng minh một cách không thể phủ nhận rằng tư cách thành viên ASEAN đã tạo ra động lực mới không chỉ cho chính Việt Nam mà còn cho tổ chức “57 tuổi” này.

Có thể thấy rõ nỗ lực và tâm huyết đóng góp của Việt Nam với sự phát triển chung của ASEAN. “Với gần 30 năm là thành viên ASEAN, Việt Nam mong muốn ASEAN sẽ luôn đoàn kết và có thể ứng phó với những thay đổi cả trong khu vực và quốc tế”, ông Kavi nhận định. Theo vị chuyên gia này, trong bối cảnh tình hình khu vực và quốc tế tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định như hiện nay, không có gì đáng ngạc nhiên khi Việt Nam muốn tập trung vào tương lai của ASEAN.

Ông Damian Hickey cũng đánh giá cao những sáng kiến của Việt Nam cho sự phát triển chung của ASEAN. Theo ông, Việt Nam là thành viên quan trọng của ASEAN và cộng đồng quốc tế. Việt Nam được các đối tác quốc tế đánh giá là quốc gia có tiềm năng phát triển bền vững, là trung tâm đổi mới sáng tạo và có những đóng góp ý nghĩa cho các vấn đề toàn cầu. Do đó, Việt Nam có vị thế thuận lợi để đưa ra những tầm nhìn mới về tương lai trong các lĩnh vực quan trọng như biến đổi khí hậu, năng lượng, cách mạng công nghệ, duy trì hòa bình và an ninh khu vực. Diễn đàn Tương lai ASEAN là dịp lý tưởng để những tầm nhìn này được định hình rõ ràng.

Theo Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt, Diễn đàn Tương lai ASEAN là một trong những sự kiện đa phương lớn mà Việt Nam tổ chức trong năm 2024, mang theo thông điệp Việt Nam mong muốn đóng góp chủ động, tích cực, tham gia định hình tương lai và bước phát triển mới của ASEAN trong thời gian tới. Việc tổ chức Diễn đàn này có ý nghĩa quan trọng trong tổng thể chiến lược đối ngoại, ngoại giao của Việt Nam, đặc biệt là trong triển khai đường lối đối ngoại đa phương được nêu tại Đại hội XIII của Đảng.

Như vậy, với tính chất là diễn đàn kênh 1,5 mở, bao trùm, hy vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ tạo ra một khuôn khổ bùng nổ sáng kiến, ý tưởng mới, góp phần giải các bài toán lớn đối với ASEAN, có ý nghĩa tham mưu các lãnh đạo ASEAN trong quá trình xây dựng các chiến lược, tầm nhìn của ngôi nhà chung trong thời gian tới. Chẳng thể mong đại dương ngoài khơi xa luôn biển yên, sóng lặng, chỉ có thể mong thuyền ASEAN luôn đoàn kết vững tay chèo, chinh phục những dặm dài phía trước.