East Asia Forum: Đã đến lúc Nhật Bản gia nhập AUKUS?

Minh Vương
Nghiên cứu sinh Rena Sasaki tại Đại học John Hopkins (Mỹ) nhận định Nhật Bản sẽ gặt hái lợi ích khi gia nhập Hiệp ước đối tác an ninh Australia-Anh-Mỹ (AUKUS), nếu có thể giải quyết một số thách thức đáng chú ý.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
(12.05) Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles trong chuyến thăm Nhật Bản hồi tháng 10/2023. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Australia)
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles từng đề cập tới vai trò của Nhật Bản một khi gia nhập AUKUS - Ảnh: Ông Marles trong chuyến thăm Nhật Bản tháng 10. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Australia)

Nhiều lợi ích

Đầu tiên, trong báo cáo về Nghiên cứu Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Anh tuyên bố Nhật Bản sẽ có nhiều lợi ích về công nghệ và an ninh hơn nếu Nhật Bản tham gia vào trụ cột 2 của AUKUS về hợp tác liên quan công nghệ tiên tiến như năng lực dưới biển, công nghệ lượng tử, trí tuệ nhân tạo, mạng tiên tiến, vũ khí siêu thanh, chiến tranh điện tử, đổi mới và chia sẻ thông tin. Những lĩnh vực này rất quan trọng trong củng cố năng lực răn đe tổng hợp của các đồng minh Mỹ tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, bao gồm cả Nhật Bản.

Tin liên quan
Đẩy nhanh lộ trình AUKUS, Australia ra mắt Dự luật mới về quản lý hạt nhân Đẩy nhanh lộ trình AUKUS, Australia ra mắt Dự luật mới về quản lý hạt nhân

Với khuôn khổ hợp tác quốc phòng về nghiên cứu và phát triển chung sẵn có với Mỹ, Anh và Australia, Nhật Bản có đủ nền tảng để hợp tác với AUKUS. Song sự hợp tác trong các khuôn khổ hiện nay là dựa trên dự án, tập trung vào các công nghệ cơ bản hơn là một loạt năng lực ưu tiên, không giống như AUKUS. Ví dụ, hầu hết các nghiên cứu chung với Mỹ đều gắn với các công nghệ liên quan trực tiếp đến thiết bị, chẳng hạn như công nghệ lội nước thế hệ tiếp theo và hệ thống xe dẫn động điện hybrid.

Trên nền tảng này, Nhật Bản có thể hưởng lợi đáng kể khi tham gia trụ cột 2 trong AUKUS. Do đó, báo cáo kêu gọi Anh đề xuất với Australia và Mỹ để đưa Nhật Bản cùng Hàn Quốc tham gia hợp tác trong khuôn khổ AUKUS.

Thứ hai, trong Chiến lược quốc phòng 2022, Tokyo tuyên bố việc tận dụng các công nghệ tiên tiến cho quốc phòng đang ngày càng quan trọng. Với năng lực công nghệ cao, Nhật Bản cần hợp tác với đồng minh và huy động năng lực công nghệ để chuẩn bị cho cuộc đua lâu dài về công nghệ. Lợi thế trong các công nghệ quan trọng và mới nổi, được đề cập trong trụ cột 2 của AUKUS, sẽ trực tiếp chuyển thành lợi thế quân sự. Do đó, việc tiếp cận các công nghệ này sẽ ngăn chặn các đối thủ tiềm năng ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều thách thức kinh tế có thể tác động tới đầu tư của Nhật Bản vào khoa học và công nghệ. Khi đó, nước này có thể tiếp thu các công nghệ quan trọng và mới nổi một cách hiệu quả hơn bằng cách hợp tác chặt chẽ với các đồng minh và đối tác. Hợp tác thông qua trụ cột 2 trong AUKUS mở rộng sẽ cho phép các thành viên bổ sung những khoảng cách năng lực của nhau và thúc đẩy tính kinh tế theo quy mô.

Thứ ba và quan trọng hơn cả, việc hợp tác này sẽ thúc đẩy quá trình quốc tế hóa công nghiệp quốc phòng của Nhật Bản. Trong thời gian dài, khách hàng duy nhất của ngành này là Bộ Quốc phòng và Lực lượng phòng vệ Nhật Bản (JSDF). Năm 2020, hoạt động mua sắm liên quan đến quốc phòng từ các nhà sản xuất trong nước chiếm chưa đến 1% tổng giá trị sản xuất công nghiệp của Nhật Bản.

Tuy nhiên, ngành này đang trải qua nhiều thay đổi lớn khi chính phủ dần nới lỏng các hạn chế về chuyển giao thiết bị quốc phòng. Do đó, mối quan hệ chặt chẽ giữa Nhật Bản và AUKUS là cơ hội tốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của các nhà sản xuất khí tài nước này. Sự mở rộng của hiệp ước này có thể tạo cơ hội cho các nhà sản xuất quốc phòng Nhật Bản học hỏi bí quyết tiếp thị và bán thiết bị quốc phòng từ các đối tác AUKUS.

(08.25) Nhật Bản đang nỗ lực đảm bảo tài chính cho ngân sách quốc phòng gia tăng - Ảnh: Các binh sĩ thuộc Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (JSDF). (Nguồn: JapanForward)
Việc Nhật Bản tham gia vào trụ cột 2 trong AUKUS có thể góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng của nước này - Ảnh: Các binh sĩ thuộc Lực lượng phòng vệ Nhật Bản (JSDF). (Nguồn: Japan Forward)

Còn nhiều thách thức

Tuy nhiên, Nhật Bản cần vượt qua một số thách thức trước khi gia nhâp AUKUS.

Đầu tiên, nước này thiếu một hệ thống miễn trừ an ninh đầy đủ. Đạo luật bảo vệ bí mật được chỉ định đặc biệt, luật duy nhất hiện hành về an ninh thông tin ở Nhật Bản, giới hạn phạm vi thông tin được phân loại là bí mật nhà nước trong 4 lĩnh vực: ngoại giao, quốc phòng, phòng chống gián điệp và phòng chống khủng bố.

Tuy nhiên, đạo luật này không bao gồm thông tin về kinh tế và công nghệ. Thiếu vắng hệ thống miễn trừ an ninh này, các nhà sản xuất Nhật Bản sẽ gặp khó khăn trong việc truy cập thông tin mật trong các hoạt động phát triển chung. Do vậy, Nhật Bản cần một hệ thống miễn trừ an ninh trước khi gia nhập AUKUS.

Ngoài ra, Nhật Bản đang phấn đấu trở thành nước xuất khẩu vũ khí lớn như Mỹ và Anh. Do đó, một số ý kiến đã lo ngại về xung đột lợi ích tiềm ẩn. Trọng tâm của AUKUS gợi nhớ đến nỗ lực của Nhật Bản trong việc bán các tàu ngầm chạy bằng năng lượng thông thường năm 2015. Song xét đến thời điểm cần xây dựng khả năng răn đe hiệu quả tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, thời điểm hiện tại có lẽ chưa phù hợp cho cạnh tranh thương mại. Do vậy, Nhật Bản nên chấp nhận sự phân công về vai trò từng nước trong khuôn khổ AUKUS mở rộng.

Cuối cùng, AUKUS là thỏa thuận mang định hướng quân sự. Sự gia nhập của Nhật Bản sẽ báo hiệu cho Trung Quốc rằng nước này là một phần của mạng lưới “răn đe tổng hợp” của Mỹ. Trong bối cảnh Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang hợp tác để khôi phục kênh đối thoại thông qua hội nghị thượng đỉnh ba bên, Tokyo có thể cảm thấy rằng thời điểm này không phù hợp để tham gia AUKUS.

Tuy nhiên, môi trường an ninh ở Đông Á đang phức tạp hơn bao giờ hết. Việc phát triển công nghệ sẽ mất nhiều năm, đặc biệt là các công nghệ quan trọng và mới nổi then chốt. Mỹ cũng bày tỏ thái độ tích cực với việc mở rộng tư cách thành viên trụ cột 2. Liệu Nhật Bản sẽ đẩy mạnh nỗ lực gia nhập Hiệp ước trên, hay dừng chân trước ngưỡng cửa then chốt này? Quyết định sẽ nằm ở phía Tokyo.

Anh chi 4,9 tỷ USD chế tạo loạt tàu ngầm hạt nhân tấn công AUKUS

Anh chi 4,9 tỷ USD chế tạo loạt tàu ngầm hạt nhân tấn công AUKUS

Bộ Quốc phòng Anh ngày 1/10 cho biết các tàu SSN-AUKUS mới, trị giá 4 tỷ bảng, khoảng 4,9 tỷ USD “sẽ là tàu ngầm ...

Cựu Tổng thống Trump bị điều tra vì tiết lộ bí mật tàu ngầm nguyên tử

Cựu Tổng thống Trump bị điều tra vì tiết lộ bí mật tàu ngầm nguyên tử

Công tố viên đặc biệt Jack Smith đang tiến hành điều tra cáo buộc cựu Tổng thống Donald Trump tiết lộ năng lực của tầu ...

Thủ tướng Australia tìm ‘trái ngọt’ tại Bắc Kinh

Thủ tướng Australia tìm ‘trái ngọt’ tại Bắc Kinh

Chuyến thăm Bắc Kinh của ông Anthony Albanese được kỳ vọng góp phần tái khởi động quan hệ song phương nhanh chóng hơn.

Mỹ, Anh, Australia đề cao hợp tác về radar không gian, AI trong thỏa thuận chung

Mỹ, Anh, Australia đề cao hợp tác về radar không gian, AI trong thỏa thuận chung

Các bộ trưởng quốc phòng của Mỹ, Australia và Anh đã gặp nhau tại California hôm 1/12, đề cao sự hợp tác công nghệ cao ...

Thủ tướng Anthony Albanese: Quan hệ Australia-Nhật Bản chưa bao giờ mạnh hơn bây giờ

Thủ tướng Anthony Albanese: Quan hệ Australia-Nhật Bản chưa bao giờ mạnh hơn bây giờ

Gặp gỡ bên lề APEC, Thủ tướng Australia và người đồng cấp Nhật Bản trao đổi nhiều vấn đề song phương, khu vực và quốc ...

Bài viết cùng chủ đề

Châu Á

Xem nhiều

Đọc thêm

'Con mắt của trái đất' bí ẩn tại Croatia

'Con mắt của trái đất' bí ẩn tại Croatia

Cetina là con sông nhiều nước nhất ở vùng Dalmatia và chảy dưới chân Dirana, khối núi cao nhất tại Croatia.
MU ra mắt mẫu áo mới trên sân khách tương đồng áo truyền thống Chelsea

MU ra mắt mẫu áo mới trên sân khách tương đồng áo truyền thống Chelsea

Mẫu áo đấu sân khách mới ra mắt của MU có nhiều nét tương đồng với mẫu áo sân nhà truyền thống của Chelsea.
Jarrad Branthwaite 'ra điều kiện' với Everton

Jarrad Branthwaite 'ra điều kiện' với Everton

Jarrad Branthwaite không có ý định ký hợp đồng mới với Everton, trừ khi họ đáp ứng mức lương cao 160.000 bảng/tuần.
Pháp, Italy, Bỉ và 4 thành viên khác bị Liên minh châu Âu thẳng tay 'xử lý' vi phạm quy định ngân sách

Pháp, Italy, Bỉ và 4 thành viên khác bị Liên minh châu Âu thẳng tay 'xử lý' vi phạm quy định ngân sách

Bước đi bất ngờ này của EU có thể dẫn đến những hình phạt chưa từng có, trừ khi 7 quốc gia thành viên này thực hiện các biện pháp ...
Khủng hoảng Biển Đỏ 'thay đổi số phận' ngành vận tải biển, thương mại thế giới sẽ ra sao?

Khủng hoảng Biển Đỏ 'thay đổi số phận' ngành vận tải biển, thương mại thế giới sẽ ra sao?

Khủng hoảng vận tải Biển Đỏ càng trở nên tồi tệ hơn, nhưng nó lại đang giúp ngành vận tải biển thay đổi số phận, chỉ có thương mại toàn ...
Quốc tang đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Romania

Quốc tang đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Romania

Trong bầu không khí trang nghiêm và xúc động, cán bộ, nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Romania và gia đình cùng đại diện cộng đồng người Việt ...
Cựu Tổng thống Trump và Thủ tướng Israel tươi cười tìm cách hàn gắn liên minh chính trị

Cựu Tổng thống Trump và Thủ tướng Israel tươi cười tìm cách hàn gắn liên minh chính trị

Cựu Tổng thống Trump và Thủ tướng Israel tươi cười tìm cách hàn gắn liên minh chính trị sau gần 4 năm "lạnh nhạt"...
Tin thế giới 26/7: Ông Trump từ chối tranh luận với bà Harris, EU chuyển 1,5 tỷ euro từ tài sản của Nga cho Ukraine, Nga-ASEAN tăng cường hợp tác

Tin thế giới 26/7: Ông Trump từ chối tranh luận với bà Harris, EU chuyển 1,5 tỷ euro từ tài sản của Nga cho Ukraine, Nga-ASEAN tăng cường hợp tác

Ukraine tấn công sân bay quân sự Nga ở Crimea, Nga cấm một tổ chức do Mỹ thành lập hoạt động, Trung Quốc ca ngợi thành tựu hợp tác với ASEAN, tàu chiến Trung Quốc ...
Các tổng thống vừa hội đàm, Nga chuẩn bị điều khinh hạm trang bị tên lửa 'khủng' đến Syria?

Các tổng thống vừa hội đàm, Nga chuẩn bị điều khinh hạm trang bị tên lửa 'khủng' đến Syria?

Một nguồn tin cho hay, khinh hạm đa năng Đô đốc Gorshkov của Hạm đội phương Bắc Nga sẽ cập cảng Tartus của Syria.
Tình hình Ukraine: Mỹ cự tuyệt yêu cầu 'đánh đổi' của Nga, Trung Quốc nỗ lực tháo 'ngòi nổ' xung đột

Tình hình Ukraine: Mỹ cự tuyệt yêu cầu 'đánh đổi' của Nga, Trung Quốc nỗ lực tháo 'ngòi nổ' xung đột

Mỹ tiết lộ về điều kiện Nga đặt ra để nối lại đối thoại kiểm soát vũ khí, trong khi Trung Quốc tiếp tục nỗ lực giải quyết xung đột ở Ukraine.
Xung đột ở Gaza: Australia-New Zealand-Canada ra tuyên bố chung kêu gọi ngừng bắn lập tức, Israel ra điều kiện mới, một lãnh đạo Hamas tử vong

Xung đột ở Gaza: Australia-New Zealand-Canada ra tuyên bố chung kêu gọi ngừng bắn lập tức, Israel ra điều kiện mới, một lãnh đạo Hamas tử vong

Trong một tuyên bố chung, các nhà lãnh đạo của Australia, New Zealand và Canada kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức ở Dải Gaza.
Rúng động nạn bắt cóc tống tiền ở Mozambique

Rúng động nạn bắt cóc tống tiền ở Mozambique

Tính từ năm 2014 đến nay, các băng nhóm tội phạm đã thu 33 triệu USD từ các vụ bắt cóc tống tiền ở nhiều thành phố của Mozambique.
Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương: Giúp người cũng là giúp mình

Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương: Giúp người cũng là giúp mình

Hội nghị các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 10 là cơ hội để Nhật Bản gia tăng tiếng nói và vị thế với các quốc đảo trong khu vực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Sự cố thành ‘sự tích’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Sự cố thành ‘sự tích’

Cuộc bầu cử tiếp tục nóng sau diễn biến mới xung quanh vụ ám sát bất thành nhằm vào ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump.
Điểm nhấn từ Thượng đỉnh NATO

Điểm nhấn từ Thượng đỉnh NATO

Cơ hội để lãnh đạo thành viên NATO thảo luận hàng loạt ưu tiên cấp bách của khối hiện nay.
Chuyến thăm 'bất ngờ trong kế hoạch' của ông Orban

Chuyến thăm 'bất ngờ trong kế hoạch' của ông Orban

Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã liên tục có các chuyến công du 'không báo trước' tới Ukraine, Nga, Trung Quốc và có thể là cả Mỹ trong tuần này.
Tổng tuyển cử Anh: Trước ngưỡng cửa mới

Tổng tuyển cử Anh: Trước ngưỡng cửa mới

Cuộc bầu cử trước thời hạn lần này có thể đánh dấu sự chuyển giao quyền lực quan trọng giữa hai chính đảng hàng đầu tại nước Anh.
Nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Singapore: ASEAN không chọn bên và không cân bằng nhờ sức mạnh cứng

Nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Singapore: ASEAN không chọn bên và không cân bằng nhờ sức mạnh cứng

Chúng ta không thể tác động đến vận mệnh của Mỹ, Trung Quốc hay Ấn Độ. Những gì chúng ta có thể làm là giữ cho ASEAN đoàn kết và kiên cường.
Hiệp định Geneva: Đường đến bàn đàm phán

Hiệp định Geneva: Đường đến bàn đàm phán

Chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva về Đông Dương năm 1954 là điển hình cho sự phối hợp giữa mặt trận ngoại giao với các mặt trận khác...
Xuồng tự sát: Có thực sự nguy hiểm?

Xuồng tự sát: Có thực sự nguy hiểm?

Xuồng không người lái dùng trong các vụ 'tấn công tự sát' không chỉ được sử dụng trong tấn công mà còn có thể được sử dụng trong các biến thể trinh sát.
Liên minh Việt - Miên - Lào và Hội nghị Geneva 1954

Liên minh Việt - Miên - Lào và Hội nghị Geneva 1954

Hiệp định Geneva được ký kết mở ra trang sử mới không chỉ cho Việt Nam mà còn cả Lào và Campuchia.
Cuộc cạnh tranh nguồn năng lượng xanh trên toàn cầu

Cuộc cạnh tranh nguồn năng lượng xanh trên toàn cầu

Điện gió hiện trở thành nguồn cung cấp nhiên liệu thiết yếu cho cuộc sống, bởi thế, cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực điện gió đang là một xu thế tất yếu.
Tên lửa tầm trung quay trở lại?

Tên lửa tầm trung quay trở lại?

Bi kịch tên lửa tầm ngắn và tầm trung của Liên Xô đã trở thành một phần của thảm họa địa chính trị chính của thế kỷ 20, sự sụp đổ của Liên Xô.
Khoa học công nghệ: Cuộc đua chưa hồi kết

Khoa học công nghệ: Cuộc đua chưa hồi kết

Trong tương lai, công nghệ và an ninh quốc gia sẽ không tách rời trong một thế giới chia rẽ.
Phiên bản di động