Gián đoạn chuỗi cung ứng: Kinh tế thế giới còn 'khó' dài

Thiếu hụt các thành phần quan trọng tạo nên sản phẩm và chi phí nguyên vật liệu tăng cao... buộc các nhà sản xuất phải cạnh tranh để có thể vận chuyển được hàng hoá, khiến giá cước vận tải liên tục thiết lập mức kỷ lục. Tăng giá bán hoặc huỷ bỏ hợp đồng... đang trở thành cơn đau đầu không hề "dễ chịu" đối với họ.

Christopher Tse, Giám đốc điều hành của Musical Electronics Ltd. có trụ sở tại Hongkong, công ty sản xuất các sản phẩm tiêu dùng từ loa Bluetooth cho đến trò chơi Rubik, cho biết: “Chúng tôi không có đủ linh kiện, không có container chứa hàng, chi phí đang tăng lên rất nhiều”. Theo Tse, chi phí của nam châm được sử dụng trong đồ chơi xếp hình đã tăng khoảng 50% kể từ tháng 3, đẩy chi phí sản xuất mặt hàng này tăng khoảng 7%. “Tôi không biết liệu chúng tôi còn có thể kiếm lợi nhuận từ việc kinh doanh khối Rubik hay không khi mà giá liên tục thay đổi.”

Vấn đề gián đoạn chuỗi cung ứng không còn mới, kể từ khi xuất hiện dịch Covid-19. Tuy nhiên, tình hình có vẻ ngày càng "ảm đạm" hơn khi mà Trung Quốc mạnh tay xử lý những điểm nóng Covid-19. Gần đây, chính phủ Trung Quốc đã tạm thời đóng cửa một phần cảng container có mật độ vận chuyển lớn thứ ba thế giới tại Ninh Ba trong hai tuần sau khi phát hiện một công nhân đóng tàu nhiễm biến thể Delta. Từ đầu. năm 2021, các cầu cảng ở Thâm Quyến đã ngừng hoạt động sau khi phát hiện ra một số ít ca nhiễm Covid-19.

Hsieh Huey-chuan, Chủ tịch Evergreen Marine Corp có trụ sở tại Đài Loan (Trung Quốc), hãng vận tải container lớn thứ 7 thế giới dự đoán: “Tình trạng tắc nghẽn và thiếu năng lực vận chuyển có thể kéo dài sang quý 4 năm nay, thậm chí tới giữa năm 2022".

Chi phí vận chuyển tăng phi mã

Chi phí vận chuyển một container giữa châu Á và châu Âu đã tăng khoảng 10 lần so với tháng 5/2020, còn từ Thượng Hải đến Los Angeles tăng hơn 6 lần. "Chuỗi cung ứng toàn cầu đã trở nên mỏng manh đến mức chỉ một tai nạn nhỏ cũng “có thể dễ dàng khiến hoạt động này bị gián đoạn”, HSBC Holdings Plc. cho biết.

Theo Chua Hak Bin, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Maybank Kim Eng Research Pte ở Singapore, chi phí tăng cao có thể dẫn đến tình trạng lạm phát. Ngoài ra, nhiều nhà sản xuất trong đó có cả Giant Manufacturing Co., nhà sản xuất xe đạp lớn nhất thế giới của Đài Loan (Trung Quốc), cho biết họ sẽ tăng giá bán do chi phí tăng lên.

Còn tại Hoa Kỳ, theo khảo sát hàng tháng mới nhất của Bloomberg, tăng trưởng kinh tế trong năm nay sẽ bị giảm, và lạm phát năm 2022 dự báo sẽ tăng. So với một năm trước đó, chỉ số giá tiêu dùng cá nhân năm nay dự kiến ​​sẽ tăng 4% trong quý thứ ba và 4,1% trong quý thứ tư, gấp đôi mục tiêu 2% của Fed.

Nhà sản xuất máy pha cà phê có trụ sở tại Hongkong, Eric Chan, cho rằng tình trạng khủng hoảng chưa thể giảm bớt trong nhiều tháng tới khiến ông phải tính toán lắp đặt một dây chuyền cung ứng đủ linh kiện để đáp ứng nhu cầu đang bùng nổ về thiết bị nhà bếp.

Chạy đua hay là "chết"

Biến thể Delta lan rộng, nhanh chóng, đặc biệt là ở Đông Nam Á, đang gây khó khăn cho nhiều nhà máy. Tại Việt Nam, địa chỉ sản xuất giày dép và quần áo lớn thứ hai thế giới, hình thức sản xuất “3 tại chỗ” được áp dụng để duy trì hoạt động sản xuất phục vụ xuất khẩu.

Còn với Nhà sản xuất xe hơi lớn Toyota của Nhật Bản, ảnh hưởng từ dịch Covid-19 buộc họ vừa phải thông báo khả năng tạm dừng sản xuất tại 14 nhà máy trên khắp Nhật Bản và cắt giảm sản lượng tới 40% do gián đoạn nguồn cung như thiếu chip...

Ở phía bên kia hành tinh, các công ty ở Anh đang đối diện với tình trạng lượng hàng dự trữ trong kho thấp kỷ lục và giá bán lẻ đang tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 11/2017.

Chung quy vẫn là giải bài toán chuỗi cung ứng. Thông thường, các nhà bán lẻ lớn có xu hướng ký hợp đồng dài hạn với các hãng vận tải. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất của châu Á lại phụ thuộc vào mạng lưới hàng nghìn nhà sản xuất quy mô vừa và nhỏ, những đơn vị thường thu xếp vận chuyển thông qua các công ty logistic và giao nhận hàng hóa. Vì thế, để thực hiện cam kết với khách hàng, các nhà sản xuất sẽ phải tìm cách để giữ được giao kèo với nhà vận chuyển, trong khi các chủ tàu có xu hướng thích vận chuyển cho những khách hàng sẵn sàng chấp nhận giá cao.

Theo Michael Wang, một nhà phân tích tại President Capital Management Corp, gián đoạn chuỗi cung ứng khiến 60% - 70% các giao dịch vận chuyển trên tuyến châu Á và châu Mỹ là các giao dịch giao ngay hoặc thời vụ. Ông dự đoán tình hình này có thể kéo dài tới tận tháng 2/2022.

Jason Lo, Giám đốc điều hành của nhà sản xuất thiết bị tập thể dục Đài Loan Johnson Health Tech Co. cho biết: “Hiện các hãng vận tải container không ký kết các thỏa thuận dài hạn và hầu hết các giao dịch được thực hiện theo giá giao ngay. Bởi theo ông việc tính toán các chi phí vận chuyển trong tương lai là không khả thi.

Colin Sung, Tổng Giám đốc Công ty Logistics Quốc tế World-Beater có trụ sở tại Đông Quan, cho biết một khách hàng có hơn 70 container hàng hóa đang “chết dí” tại một nhà kho ở Thâm Quyến vì khách Mỹ của anh ta không muốn trả phí vận chuyển. Sung cho biết 60% đến 70% khách hàng của anh đã cắt giảm lô hàng do chi phí tăng.

Đối với các nhà máy ở châu Á ngoài Trung Quốc, vấn đề còn tồi tệ hơn. Phát ngôn viên của HMM Co., hãng vận tải container lớn nhất Hàn Quốc, cho biết nhiều công ty Trung Quốc sẵn sàng trả mức giá cao hơn giá thị trường để công ty vận chuyển ưu tiên hàng hóa của họ. Vì vậy, hiếm khi các tàu còn khoang trống khi ghé vào các cảng bên ngoài Trung Quốc.

Bản thân với các công ty Trung Quốc, nhiều thập kỷ qua, luôn chuyển hoạt động sản xuất các linh kiện có giá trị thấp hơn sang các thị trường có nguồn lao động giá rẻ hơn ở Nam A và Đông Nam Á, thì giờ đây cũng đang phải đối mặt với việc làm thế nào có thể đưa những linh kiện đó đến các nhà máy lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh.

Chừng nào dịch bệnh Covid-19 chưa hết, hoặc các nước chưa có biện pháp "sống chung với dịch", câu chuyện chuỗi cung ứng sẽ vẫn còn là vấn đề hóc búa đối với kinh tế toàn cầu, không riêng với bất kỳ quốc gia nào, kể cả Việt Nam.