Đây là nội dung chính trong bài viết “Nền kinh tế thế giới 2018” của Giáo sư kinh tế trường Đại học New York Michael Spence, chuyên gia cao cấp của Viện Hoover thuộc Đại học Stanford, Chủ tịch Hội đồng Chương trình nghị sự toàn cầu, người từng đoạt giải Nobel Kinh tế năm 2001. Bài viết được đăng tải trên trang tin Project-Syndicate ngày 28/11.
| Giáo sư kinh tế trường Đại học New York Michael Spence. (Nguồn: Wikimedia) |
Theo giáo sư Spence, lý do lạc quan đầu tiên - đó là sự đồng thuận giữa các nền kinh tế phát triển và mới nổi trong việc duy trì một nền kinh tế toàn cầu mở ngoại trừ Mỹ, mặc dù vẫn chưa thể khẳng định quan điểm của Chính quyền Tổng thống Donald Trump là muốn rút lui hoàn toàn khỏi các hợp tác quốc tế hay chỉ muốn đàm phán lại để giành nhiều lợi ích hơn cho Mỹ. Ít nhất đến thời điểm này, Mỹ không thể được coi là nhà kiến tạo và tài trợ chính cho một hệ thống thế giới dựa trên các quy định.
Ông đánh giá trong thời gian tới, các nền kinh tế phát triển và đang phát triển sẽ nỗ lực để hướng tới mô hình phát triển toàn diện. Tự động hóa sẽ giúp duy trì thậm chí tăng cường, thay đổi nhu cầu của thị trường lao động trong các lĩnh vực từ sản xuất, hậu cần đến y tế, luật pháp, nhu cầu lao động có thể giảm.
Tại châu Âu, vấn đề Brexit và khủng hoảng trong việc thành lập liên minh chính phủ của Thủ tướng Đức Angela Merkel sẽ là yếu tố ảnh hưởng xấu tới kinh tế của liên minh này và đòi hỏi các quốc gia thành viên trong đó có Pháp và Đức cần hợp tác chặt chẽ để tiến hành cuộc cải tổ Liên minh châu Âu (EU) trong thời gian tới.
Khu vực châu Á tiếp tục phát triển với động lực đến từ Trung Quốc với chính sách cải cách, thúc đẩy tiêu dùng của Chủ tịch Tập Cận Bình và nền kinh tế phát triển mạnh mẽ Ấn Độ.
Giáo sư Spence cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ số trong thời đại mới, theo đó, nền tảng công nghệ số sẽ giúp tạo ra những cơ hội mới trong các lĩnh vực quảng cáo, hậu cần và tài chính. Những nền kinh tế thiếu nền tảng công nghệ số sẽ rơi vào bất lợi.
Theo bài viết, Trung Quốc và Mỹ sẽ là những nước thống trị trong những năm tới khi hai nước này tiếp tục tập trung đầu tư cho các nghiên cứu cơ bản và sẽ gặt hái được các lợi ích khi các phát minh được thương mại hóa. Đây cũng sẽ là những nước xuất hiện các tương tác về kinh tế và xã hội, do đó sẽ được hưởng lợi từ các hiệu ứng mạng, rút ngắn được khoảng cách thông tin. Điều quan trọng hơn cả đó là năng lực trí tuệ nhân tạo và các ứng dụng của chúng sẽ giúp tạo ra được một lượng lớn dữ liệu quan trọng.
Ông cũng nhấn mạnh, trong các hệ thống thanh toán trực tuyến di động, Trung Quốc đang là nước dẫn đầu khi hầu hết dân số nước này chuyển từ tiền mặt sang các hệ thống thanh toán trực tuyến di động, bỏ qua sử dụng séc và thẻ tín dụng. Hệ thống thanh toán của Trung Quốc đang chứng minh được sức mạnh của mình.
Bên cạnh các yếu tố tích cực, thế giới năm 2018 cũng phải đối mặt với các thách thức do sự phân hoá xã hội và chính trị gia tăng. Trước hết xuất phát từ nguyên nhân đến từ nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ khi đến thời điểm này vẫn chưa thể khẳng định quan điểm của chính quyền Tổng thống Donald Trump có muốn rút lui khỏi các hợp tác quốc tế hay không.
Bên cạnh đó, bất chấp các cam kết và sự kêu gọi đến từ các quốc gia khác, Mỹ vẫn tuyên bố rút khỏi hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu. Điều này cũng tạo ra những bất đồng trong chính nội bộ nước Mỹ khi các thành phố, các tiểu bang, các doanh nghiệp và các tổ chức vẫn cam kết thực hiện các nghĩa vụ chống biến đổi khí hậu.
Bài viết cũng chỉ ra rằng, thế giới vẫn tiếp tục phụ thuộc vào than đá trong một thời gian dài nữa. Mặc dù chi phí cho phát triển năng lượng xanh sẽ bị cắt giảm song thế giới vẫn phải mất nhiều năm nữa mới có thể đạt được sự tăng trưởng không phụ thuộc vào lượng khí thải carbon dioxide.