Google - ‘ngôi nhà’ của những bản thảo vô giá

TRUNG HIẾU
Hơn 40.000 trang bản thảo Timbuktu cổ có giá trị lịch sử và văn hóa nhiều thế kỷ đã được số hóa và công chúng có thể tiếp cận.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Một trang bản thảo Timbuktu cổ xưa đã được số hóa. (Nguồn: Google Arts and Culture)
Một trang bản thảo Timbuktu cổ xưa đã được số hóa. (Nguồn: Google Arts and Culture)

Nằm ở Mali (Tây Phi), thành phố cổ Timbuktu từng nổi tiếng là trung tâm học tập, tôn giáo và thương mại thời xưa. Ngày nay, Timbuktu vẫn được biết đến với các nhà thờ Hồi giáo bằng đất hoành tráng và là nơi lưu giữ hàng trăm nghìn bản thảo học thuật.

Những bản thảo đó có một quá khứ đầy biến động, bị quân nổi dậy đe dọa phá hủy và mất mát không thể thu hồi. Giờ đây, nhờ cư dân địa phương và các học giả trên toàn thế giới, hơn 40.000 trang có từ thế kỷ XI đến thế kỷ XX đã được lưu giữ trên cổng thông tin “Mali kỳ diệu” của Google Văn hóa và Nghệ thuật (Google Arts and Culture) dưới dạng bản tóm tắt các hiện vật được số hóa, nhiều trang trong số đó chưa được công khai trước đây.

Vào những năm 1300, Timbuktu được biết đến với nhà thờ Hồi giáo Djinguereber và Đại học Sankoré, hai trung tâm học tập quan trọng. Vào những năm 1500, Timbuktu trải qua thời kỳ hoàng kim của sự giàu có và thương mại, các học giả thuộc mọi lĩnh vực của cuộc sống và từ khắp nơi trên thế giới đã hội tụ về thành phố này để trao đổi kiến thức và kinh nghiệm.

Các học giả đã tạo ra một số lượng lớn bản thảo, bao gồm các chủ đề khác nhau, từ triết học đến kinh tế, y học đến nông nghiệp, thiên văn học đến toán học và tôn giáo. Ngoài nội dung về chính trị và xã hội, họ còn mô tả cuộc sống hàng ngày, như cách điều trị bệnh và cách buôn bán - thậm chí cả những lời khuyên phòng the, và ma thuật đen.

Động lực số hóa

Mohamed Shahid Mathee, giảng viên cao cấp tại Khoa nghiên cứu tôn giáo, Đại học Johannesburg (Nam Phi), người đã nghiên cứu các bản thảo này trong hơn hai thập niên, nhận xét các tài liệu này “tuyệt vời và thay đổi cuộc sống”. Ông cho rằng “việc tiếp cận chúng không chỉ giúp xóa bỏ những tuyên bố trước đây rằng lịch sử châu Phi chỉ đơn giản là truyền miệng, mà còn khẳng định châu Phi có một truyền thống trí tuệ được viết thành văn”.

Vào năm 2012 và 2013, xung đột ở Mali đã ảnh hưởng đến các bản thảo của Timbuktu. Thời điểm đó, hàng trăm nghìn tài liệu được cho là đã bị những người theo chủ nghĩa chính thống Hồi giáo phá hủy. Nhờ sự chung tay của nhiều tổ chức, nhiều bản thảo đã được giữ lại và người ta tin rằng chỉ có vài nghìn tài liệu bị đốt cháy.

Abdel Kader Haidara, người được giới thiệu trong cuốn sách Những thủ thư của Timbuktu là chìa khóa cho nỗ lực giải cứu này. Ông Haidara được thừa kế các bản thảo từ cha mình, người có thư viện cá nhân trở thành một trong những thư viện công cộng đầu tiên ở Timbuktu.

Ông Haidara và các thủ thư khác khi đó đã chuyển khoảng 350.000 bản thảo từ Timbuktu đi hơn 600 dặm đến thủ đô Bamako của Mali, nơi ông gửi chúng ở 27 gia đình bạn bè, người quen để bảo quản.

Theo thời gian, hầu hết tài liệu này đã được trả lại về Timbuktu, và ngày nay hơn 30.000 bản thảo đã được sao chụp và cất giữ an toàn tại hơn 30 thư viện trong thành phố. Ông Haidara vẫn bảo vệ những văn bản quý giá này, dành phần lớn thời gian của mình để lập chỉ mục - một công việc đòi hỏi ông phải đọc qua các bản thảo trước khi tóm tắt nội dung. Với quyết tâm không để di sản của đất nước bị mai một, năm 2014, ông đã liên hệ với Google.

Lợi ích cho cộng đồng

“Tôi sử dụng Google để số hóa vì tôi muốn ghi lại di sản của đất nước chúng tôi. Di sản này được truyền lại từ các nhà khoa học, các hoàng đế và triết gia, và là tối quan trọng, cần bảo vệ”, Haidara giải thích.

Các bản thảo được làm từ nhiều chất liệu, từ da động vật đến giấy Italy và được viết bằng thư pháp Arab tuyệt đẹp.

Theo quy định, các bản thảo không được mang ra khỏi Mali, vì vậy, ông Haidara và một nhóm các nhà lưu trữ Mali đã số hóa chúng. Google đã gửi thiết bị bao gồm một máy quét độ phân giải cao có gắn camera từ châu Âu, và nhóm của Haidara đã mất tám năm để hoàn thành việc quét và lập chỉ mục hàng chục nghìn trang.

Ông Amit Sood, giám đốc Google Arts and Culture, cho biết: “Đây là lần đầu tiên Google Arts and Culture làm điều gì đó ở quy mô này liên quan đến các bản thảo cổ và công khai chúng trên nền tảng Google”.

Các học giả và công chúng quan tâm giờ đây có thể đọc những câu chuyện từ các bản thảo đã được dịch sang tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Arab. Ngoài ra còn có tài liệu bổ sung, bao gồm các chế độ xem 3D các địa điểm di sản ở Mali như nhà thờ Hồi giáo lớn Djenné, Di sản thế giới được UNESCO công nhận.

Ông Haidara hy vọng việc bảo quản các tài liệu, làm cho chúng dễ tiếp cận hơn sẽ giữ cho lịch sử của đất nước họ tồn tại lâu dài.

Ông nói: “Khi các bản thảo không được đọc, chúng không mang lại lợi ích gì. Chúng tôi muốn nắm bắt cơ hội này để dịch một số bản thảo và xuất bản cho công chúng”. Bằng cách phổ biến lịch sử và văn hóa phong phú của Timbuktu, nhóm của Haidara mong muốn mang lại những lợi ích khác cho đất nước.

“Đối với nhiều người, Mali có thể không nằm trong hành trình của bạn, nhưng sau khi truy cập những trang này, bạn có thể sẽ thay đổi quyết định”, ông nói.

Ngôi nhà cùng hành trình mới của Viện Pháp tại Hà Nội

Ngôi nhà cùng hành trình mới của Viện Pháp tại Hà Nội

Ngày 8/4, Viện Pháp tại Hà Nội đã tổ chức họp báo về việc thay đổi địa điểm sau hơn 20 năm hoạt động tại ...

Sách dịch mới: 'Những lá thư từ Tây Ban Nha' của Prosper Mérimée

Sách dịch mới: 'Những lá thư từ Tây Ban Nha' của Prosper Mérimée

'Những lá thư từ Tây Ban Nha' là một cuốn sách vừa lãng mạn vừa thẫm đẫm hiện thực về đất nước phía Tây Nam ...

(tổng hợp)

Đọc thêm

Dự báo thời tiết ngày mai (30/3): Đông Bắc Bộ ngày nắng; nhiều khu vực có nơi nắng nóng, Nam Bộ nắng nóng gay gắt; Tây Nguyên tối mưa to cục bộ

Dự báo thời tiết ngày mai (30/3): Đông Bắc Bộ ngày nắng; nhiều khu vực có nơi nắng nóng, Nam Bộ nắng nóng gay gắt; Tây Nguyên tối mưa to cục bộ

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (30/3) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia.
Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Chuyến thăm của Ngoại trưởng Sejourne nhân dịp Pháp và Trung Quốc kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và đang nỗ lực tăng cường quan hệ.
Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Trường ĐH Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội vừa thông báo tuyển sinh lớp 10 Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ năm 2024.
Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Baoquocte.vn. Ngày 29/3 đã diễn ra Hội thảo quốc gia với chủ đề 'Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và ...
Tín hiệu tích cực về môi trường biển khi cá heo liên tục xuất hiện tại các vùng biển tỉnh Quảng Ninh

Tín hiệu tích cực về môi trường biển khi cá heo liên tục xuất hiện tại các vùng biển tỉnh Quảng Ninh

Thời gian gần đây cá heo, trong đó có cá heo trắng liên tục xuất hiện tại các vùng biển Quảng Ninh như Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long...
Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Nếu lợi ích của Nga được tôn trọng, Moscow sẵn sàng bảo đảm lợi ích hợp pháp của các bên tham gia khác trong quá trình đàm phán về vấn ...
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược

Chuyến công du Đông Nam Á của ông Jaishankar không chỉ thúc đẩy quan hệ với từng nước, mà còn góp phần nâng cao ảnh hưởng của Ấn Độ trong khu vực.
Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đang thực hiện chuyến công du đến New Zealand và Australia để đẩy nhanh tốc độ cải thiện quan hệ giữa hai bên.
Bước chạy đà ấn tượng

Bước chạy đà ấn tượng

Với Thông điệp liên bang mạnh mẽ, đường như đương kim Tổng thống Joe Biden đã có bước chạy đà ấn tượng cho màn tái đấu giữa hai 'người quen cũ'.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Từ nay đến khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11 tới, nhiều bất ngờ sẽ còn xảy ra...
Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Việc Tổng thống Palestine lựa chọn đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong thời điểm hiện nay có thể coi là quyết định khôn khéo.
Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Cuộc xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ ba khó đoán định.
Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp diễn, Kiev đang nỗ lực tự sản xuất vũ khí với sự hỗ trợ của phương Tây để đáp ứng nhu cầu.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Phiên bản di động