| Tổng thống đắc cử Ebrahim Raisi. (Nguồn: AP) |
Trả lời báo chí, Bộ trưởng Nội vụ Abdolreza Rahmani-Fazli cho biết, trong tổng số 28.933.004 phiếu bầu, ông Raisi đã thu về hơn 17,9 triệu phiếu bầu, theo sau là các ứng viên Mohsen Rezaei được 3,4 triệu phiếu, Nasser Hemmati được 2,4 triệu phiếu, và Amir-Hossein Ghazizadeh-Hashemi giành được gần 1 triệu phiếu bầu.
Tổng thống Hassan Rouhani đã đến gặp Tổng thống đắc cử Ebrahim Raisi tại văn phòng của ông để chúc mừng. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif nói rằng, ông Raisi sẽ lãnh đạo tốt nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Tổng thống đắc cử Raisi cam kết sẽ nỗ lực hết mình để giải quyết các vấn đề của đất nước, đặc biệt là những việc ảnh hưởng đến sinh kế của người dân. Ông cho biết, để đạt được mục tiêu, ông sẽ tham khảo ý kiến của chính quyền sắp mãn nhiệm, quốc hội và các chuyên gia.
Là một thẩm phán có quan điểm bảo thủ, trái ngược với Tổng thống đương nhiệm Hassan Rouhani theo đường lối ôn hoà, ông Ebrahim Raisi được dự đoán mang đến “bình minh của một kỷ nguyên mới” cho Iran.
| Ông Raisi tranh cử trong cuộc bầu cử năm nay với tư cách độc lập. Khẩu hiệu tranh cử của ông là “Chính quyền của dân, Iran mạnh mẽ” trên nền tảng diệt trừ tham nhũng trong cơ quan hành pháp, chống đói nghèo, tạo công ăn việc làm, kiềm chế lạm phát và tham nhũng. |
Xuất phát từ tư pháp
Ông Ebrahim Raisi sinh tháng 12/1960 ở Mashhad, một thành phố lớn ở Đông Bắc Iran và là trung tâm tôn giáo của người Hồi giáo dòng Shiite vì có đền thờ vị lãnh tụ Hồi giáo thứ 8 Imam Reza. Lớn lên trong một gia đình giáo sĩ, ông được giáo dục về tôn giáo và bắt đầu theo học trường dòng ở Qom khi mới 15 tuổi. Tại đây, ông theo học một số học giả nổi tiếng, trong đó có Lãnh tụ tối cao của Iran Ali Khamenei.
Trong Cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979 nhằm lật đổ vua Mohammad Reza Pahlavi, ông Raisi được cho là đã tham gia một số sự kiện buộc vua phải sống lưu vong và dẫn đến việc thành lập chế độ Cộng hòa Hồi giáo do ông Ruhollah Khomeini lãnh đạo. Sau cuộc cách mạng, ông gia nhập văn phòng công tố ở thành phố Masjed Soleyman, Tây Nam Iran.
Năm 1985, ông Raisi đã có một bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của mình khi được bổ nhiệm vào vị trí phó công tố viên tại thủ đô Tehran. Tại đây, ông tiếp tục có nhiều bước thăng tiến, nhất là sau khi ông Ali Khamenei trở thành lãnh tụ tối cao của Iran vào năm 1989.
Năm 1994, ông Raisi phụ trách Văn phòng Tổng Thanh tra Iran và là phó chánh án thứ nhất của Iran trong giai đoạn từ năm 2004-2014. Trong khoảng thời gian đó, ông cũng được bầu vào Hội đồng chuyên gia Iran - cơ quan có nhiệm vụ lựa chọn người thay thế lãnh đạo tối cao trong trường hợp người này qua đời.
Ông Raisi được bổ nhiệm làm Công tố viên trưởng Iran từ năm 2014 cho đến năm 2016. Sau đó, ông rời khỏi chính trường, chuyển sang nắm giữ vị trí Giám đốc điều hành và Chủ tịch Quỹ Astan-e Quds Razavi - quỹ từ thiện lớn nhất Iran, quản lý đền thờ Imam Reza và tất cả các tổ chức liên quan. Ở vị trí này, ông Raisi nắm quyền chi phối khối tài sản trị giá hàng tỷ USD và có quan hệ mật thiết với giới thượng lưu tôn giáo và doanh nhân tại Mashhad, thành phố lớn thứ hai của Iran.
Hành trình tranh cử
Năm 2017, ông Ebrahim Raisi lần đầu tiên đứng ra tranh cử tổng thống và trở thành đối thủ chính của ông Hassan Rouhani. Tuy nhiên, ông Raisi và người đồng hành Mohammad Bagher Ghalibaf đã thất bại trong cuộc đua này, nhưng vẫn thu về hơn 16 triệu phiếu bầu tương đương 38%, trong một cuộc bầu cử với tỷ lệ cử tri đi bầu là 73%.
Sau một thời gian ngắn rút lui khỏi chính trường, năm 2019, ông được lãnh tụ tối cao Khamenei bổ nhiệm vào vị trí Bộ trưởng Tư pháp. Trên cương vị này, ông Raisi xây dựng hình ảnh là một người kiên quyết chống tham nhũng, thẳng tay xét xử công khai và truy tố những nhân vật thân cận với chính phủ và cơ quan tư pháp.
Trở lại vào năm 2021, ông đã triển khai chiến dịch tranh cử tổng thống của mình một cách hiệu quả và đi tới gần hết 32 tỉnh của Iran để vận động bầu cử. Trong những chuyến đi đó, ông tuyên bố sẽ cứu một nhà máy lớn khỏi bờ vực phá sản, thể hiện là người sẽ đấu tranh cho những người lao động Iran chăm chỉ và thúc đẩy các doanh nghiệp địa phương phát triển.
Ông Raisi cũng đã hứa sẽ giải quyết lạm phát, tạo ra ít nhất một triệu việc làm mỗi năm, đồng thời xây nhà ở mới và dành các khoản vay đặc biệt cho những người mới kết hôn mua nhà lần đầu. Bên cạnh việc có thể giúp Iran mở ra một kỷ nguyên mới minh bạch và bớt tham nhũng, những chính sách của ông Raisi đã tạo được làn sóng ủng hộ lớn trong lòng dân chúng.
| Năm 2019, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liệt ông Ebrahim Raisi vào “danh sách đen”. Ông sẽ là Tổng thống đầu tiên của Iran bị Mỹ áp lệnh trừng phạt vì cáo buộc vi phạm nhân quyền. Về lý thuyết, các biện pháp trừng phạt này sẽ gây khó khăn cho ông Raisi khi muốn tiến hành chuyến thăm cấp nhà nước tới một số quốc gia hay phát biểu tại diễn đàn quốc tế, chẳng hạn như Liên hợp quốc. |
Đặt nhiều kỳ vọng
Việc ông Ebrahim Raisi trở thành tổng thống đắc cử được kỳ vọng sẽ mang lại một bộ mặt mới cho nền chính trị và kinh tế Iran. Tuy nhiên, theo Reuters, vị tổng thống đắc cử đã không công bố chương trình kinh tế hay chính trị chi tiết nào trong suốt chiến dịch tranh cử.
Có thể nói, vấn đề mà dư luận quốc tế quan tâm nhất đó chính là chính sách đối ngoại của chính quyền mới, đặc biệt là việc liệu Tehran có sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán với Washington nhằm “hạ nhiệt” căng thẳng giữa hai bên hay không. Thế nhưng, do xuất phát từ ngành tư pháp, nên ông Raisi được đánh giá là ít có kinh nghiệm về đối ngoại.
Mỹ và Iran, hai quốc gia không có quan hệ ngoại giao chính thức, thời gian qua chỉ vướng mắc duy nhất một vấn đề, đó là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA), hay còn gọi là thỏa thuận hạt nhân Iran. Với thỏa thuận này, Tehran chấp nhận cắt giảm các chương trình phát triển hạt nhân để đổi lấy việc Washington nới lỏng các lệnh trừng phạt.
Tuy nhiên, vào tháng 5/2018, chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi thỏa thuận này bởi cho rằng thỏa thuận không đủ mạnh để vô hiệu hóa hoàn toàn chương trình hạt nhân của Iran. Đồng thời, Mỹ đã tái áp đặt và bổ sung các lệnh trừng phạt nhằm ép buộc Iran phải nhất trí đàm phán một thỏa thuận mới.
Thời gian qua, nền kinh tế Iran đã rơi vào suy thoái nghiêm trọng do sức tàn phá của các lệnh trừng phạt mà Washington áp đặt đối với Tehran. Tỷ lệ thất nghiệp cao và lạm phát tràn lan. Trong khi đó, chính phủ đang đối mặt với tình trạng thâm hụt ngân sách đáng kể, cũng như tìm cách thoát khỏi cuộc khủng hoảng gây ra bởi đại dịch Covid-19.
Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã nhiều lần lên tiếng muốn thúc đẩy các cuộc đàm phán thỏa thuận, nhằm khởi động lại nền kinh tế, đưa Iran tham gia trở lại hệ thống tài chính quốc tế và kinh tế toàn cầu.
Là đồng minh thân cận của nhà lãnh tụ tối cao Iran nên ông Raisi sẽ đi theo con đường đàm phán để khôi phục thỏa thuận này. Rất có thể, trong tương lai gần các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân sẽ có những tiến triển tích cực.
Trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình quốc gia Iran, ông Ebrahim Raisi tuyên bố: “Chúng tôi sẽ đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Chúng tôi tin rằng các lệnh trừng phạt mang tính áp bức này phải được dỡ bỏ”.
Nhiệm kỳ tổng thống sắp tới của ông Ebrahim Raisi được dự đoán sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức khó lường, từ đại dịch Covid-19 cho đến đàm phán thỏa thuận hạt nhân. Tuy nhiên, do được xem là có khả năng kế nhiệm Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei, đây cũng sẽ là “phép thử” quan trọng để kiểm chứng khả năng lãnh đạo của vị tổng thống đắc cử.