Hậu bầu cử Mỹ 2020: Với ông Biden, Mỹ sẽ trở lại làm bá chủ 'thân thiện’?

Hoài Sa
TGVN. Nếu trở thành Tổng thống Mỹ, chính quyền ông Biden có thể sẽ tiếp nối truyền thống bá quyền vì lợi ích chung, nhưng phải đối mặt với sự suy yếu quyền lực chưa từng có.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Nếu trở thành Tổng tống Mỹ, chính quyền ông Joe Biden sẽ cố gắng tiếp nối truyền thống bá quyền? (Nguồn: The Times)
Nếu trở thành Tổng tống Mỹ, chính quyền ông Joe Biden sẽ cố gắng tiếp nối truyền thống bá quyền? (Nguồn: The Times)

Một thực tế trong chính sách đối ngoại của Mỹ là khi Mỹ chỉ hành động vì bản thân, quyền lực của họ sẽ bị suy giảm. Trong khi đảng Cộng hòa nhìn nhận thực tế này là thách thức thì đảng Dân chủ lại xem đây là cơ hội.

Khái niệm về bá chủ và quyền lực

"Đứng số một trong những người đồng cấp", nước Mỹ đã từng bước trở thành bá chủ trong giai đoạn giữa Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ hai.

Mốc đầu tiên là việc thành lập Hội Quốc liên (SDN) vào năm 1919 và việc ký kết Hiệp ước Versailles trước sự chứng kiến ​​của Tổng thống Mỹ Wilson. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên Mỹ tham gia một cuộc chiến trên đất châu Âu và nhắc nhở chúng ta rằng trong quan hệ quốc tế, người thắng sẽ là người viết các quy tắc hòa bình.

Mốc thứ hai là việc các chủ ngân hàng Mỹ đàm phán lại các khoản bồi thường của Đức do Pháp áp đặt. Đây được coi là một trong những tác nhân gây ra khủng hoảng kinh tế ở Đức và sau đó là sự trỗi dậy của chủ nghĩa Quốc xã. Hệ quả là vào 1931, đồng Bảng Anh mất vị thế là đồng tiền dự trữ có thể chuyển đổi thành vàng để nhường chỗ cho đồng Đô la Mỹ.

Mốc thứ ba là Thế chiến thứ hai. Việc Bộ Ngoại giao Mỹ soạn thảo Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ) là một biểu tượng chiến thắng của Mỹ. Một lần nữa, bên chiến thắng lại là người viết ra các quy tắc của trật tự quốc tế.

Trong cuốn “Thế giới trong giai đoạn suy thoái 1929-1939”, nhà kinh tế học Charles Kindleberger cho rằng khủng hoảng những năm 1930 đã trở nên trầm trọng hơn do thiếu vắng một cường quốc “bá chủ thân thiện” có khả năng duy trì hệ thống tài chính và thương mại thế giới vì lợi ích của tất cả các nước tham gia. Người bá chủ là người hành động trước khi khủng hoảng diễn ra nhưng làm điều đó vì lợi ích tập thể, và Mỹ dường như đã trực tiếp bị ảnh hưởng khi thoái lui khỏi vai trò bá chủ trong chính hệ thống mình tạo ra.

Mặt khác, lực của một quốc gia được tạo thành từ hai yếu tố. Thứ nhất, sức mạnh cứng bao gồm tất cả mọi thứ có thể tính toán được như GDP, cán cân thương mại, thanh khoản, vốn hóa thị trường, nguồn tiền, mức sống, tiềm lực quân sự, tài nguyên thiên nhiên,... Thứ hai, sức mạnh mềm bao gồm các tài sản phi vật chất như nghệ thuật, văn hóa, giá trị, hệ tư tưởng, biểu tượng, thương hiệu, truyền thông, giáo dục, điện ảnh (đối với Mỹ), ngành công nghiệp xa xỉ và di sản (đối với Pháp),...

Do đó, lực bao gồm sức mạnh có thể đong đếm và sức mạnh mềm. Tuy nhiên, sự sụp đổ của Đế chế La Mã nhắc nhở chúng ta rằng lực không phải là yếu tố chính của quyền lực.

Trong cuốn sách “Nghệ thuật quyền lực: quản lý nhà nước và ngoại giao”, nhà ngoại giao Mỹ Chas W. Freeman đã định nghĩa quyền lực, bao gồm 3 yếu tố là lực, tiềm năng và ý chí, được thúc đẩy bởi một nhà lãnh đạo.

Về tiềm năng, ông nêu tính bền vững của sức mạnh quốc gia, tính thích ứng của nó, tính quy mô, tác động của một quốc gia khi quốc gia đó hành động trong hệ thống quốc tế, và tính không thể cưỡng lại của hành động đó.

Ý chí có lẽ là yếu tố quan trọng nhất và hay bị lãng quên nhất của sức mạnh quốc gia. Theo ông Freeman, ý chí bao gồm khả năng chấp nhận hy sinh, chấp nhận rủi ro của quốc gia, lòng dũng cảm và quyết tâm của họ khi đối mặt với nghịch cảnh. Đặc biệt, ông Freeman nhấn mạnh, danh tiếng của giới lãnh đạo về khả năng ra quyết định được nhìn nhận đánh giá bởi các cường quốc khác ra sao?

Theo ông Freeman, giới lãnh đạo có vai trò biến ý chí thành hiện thực. Ý chí được ví với một cánh cửa, để vào, bạn phải vặn tay nắm. Người lãnh đạo là người có khả năng đưa quốc gia vận hành thông qua đòn bẩy để thúc đẩy ý chí quốc gia.

Hậu bầu cử Mỹ 2020: Với ông Biden, Mỹ sẽ trở lại làm bá chủ 'thân thiện’?
"Đứng số một trong những người đồng cấp", nước Mỹ đã từng bước trở thành bá chủ trong giai đoạn giữa Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ hai. (Nguồn: Vox)

Sự suy thoái quyền lực của Mỹ

Kể từ 2001, sự thoái lui của Mỹ được thể hiện dưới hai hình thức.

Thứ nhất, cuộc chiến tranh Iraq năm 2003 không những không phục vụ lợi ích toàn cầu mà còn không phục vụ lợi ích riêng của nước Mỹ. Để phục vụ cho chiến tranh, nợ của Mỹ ngày càng tăng trong bối cảnh khủng hoảng tài chính 2007-2008 bắt đầu manh nha.

Thứ hai, tuyên bố tranh cử của ông Donald Trump với khẩu hiệu "Nước Mỹ là trên hết" dường như đã đi ngược lại một cách trực diện với sứ mệnh bá chủ của Mỹ là "hành động vì bản thân trong khi hành động vì mọi người".

Sự suy giảm sức mạnh quốc tế của Mỹ thể hiện trước hết ở việc rút khỏi Thỏa thuận Khí hậu Paris, tiếp theo là tình trạng nguội lạnh trong quan hệ với Liên minh châu Âu (EU), việc đình chỉ Thỏa thuận hạt nhân Iran và cuối cùng là xung đột thương mại với Trung Quốc.

Ngay cả khi khoảng cách về GDP giữa Mỹ và Trung Quốc dần thu hẹp, không thể phủ nhận rằng cho đến nay Mỹ vẫn giữ được ưu thế về sức mạnh. Tuy nhiên, sức mạnh mềm của Mỹ dựa trên các giá trị tự do đã liên tiếp bị tấn công kể từ 2001.

Ở trong nước, tình trạng sử dụng vũ khí cá nhân gia tăng tại Mỹ, bạo lực vì phân biệt sắc tộc, sự chia rẽ đảng phái, đại dịch bùng phát,... những tia sáng của "ngọn hải đăng" Mỹ giờ đang biến thành các khoảng tối.

Với bên ngoài, tiềm lực sức mạnh của Mỹ cũng bị phân tán. Tuy xét về quy mô Mỹ vẫn chiếm ưu thế trong nhiều lĩnh vực, nhưng sự tác động và tính không thể cưỡng lại của quyền lực Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã bị thu hẹp nhiều. Mặt khác, xung đột thương mại với Trung Quốc đã không cản trở được sự trỗi dậy của Trung Quốc trên nhiều lĩnh vực.

Đặc biệt, ý chí người Mỹ dường như bị gục ngã và ngày càng bị phân cực, chia rẽ. Trong bối cảnh Tổng thống Trump phản đối kết quả bầu cử, sự chia rẽ này có nguy cơ gây ra tình trạng hỗn loạn trên quy mô lớn.

Cơ hội từ thách thức

Hai nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama từng đem lại hy vọng và hiện thực sau nhiều giai đoạn khủng hoảng. Giống như ông Obama, nếu đắc cử, ông Joe Biden sẽ bước vào Nhà Trắng trong bối cảnh khủng hoảng quốc gia và toàn cầu, đặc biệt về y tế và khí hậu.

Sự kết hợp cả hai cuộc khủng hoảng này có thể chính là cơ hội đưa Mỹ trở lại vị trí trung tâm trong các hoạt động đa phương. Hiện ông Biden đã thành lập một ê-kíp cố vấn để giải quyết đại dịch Covid-19 và cho biết ông sẽ nêu ý tưởng tổ chức một hội nghị thượng đỉnh nguyên thủ các nước để tái khởi động các chương trình vì khí hậu toàn cầu. Riêng với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vấn đề không chỉ nằm ở việc Mỹ sẽ quay lại mà cần phải làm tổ chức này hoạt động hiệu quả hơn.

Khủng hoảng kép cũng sẽ cho phép nối lại đối thoại với Trung Quốc với điều kiện ông Biden được công nhận chiến thắng. Thay vì bắt đầu nhiệm kỳ với những hồ sơ gây chia rẽ, ông Biden có thể sẽ đi theo hướng ngược lại. Bằng cách đặt Trung Quốc trước trách nhiệm hành động chung trong các vấn đề liên quan đến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, ông Biden sẽ buộc Trung Quốc phải hành xử như một cường quốc.

Ông Biden từng nhấn mạnh trong bài diễn văn của mình rằng tập hợp và thống nhất sẽ là mối ưu tiên hàng đầu. Đây cũng chính là định hướng bá quyền truyền thống cho nước Mỹ. Theo đường lối mà ông Barack Obama từng hoạch định, ông Biden sẽ giúp Mỹ lấy lại vị trí trung tâm của thế giới.

Tuy nhiên, Mỹ đang trở lại trên tâm thế đã bị suy yếu bởi nhiều rạn nứt trong lòng nước Mỹ. Trong bối cảnh mới, Mỹ sẽ đối diện với một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đang trên đà thịnh vượng, có khả năng tự tổ chức và tin tưởng vào tương lai của mình.

Châu Âu tranh thủ, ông Biden nỗ lực 'hàn gắn' quan hệ xuyên Đại Tây Dương

Châu Âu tranh thủ, ông Biden nỗ lực 'hàn gắn' quan hệ xuyên Đại Tây Dương

TGVN. Ngày 23/11, văn phòng của ông Joe Biden, người được truyền thông Mỹ đưa tin giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng ...

Hải quân Mỹ nhận được máy bay không người lái phóng từ tàu ngầm

Hải quân Mỹ nhận được máy bay không người lái phóng từ tàu ngầm

TGVN. Hải quân Mỹ đã nhận được các máy bay không người lái phóng từ tàu ngầm, có tên là Submarine-Launched Unmanned Aerial System (SLUAS), ...

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien nói chuyện cùng sinh viên Học viện Ngoại giao Việt Nam

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien nói chuyện cùng sinh viên Học viện Ngoại giao Việt Nam

TGVN. Ngày 22/11, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien đã có buổi gặp gỡ, trò chuyện truyền cảm hứng với những sinh ...

(theo Asialyst)

Bài viết cùng chủ đề

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2020

Xem nhiều

Đọc thêm

Phát động chiến dịch chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết năm thứ 14

Phát động chiến dịch chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết năm thứ 14

Chiến dịch 'JUMBO VAPE - Chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết' nhằm tuyên truyền phòng chống bệnh sốt xuất huyết trên toàn quốc vừa được phát động.
Bài tarot hôm nay 23/11: Đâu là điểm nhấn khiến người khác chú ý tới bạn?

Bài tarot hôm nay 23/11: Đâu là điểm nhấn khiến người khác chú ý tới bạn?

Thông qua một lá bài tarot, bạn sẽ khám phá thông điệp điểm nhấn nào khiến người khác chú ý đến bạn? Hãy rút ngay một lá bài để giải ...
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng tiếp tục tăng nhanh, cuộc săn hàng giá hời bắt đầu, chưa có lý do để điều chỉnh dự báo về vàng

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng tiếp tục tăng nhanh, cuộc săn hàng giá hời bắt đầu, chưa có lý do để điều chỉnh dự báo về vàng

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Từ năm 2025, giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm: Phải kiểm tra lý thuyết và mô phỏng để phục hồi điểm

Từ năm 2025, giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm: Phải kiểm tra lý thuyết và mô phỏng để phục hồi điểm

Bộ Công an ban hành Thông tư 65/2024, theo đó, người có giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm thì phải kiểm tra lý thuyết và mô ...
Nhận định, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace, 22h00 ngày 23/11 - Vòng 12 Ngoại hạng Anh

Nhận định, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace, 22h00 ngày 23/11 - Vòng 12 Ngoại hạng Anh

Nhận định trận đấu, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace tại vòng 12 giải Ngoại hạng Anh được diễn ra vào lúc 22h00 ngày 23/11.
4 mẫu xe sedan cũ trong tầm giá 200 triệu đồng đáng mua nhất

4 mẫu xe sedan cũ trong tầm giá 200 triệu đồng đáng mua nhất

Với tài chính khoảng 200 triệu đồng, người dùng vẫn có thể lựa chọn một số mẫu xe sedan cũ còn 'chất' và tương xứng với số tiền đã bỏ ...
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso ngày 21/11 đã phong tỏa 'tài sản và nguồn lực' của hơn 100 người, trong đó có cựu Tổng thống Paul-Henri Sandaogo Damiba.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Ông Olaf Scholz một lần nữa là ứng cử viên của SPD cho chức Thủ tướng Đức trong cuộc bầu cử sớm dự kiến diễn ra vào ngày 23/2/2025.
Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Hơn 1 tuần sau khi được đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu hạ nghị sĩ Matt Gaetz - đồng minh thân cận của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Hai sự cố đứt cáp viễn thông ngầm ở Biển Baltic hồi cuối tuần trước đã dấy lên những đồn đoán về hành vi phá hoại cũng như chủ mưu phía sau.
Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Tình trạng bạo lực gia tăng tại thủ đô Port-au-Prince của Haiti đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.500 người từ đầu năm tới nay.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Phiên bản di động