Dự án thúc đẩy tăng trưởng xanh khu vực Vịnh Hạ Long do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ bắt đầu được triển khai từ năm 2015. Giai đoạn 1 (10/2015 - 9/2016) có nhiệm vụ lập kế hoạch chi tiết của dự án để xác định các vấn đề ưu tiên cần được giải quyết. Giai đoạn 2 được thực hiện trong 3 năm, bắt đầu từ tháng 11/2016 với 5 hoạt động chính, gồm: Tăng cường cơ chế cấp ngân sách và cơ chế tài chính cấp tỉnh cho quản lý môi trường và tăng trưởng xanh; thúc đẩy cơ chế ưu đãi hỗ trợ quản lý và tiết kiệm năng lượng; thúc đẩy du lịch bền vững tại khu vực Vịnh Hạ Long; tăng cường năng lực quản lý môi trường thông qua kiểm soát tải lượng ô nhiễm trực tiếp xuống Vịnh; nâng cao nhận thức thông qua xuất bản và phát hành sách trắng về tăng trưởng xanh khu vực Vịnh.
Tăng trưởng xanh từ ý thức người dân
Tính đến thời điểm hiện tại Ban quản lý dự án đã phối hợp với chuyên gia JICA, các tổ công tác tổ chức trên 50 cuộc họp, làm việc với các sở, ngành, địa phương; tổ chức trên 20 cuộc khảo sát và làm việc tại các địa phương tham gia dự án. Theo đó, 5 tổ công tác đã triển khai cụ thể các nội dung công việc được phân công, như: xem xét về cơ chế tài chính cho tăng trưởng xanh, xem xét việc áp dụng Chương trình mục tiêu quốc gia đối với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh, xây dựng một chương trình tài chính cấp tỉnh để thực hiện các hoạt động tăng trưởng xanh.
| Vịnh Hạ Long tiếp giáp nhiều khu đô thị nên công tác bảo vệ môi trường Vịnh chịu nhiều áp lực. (Nguồn: IUCN) |
Dự án đồng thời, cung cấp danh sách các đối tượng mục tiêu cho hoạt động tăng cường sử dụng các quỹ hiện tại; thiết kế Thư ngỏ giới thiệu hoạt động và các hình thức hỗ trợ tài chính của Quỹ Bảo vệ Môi trường gửi đến 1.000 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh và đã nhận được những phản hồi tích cực từ các đơn vị.
Đối với việc thúc đẩy chính sách khuyến khích quản lý và tiết kiệm năng lượng, tổ công tác đã đưa ra các giải pháp tiết kiệm năng lượng chi tiết đối với các đơn vị đã có kết quả kiểm toán năng lượng như Công ty CP Xi măng Hạ Long, Công ty CP XNK Thủy sản Quảng Ninh…; triển khai thí điểm hệ thống chiếu sáng giao thông sử dụng đèn LED tiết kiệm năng lượng tại TP. Hạ Long và TP. Uông Bí. Bên cạnh đó, hoàn thiện bản đồ du lịch khu vực Vịnh Hạ Long bằng các ngôn ngữ tiếng Việt, Anh, Nhật và tờ gấp tiếng Anh dành cho doanh nghiệp khu vực Vịnh Hạ Long nhằm quảng bá mở rộng thương hiệu Vịnh Hạ Long; triển khai kế hoạch cải thiện trang web và xúc tiến du lịch thông qua trang mạng xã hội (SNS).
Đặc biệt, tổ công tác đã thành lập Ban Du lịch sinh thái cộng đồng trên đảo Quan Lạn gồm 26 thành viên, đồng thời thống nhất ký kết kế hoạch hành động chi tiết hợp phần thúc đẩy du lịch sinh thái trên đảo. Đến nay đã xây dựng thành công 2 hành trình khám phá gồm: Lịch sử và văn hóa hào hùng đảo Quan Lạn và một ngày làm nông dân và ngư dân; hoàn thành nội dung thuyết minh cho 2 hành trình khám phá trên đảo Quan Lạn. Lắp đặt
thiết bị Bio toilet trên tàu du lịch và triển khai thí điểm Nhà máy sản xuất phân vi sinh; hoàn thiện cơ bản các bài viết và chuyển cho đơn vị thiết kế để hoàn thành sách trắng về tăng trưởng xanh khu vực Vịnh Hạ Long.
Với nhiều hoạt động đã và đang triển khai có thể khẳng định Dự án thúc đẩy tăng trưởng xanh khu vực Vịnh Hạ Long không chỉ phù hợp với việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh” của Quảng Ninh, mà còn đóng góp vai trò quan trọng trong việc nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường nói chung, môi trường trên Vịnh Hạ Long nói riêng.
Để Hạ Long thêm xanh
Được ví như “một Việt Nam thu nhỏ”, tỉnh Quảng Ninh có vị trí địa chính trị, kinh tế đặc biệt, có Di sản – Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long cùng với trên 600 danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử được xếp hạng… Du lịch Quảng Ninh đang ở giai đoạn và trình độ phát triển mới, đặc biệt từ năm 2010 trở lại đây năng lực quản lý phát triển, xúc tiến quảng bá đã được nâng lên rõ rệt. Trong đó Hạ Long đã được định vị là thương hiệu du lịch quốc gia bởi có giá trị và sức hấp dẫn lớn về tài nguyên du lịch, là điểm đến được nhận biết tốt nhất trong thị trường du lịch Việt Nam. Tuy nhiên so với các trung tâm du lịch quốc tế, quốc gia thì du lịch Quảng Ninh vẫn còn rất nhiều việc phải làm để thực sự là một “thương hiệu xanh” bền vững.
Thời gian qua cùng với dự án của JICA, Quảng Ninh đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long. Cụ thể như: Cấm các hoạt động chuyển tải clinker, xi măng và các loại hàng hóa rời (dăm gỗ, đá các loại…), không cho di chuyển các hoạt động khai thác, sàng tuyển, bốc rót than trên Vịnh. Đặc biệt, đã di dời và quy hoạch các điểm cư dân làng chài, địa điểm nuôi trồng thủy sản bằng lồng bè, tăng cường quản lý hoạt động vận chuyển khách tham quan du lịch và tàu lưu trú du lịch; tổ chức thu gom rác thải trên Vịnh Hạ Long…
Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường ngày càng được nâng lên rõ rệt. Việc phối hợp tuyên truyền, giáo dục tập trung vào các đối tượng: Ngư dân, những người tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội trên và ven bờ Vịnh, khách du lịch đã phát huy được hiệu quả.
Ngoài ra, việc các cấp, ngành chú trọng đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào bảo vệ sinh thái Vịnh Hạ Long cũng đã và đang hỗ trợ đắc lực cho công tác bảo vệ môi trường Di sản – Kỳ quan thiên nhiên thế giới này. Với sự quyết tâm của mình, Hạ Long đã và đang có những bước đi rất chiến lược, hiện thực hóa mục tiêu “Tăng trưởng xanh”.