Hội nghị Tham tán thương mại 2008 diễn ra trong bối cảnh một năm xuất khẩu được mùa, đóng góp một phần rất quan trọng, thậm chí quyết định cho mức tăng trưởng GDP gần 8,5% của năm 2007. Mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu đặt ra trong năm nay là 22% với kim ngạch 59 tỷ USD. 2008 cũng là năm thứ 2, Việt Nam thực hiện các cam kết mở cửa thị trường của WTO, đồng nghĩa với các cơ hội thương mại nhiều hơn và cạnh tranh cũng gay gắt hơn. Chính vì vậy, hoạt động của các thương vụ nói riêng và công tác phát triển thị trường nước ngoài nói chung cần được đổi mới theo những điều kiện mới.
Trên thực tế, trong việc thực hiện các cam kết mở cửa thị trường kể cả WTO năm vừa qua, các doanh nghiệp Việt Nam mới tận dụng được 1/10 các kết quả đàm phán mở cửa thị trường, trong khi các đối tác ngoại thương đã tận dụng tốt hơn cơ hội này. Cụ thể, các cơ hội này giúp Việt Nam xuất khẩu tăng thêm 1tỷ USD, trong khi các đối tác thương mại xuất khẩu tăng thêm vào Việt Nam gấp 3 lần. Một phần nguyên nhân của hạn chế này được đại diện Bộ Công thương thẳng thắn chỉ ra, đó là một số thương vụ chưa chủ động đổi mới phương thức hoạt động theo yêu cầu của tình hình mới.
Quan hệ của thương vụ với doanh nghiệp nước sở tại và doanh nghiệp trong nước thiếu chặt chẽ. Hiệu quả hoạt động xúc tiến thương mại chưa cao, sự chủ động của các Tham tán thương mại còn chưa nhiều…
Bước vào năm 2008, một năm đòi hỏi xuất khẩu tăng trưởng mạnh đi liền với giảm nhập siêu, trong bối cảnh một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam không tăng, thậm chí giảm về lượng, như dầu thô hay gạo. Do đó, Bộ Công thương đã xác định công tác tham tán năm nay sẽ tập trung mạnh cho việc xúc tiến xuất khẩu, đẩy mạnh việc khai thác thị trường truyền thống, thị trường trọng điểm, đi đôi với nhiệm vụ phát triển thị trường mới, kết hợp hoạt động xúc tiến thương mại với xúc tiến đầu tư.
Như vậy, nét mới trong hoạt động của các Tham tán thương mại là bên cạnh việc xúc tiến xuất khẩu thì còn phải giúp tìm kiếm thị trường đầu tư cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, bao gồm việc kêu gọi dự án đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam và giới thiệu các dự án của nước sở tại cho doanh nghiệp trong nước. Tích cực tham gia công tác hoạch định chính sách thương mại với nước sở tại, đề xuất giải pháp với từng thị trường, trước hết là các thị trường nhập khẩu chính để giảm nhập siêu. Thực hiện hội nhập kinh tế theo chiều sâu, cung cấp thông tin thực hiện cam kết quốc tế và xử lý các tranh chấp thương mại.
Phát biểu ý kiến chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao công tác xúc tiến thương mại cũng như hoạt động thương vụ năm qua, đã đóng góp một phần quan trọng cho thành tích xuất khẩu, mở rộng thị trường ngoài nước. Trong bối cảnh hội nhập WTO, việc xuất khẩu tăng trưởng ở mức 22% đã thể hiện khả năng và sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Song nhìn con số nhập siêu của năm 2007, cho thấy cạnh tranh thương mại là hết sức gay gắt. Vì thế, sẽ phải dỡ bỏ mọi rào cản xuất khẩu hàng hóa và mở rộng thị trường ngoài nước.
Với tinh thần đó, Thủ tướng đề nghị Bộ Công thương tiến hành rà soát tất cả các ngành hàng xuất khẩu, nhất là các ngành hàng có tiềm năng lợi thế để tăng số lượng và kim ngạch, phấn đấu năm 2008 có thêm nhiều mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD. Yêu cầu công tác thương vụ cũng như mỗi cá nhân các Tham tán thương mại, phải nỗ lực đảm nhiệm tốt trọng trách của mình tại thị trường mình phụ trách, quyết liệt mở rộng thị trường, tận dụng tốt những thời cơ, tháo gỡ những rào cản thương mại, tận dụng tối đa những ưu đãi của các hiệp định đã ký kết… Tham tán thương mại phải hỗ trợ doanh nghiệp, cung cấp thông tin nước sở tại, bảo vệ các dự án cũng như quyền lợi của các doanh nghiệp Việt Nam tại nước ngoài.
Một yêu cầu cũng được Thủ tướng chính phủ lưu ý là phải kiểm soát chặt chẽ xuất nhập khẩu, tính toán đề xuất các cơ chế chính sách để nhằm đảm bảo tỷ lệ nhập siêu ở mức trên dưới 19%. Bên cạnh đó, cần tăng cường kiện toàn bộ máy thương vụ và đội ngũ Tham tán thương mại, tập trung cải cách hành chính, thủ tục, tháo gỡ vướng mắc khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất và xuất nhập khẩu.
Tuệ Minh
