Hãng tin Reuters dẫn các nguồn tin ngoại giao cho biết thỏa thuận về việc cho phép Trung Quốc đầu tư vào 4 cảng biển tại Italy dự kiến nằm trong chương trình nghị sự của Chủ tịch Tập Cận Bình khi ông tới Rome trong tuần này và có cuộc hội đàm với Thủ tướng Italy Giuseppe Conte.
Theo các nguồn tin trên, Thành phố Genoa ở phía Tây Bắc, nơi có cảng biển lớn nhất của Italy, thông báo sẽ ký các thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc. Trong khi đó cảng Sicilian ở thành phố Palermo (Đảo Sicily), nơi ông Tập Cận Bình dự kiến tới thăm vào cuối tuần này, là trọng tâm trong nỗ lực của Italy nhằm thu hút các hãng vận tải tàu Trung Quốc.
Nguồn tin cho biết, dự án đầu tư vào Trieste và Ravenna, hai cảng ở phía Bắc biển Adriatic, cũng nằm trong biên bản ghi nhớ của Italy với Chủ tịch Tập Cận Bình. Đây là một phần trong kế hoạch của Italy nhằm cạnh tranh với các cảng lớn tại châu Âu.
| Cảng Trieste trên biển Adriatic. (Nguồn: SCMP) |
Chính quyền Italy từng nói rằng việc cho phép các công ty nhà nước Trung Quốc quản lý hoặc nắm cổ phần tại các cảng của Italy sẽ là chìa khóa để mở rộng hoạt động xuất khẩu.
Lo ngại của Mỹ và EU
EU, Mỹ và ngay cả một số nhân vật trong chính quyền Italy lại tỏ ra lo ngại rằng việc mở cửa cho Trung Quốc đầu tư có thể là “mã độc Trojan” xâm nhập vào nền kinh tế của Italy.
| Cảng Palermo trên đảo Sicily của Italy. (Nguồn: SCMP) |
Tuần trước, Ủy ban châu Âu đã mô tả Trung Quốc là “đối thủ” và kêu gọi các nhà lãnh đạo EU ủng hộ đề xuất của Ủy ban về việc hạn chế sự hiện diện của các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc tại châu Âu. Trong khi đó, Thủ tướng Italy Conte cho biết, chính phủ của ông sẽ không phớt lờ các khuôn khổ cũng như nguyên tắc của châu Âu về minh bạch thương mại và an ninh quốc gia.
Ngày 19/3, Thủ tướng Conte khẳng định các thỏa thuận kinh tế và thương mại mà ông dự định ký với Trung Quốc không ảnh hưởng tới vị thế địa chính trị của Italy. Ông cũng phát biểu trước quốc hội rằng Bản ghi nhớ (MoU) sắp ký với ông Tập Cận Bình, vốn gắn kết Italy với "Sáng kiến Vành đai và Con đường" của Trung Quốc, “sẽ không gây ngờ vực cho EU”.
"Nội dung của biên bản ghi nhớ, vốn đã được thương lượng với phía Trung Quốc trong nhiều tháng qua, không gây ra bất kỳ nguy cơ nào đối với các lợi ích quốc gia của Italy và hoàn toàn phù hợp với chiến lược của EU", Thủ tướng Conte nói, đồng thời cho biết biên bản ghi nhớ này không mang tính ràng buộc về pháp lý.
Ngoài EU, Mỹ cũng cảnh báo Italy về việc không nên ký bản ghi nhớ về cái mà Mỹ gọi là “dự án phù phiếm” của Trung Quốc. Tuy vậy, Thủ tướng Conte vẫn khẳng định văn bản này sẽ được ký kết.
Thủ tướng Conte vẫn tin tưởng rằng việc tham gia Vành đai và Con đường, một sáng kiến của Trung Quốc nhằm kết nối các nền kinh tế trên thế giới vào mạng lưới thương mại lấy Bắc Kinh làm trung tâm, là điều cần thiết cho Italy.
Ông Conte cho rằng, việc hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực cảng biển, đặc biệt hai cảng Genoa và Trieste, sẽ mở ra những cơ hội lớn cho Italy với vai trò là đầu mối ở châu Âu trên "Con đường Tơ lụa mới".
Toan tính của Trung Quốc
Trong khi Genoa là cảng biển lâu đời tại Italy, thì Trieste là cảng biển có tiềm năng lớn nhất đối với Trung Quốc. Trieste có vai trò quan trọng chiến lược đối với Bắc Kinh vì cảng này kết nối Địa Trung Hải với các quốc gia không giáp biển như Áo, Hungary, Czech, Slovakia và Serbia. Đây đều là những thị trường Trung Quốc hy vọng có thể vươn tới với Sáng kiến Vành đai và Con đường.
| Vị trí 4 cảng biển của Italy dự tính đón đầu tư từ Trung Quốc. (Nguồn: SCMP) |
Các dự án đầu tư của Trung Quốc vào các cảng của Italy vấp phải không ít sự phản đối. Italy sẽ là nước đầu tiên trong Nhóm G7 tham gia vào Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Thống đốc của Veneto (vùng nằm cạnh Trieste và là nơi điều hành thành phố Venice), chỉ trích thỏa thuận hợp tác Italy - Trung Quốc là “một hình thức xâm chiếm kiểu mới”.
"Người Trung Quốc đã thâm nhập châu Phi và bây giờ đang chuẩn bị làm điều đó với châu Âu, với các cảng của chúng tôi", ông Luca Luca Zaia, Thống đốc của Veneto, nói.
Lucrezia Poggetti, một chuyên gia về quan hệ Trung Quốc - Italy tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator có trụ sở tại Berlin (Đức), kêu gọi thận trọng về các khoản đầu tư của Trung Quốc tại Italy.
“Bên cạnh lợi ích thương mại, việc Trung Quốc thâu tóm các cảng trên toàn thế giới có thể phục vụ cho mục đích quân sự của Trung Quốc. Trung Quốc có thể phát triển các cảng thương mại thành các cơ sở phục vụ các mục tiêu chiến lược của mình”, chuyên gia Poggetti nhận định.
Trung Quốc đã đặt “dấu chân” tại hầu hết các cảng lớn trên thế giới trong những năm gần đây.
Chỉ riêng tại châu Âu, Tập đoàn vận tải biển nhà nước Trung Quốc Cosco đã bắt đầu vận hành một cảng container tại Piraeus ở Hy Lạp từ năm 2008. Kể từ đó, các công ty Trung Quốc đã mở rộng sang 3 cảng lớn nhất của châu Âu, chiếm 35% cổ phần của Euromax tại Rotterdam (Hà Lan) và 20% cổ phần tại Antwerp (Bỉ); đồng thời lên kế hoạch xây dựng một cảng ở Hamburg (Đức).