| Vaccine ngừa Covid-19 một liều sản xuất do hãng dược Johnson & Johnson sản xuất. |
Johnson & Johnson đang thử nghiệm vaccine Covid-19 có tên là JNJ-78436735 hoặc Ad26.COV2.S. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy, một liều vaccine của hãng sản xuất này đã đạt hiệu quả phòng bệnh lên tới 72%.
Đến nay, vaccine Johnson & Johnson được cấp phép sử dụng khẩn cấp ở Mỹ và Bahrain. Janssen Pharmaceuticals - đơn vị của Johnson & Johnson có trụ sở tại Bỉ - đang hợp tác phát triển loại vaccine với Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess.
Đối trọng mới của virus SARS-CoV-2
Virus SARS-CoV-2 có các gai protein để xâm nhập vào các tế bào chủ của con người. Vì vậy, các loại vaccine hiện nay và các phương pháp điều trị tiềm năng đang tập trung vào xem xét các protein đột biến này.
Vaccine Johnson & Johnson dựa trên chỉ dẫn di truyền của virus SARS-CoV-2 để tạo ra các protein đột biến. Không giống như vaccine Pfizer-BioNTech hay Moderna lưu trữ các đặc tính trong RNA sợi đơn, vaccine Johnson & Johnson lại sử dụng DNA sợi kép.
Trong quá trình thử nghiệm, các nhà nghiên cứu Mỹ đã thêm gen protein đột biến của virus SARS-CoV-2 vào một loại virus khác có tên là Adenovirus 26. Virus Adeno là loại virus phổ biến gây ra bệnh cảm lạnh hoặc các triệu chứng giống cúm. Vaccine Johnson & Johnson đã sử dụng loại virus Adeno để xâm nhập vào các tế bào, nhưng không làm tái tạo bên trong tế bào hoặc gây bệnh.
Các loại vaccine của hãng Johnson & Johnson được ra đời sau nhiều thập kỷ nghiên cứu dựa trên virus Adeno. Vào tháng 7/2020, vaccine phòng bệnh Ebola do Johnson & Johnson sản xuất đã chính thức được phê duyệt sử dụng. Hãng dược này cũng đang tiến hành thử nghiệm vaccine dựa trên virus Adeno cho một số bệnh lý khác, bao gồm cả HIV và Zika. Trên thế giới, một số loại vaccine Covid-19 khác cũng dựa trên nghiên cứu về virus Adeno, chẳng hạn như vaccine của AstraZeneca được điều chế bởi nhóm nghiên cứu tại Đại học Oxford của Vương quốc Anh.
Vaccine Covid-19 sử dụng virus Adeno được cho là đem lại hiệu quả cao hơn và chắc chắn hơn vaccine mRNA của Pfizer và Moderna. Theo lý giải của các chuyên gia, DNA không mỏng manh như RNA và lớp áo protein vững chãi của virus Adeno sẽ giúp bảo vệ an toàn vật liệu di truyền bên trong. Do đó, vaccine của Johnson & Johnson có thể được bảo quản lạnh trong tối đa ba tháng ở nhiệt độ 36-46°F (khoảng 2-8°C).
Cơ chế tấn công virus mới
Sau khi tiêm vaccine Johnson & Johnson, các virus Adeno sẽ xâm nhập vào tế bào trong cơ thể và bám vào các protein trên bề mặt. Tế bào sẽ bao quanh virus bằng một bong bóng, sau đó virus Adeno sẽ thoát ra khỏi bong bóng và di chuyển đến nhân - khoang chứa DNA của tế bào.
Tại đây, virus Adeno sẽ đẩy DNA vào trong nhân, sau đó sao chép gen của protein đột biến trong virus SARS-CoV-2 thành một phân tử, gọi là RNA thông tin hoặc mRNA. Tiếp đó, các mRNA sẽ rời khỏi nhân và các phân tử của tế bào bắt đầu đọc theo trình tự, đồng thời tập hợp các protein đột biến.
Về cơ chế hoạt động, virus Adeno kích thích hệ thống miễn dịch bằng cách bật hệ thống báo động của tế bào, từ đó hỗ trợ tế bào phát ra tín hiệu cảnh báo và kích hoạt tế bào miễn dịch xung quanh đó. Thông qua phương thức cảnh báo này, vaccine Johnson & Johnson khiến cho hệ thống miễn dịch phản ứng mạnh hơn với các protein đột biến.
Khi một tế bào được tiêm chủng chết đi, mảnh vỡ chứa các protein đột biến và các mảnh protein sau đó có thể được một loại tế bào miễn dịch, gọi là tế bào trình diện kháng nguyên, tiếp nhận. Khi tế bào trên, còn gọi là tế bào T, hỗ trợ phát hiện ra những mảnh vỡ này, nó có thể báo động và giúp điều khiển các tế bào miễn dịch khác chống lại nhiễm trùng.
Trong khi đó, tế bào B - loại tế bào miễn dịch khác, có thể va chạm vào các gai của virus SARS-Cov-2 trên bề mặt của các tế bào được tiêm chủng, hoặc các mảnh protein đột biến trôi nổi tự do. Nếu các tế bào B này được kích hoạt bởi các tế bào T hỗ trợ, chúng sẽ bắt đầu tăng sinh và tiết ra các kháng thể nhắm vào protein đột biến.
Nhằm ngăn chặn virus, các kháng thể sẽ bám vào các gai của virus corona, đánh dấu virus mục tiêu để tiêu diệt, và ngăn ngừa nhiễm trùng bằng cách chặn đứng các gai bám vào các tế bào khác. Bên cạnh đó, các tế bào trình diện kháng nguyên có thể kích hoạt một loại tế bào T tiêu diệt để tìm kiếm và xử lý bất kỳ tế bào nào bị nhiễm virus SARS-CoV-2.
Không giống như vaccine hai liều của Pfizer, Moderna và AstraZeneca, vaccine Johnson & Johnson chỉ được tiêm một liều duy nhất. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết khả năng bảo vệ của vaccine trên có thể kéo dài trong bao lâu. Có thể số lượng kháng thể và tế bào T tiêu diệt sẽ giảm trong những tháng sau khi tiêm chủng, nhưng hệ thống miễn dịch chứa các tế bào đặc biệt, được gọi là tế bào B bộ nhớ và tế bào T bộ nhớ, có thể lưu giữ thông tin trong nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ.