| Hợp đồng trung chuyển khí đốt qua Ukraine đã được Moscow và Kiev ký kết vào năm 2019, cho phép Nga xuất khẩu khí đốt sang châu Âu. (Nguồn: Oil Price) |
Kể từ khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Kiev, châu Âu đã cố gắng loại bỏ khí đốt của Nga, nhưng một số quốc gia Đông Âu vẫn tiếp tục nhận mặt hàng này thông qua đường ống đi qua Ukraine.
Hợp đồng trung chuyển khí đốt qua Ukraine đã được Moscow và Kiev ký kết vào năm 2019, cho phép Nga xuất khẩu khí đốt sang châu Âu. Theo hợp đồng này, Ukraine sẽ vận chuyển 40 tỷ m3 khí đốt của Nga mỗi năm trong giai đoạn 2021-2024. Hợp đồng sẽ hết hạn vào cuối năm nay.
Hồi tháng 3/2024, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine German Galushchenko thông tin: “Tôi có thể xác nhận rằng, chúng tôi không có kế hoạch ký kết bất kỳ thỏa thuận bổ sung nào hoặc gia hạn thỏa thuận hiện tại này”.
Châu Âu có ý tưởng mới
Tuy nhiên, các quan chức chính phủ và công ty châu Âu đang đàm phán các đối tác ở Ukraine về cách duy trì dòng khí đốt trong năm tới. Theo một số quan chức giấu tên, lựa chọn đã được thảo luận là các công ty châu Âu mua và bơm khí đốt từ Azerbaijan vào các đường ống của Nga hướng tới châu Âu.
Thỏa thuận như vậy sẽ cho phép châu Âu tránh được sự bối rối khi mua khí đốt của Nga vào thời điểm khu vực đang cố gắng cắt giảm doanh thu của Moscow.
Ý tưởng nói trên dường như sẽ được Ukraine ủng hộ. Doanh thu vận chuyển khí đốt qua Ukraine lên tới khoảng 1 tỷ USD vào năm 2021, là cung cấp nguồn tài chính quan trọng cho nền kinh tế.
Bình luận về vấn đề này, Oleksiy Chernyshov, Giám đốc điều hành Naftogaz của Ukraine cho hay: “Có hai yếu tố cần ghi nhớ. Một là Ukraine có cơ sở hạ tầng vận chuyển và lưu trữ khí đốt đáng kinh ngạc, cần được sử dụng. Hai là đất nước có xu hướng ưu tiên sử dụng cơ sở hạ tầng này vì nó mang lại rất nhiều lợi thế".
Oleksiy Chernyshov
Các cuộc đàm phán về vấn đề bơm khí đốt từ Azerbaijan vào các đường ống của Nga hướng tới châu Âu đang ở giai đoạn đầu và những người quen thuộc với vấn đề này mong đợi các quyết định sẽ diễn ra vào cuối năm nay, khi hợp đồng giữa Nga và Ukraine thời hạn hết hạn. Đây cũng là thời điểm bắt đầu mùa Đông ở châu Âu - thời điểm khu vực cần thêm nhiều khí đốt.
Chưa có gì chắc chắn
Giới chuyên gia nhìn nhận, nhiều chi tiết vẫn cần được làm rõ và vẫn chưa rõ thỏa thuận với Azerbaijan có được thực hiện hay không.
Theo một số nguồn tin, Uniper SE - "gã khổng lồ" khí đốt đã Đức - đã tham gia vào các cuộc thảo luận.
Slovakia là một trong những quốc gia quan trọng có thể hưởng lợi nếu thỏa thuận khí đốt mới được ký kết.
Hồi tháng 5, Thủ tướng Slovakia Robert Fico cho hay: "Ý tưởng mới của châu Âu sẽ phụ thuộc vào các cuộc đàm phán giữa các công ty của Nga, Azerbaijan, Ukraine... để thống nhất về các điều kiện kinh tế và giá cả. Slovakia có thể nhập khẩu khí đốt từ Azerbaijan, một phần trong số đó sẽ ở lại Slovakia và một phần sẽ đến các nước khác”.
Nga vẫn vận chuyển khoảng 15 tỷ m3 khí đốt sang châu Âu mỗi năm, chủ yếu đến Slovakia và Áo. Tại Áo, khí đốt của Moscow đã đáp ứng hơn 80% lượng tiêu thụ trong 5 tháng đầu năm 2024.
Một năm qua, châu Âu cũng tăng cường nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Nga. Trong nội bộ khu vực, thường xuyên có những cuộc tranh luận về việc có nên làm như vậy hay không nhưng đến thời điểm hiện tại, châu Âu chưa bao giờ trừng phạt khí đốt của Nga.
Ủy ban châu Âu tin rằng, khu vực có thể chịu đựng được việc Nga chấm dứt quá cảnh qua Ukraine mà không gặp bất kỳ rủi ro an ninh lớn nào. Châu Âu dựa vào các nhà cung cấp thay thế và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng hơn.
Dù vậy, một số quốc gia thành viên ít lạc quan hơn và lo ngại một cuộc khủng hoảng năng lượng tái diễn.