Sự kiện AEC chính thức thành lập có thể biến ASEAN trở thành một trong những điểm đầu tư hấp dẫn nhất trên thế giới. AEC sẽ mang lại những lợi thế cho Đông Nam Á, đó là: một thị trường duy nhất; một khu vực phát triển kinh tế công bằng; cạnh tranh cao và có khả năng hội nhập đầy đủ vào kinh tế toàn cầu, giúp GDP của ASEAN có thể tăng 7% vào năm 2025 và tạo ra sự thay đổi lớn trong cấu trúc kinh tế tại châu Á.
 |
| Môi trường đặc thù của mỗi thành viên AEC sẽ tạo nên sự hấp dẫn riêng. |
Sức hút ASEAN
Theo Báo cáo Đầu tư ASEAN 2015, trong năm 2014, các nước ASEAN đã thu hút 136,2 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp (FDI), so với con số 117,7 tỷ USD trong năm trước, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp vốn FDI tăng. Không có gì đáng nói nếu thành tích trên của ASEAN đạt được không phải trong bối cảnh dòng vốn FDI toàn cầu sụt giảm khoảng 16% và tăng trưởng kinh tế thế giới không đồng đều. Vượt lên sự u ám của kinh tế thế giới, ASEAN là một trong số ít khu vực có tăng trưởng liên tục, trở thành khu vực thu hút nhiều FDI nhất.
Việc cải thiện môi trường đầu tư của khu vực, cũng như tiến trình hội nhập để tiến tới AEC đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn của ASEAN đối với dòng vốn FDI. Ngoài ra, "sức hút" của ASEAN còn xuất phát từ nền tảng kinh tế vững mạnh và sức tăng trưởng của thị trường, khiến FDI từ ngoại khối giữ vai trò chủ đạo, chiếm trung bình trên 85,5% tổng vốn đầu tư.
Bên cạnh đó, việc AEC ra đời với các hiệp định chung điều chỉnh về đầu tư, thương mại và dịch vụ cũng sẽ làm tăng sức hấp dẫn của khu vực trong thu hút FDI. Điều này lý giải vì sao hầu hết công ty, tập đoàn đa quốc gia lớn trên thế giới đều đã có mặt và đang mở rộng hoạt động tại ASEAN. Hơn 80% số công ty có tên trong danh sách 500 công ty toàn cầu của Fortune đã có mặt tại ASEAN. Top 10 công ty hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực như sản xuất ô tô và phụ tùng, điện tử và dược phẩm đều đã có mặt. Các đối tác có lượng FDI ròng lớn vào khu vực đều là những đối tác lớn như EU, Nhật Bản, Trung Quốc, Hong Kong, Hoa Kỳ, Hàn Quốc...
Cạnh tranh từ mỗi nước
Trong một môi trường đầu tư chung có sự ràng buộc giữa các nước ASEAN, tuy nhiên, mỗi thành viên vẫn có môi trường FDI đặc thù riêng. Chính môi trường đặc thù này đã tạo nên sự hấp dẫn khác nhau đối với dòng vốn FDI và tạo nên sự phát triển khác nhau ở mỗi quốc gia.
Theo tờ Economic Times số ra mới đây, Singapore vẫn đứng đầu các quốc gia trong ASEAN về thu hút vốn đầu tư, đặc biệt từ bốn nền kinh tế lớn nhất thế giới là Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ và Nhật Bản. Đi cùng với thắng lợi đó là chiến lược “luôn đi trước thời đại” của Singapore. Và hiện tại, Singapore cũng áp dụng thành công này trong chính cộng đồng kinh tế mà mình tham gia, khẳng định sự nhanh nhạy của một trung tâm kinh tế năng động.
Các quốc gia được quan tâm, chú ý ít hơn có thể kể đến là Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Việt Nam.
Trong năm 2015, Indonesia có sự tăng trưởng FDI khá ngoạn mục, gấp hơn 15 lần trong 10 năm qua. Có thời điểm, nước này chiếm vị trí thứ tư về thu hút vốn FDI trên bản đồ FDI thế giới, chỉ sau Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ.
Ở Thái Lan, dù chính trị là yếu tố đã tác động mạnh mẽ đến sức hút FDI nhưng chính sách thu hút đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn lại là điểm cộng lớn của nước này. Đất nước nụ cười còn được đánh giá cao ở yếu tố kết cấu hạ tầng phát triển hơn nhiều nước trong khu vực do sớm có nhiều chính sách ưu tiên phát triển, cũng như quy hoạch thống nhất và đồng bộ.
Trong chiến lược được thông qua đầu tháng 9/2014, để thu hút thêm vốn FDI, Thái Lan tiếp tục ưu tiên các lĩnh vực nông nghiệp, chế biến và phân phối hàng nông sản, khai khoáng, công nghiệp nhẹ, chế tạo máy và thiết bị vận tải, thiết bị điện và điện tử, hóa chất, sản xuất nhựa, giấy, dịch vụ và cơ sở hạ tầng…
Ngoài kết cấu hạ tầng, hệ thống pháp luật phát triển và nhất quán cũng được đánh giá cao ở Thái Lan và Malaysia, trong đó, mức độ bảo vệ nhà đầu tư được thể hiện rõ nét. Mức độ công bố thông tin rõ ràng, minh bạch, thông tin chính xác kịp thời và bình đẳng là những điểm các nhà đầu tư đến từ các nước phát triển đánh giá cao.
Trong khu vực ASEAN, Việt Nam chưa phải là quốc gia tiếp nhận được nhiều vốn FDI. Trong khi đó, so với các quốc gia khác, Việt Nam được đánh giá có những lợi thế nổi trội, do chính trị ổn định, dân số đông, trong đó phần lớn là trong độ tuổi lao động, chính sách thu hút đầu tư đang được cải thiện theo hướng tích cực...
Tuy nhiên, Việt Nam chưa thực sự nắm bắt và khai thác hết tiềm năng từ các cơ hội FDI. Trong khi số lượng dự án ngày càng tăng thì Việt Nam vẫn tỏ ra lúng túng trong việc làm thế nào để sử dụng FDI một cách hiệu quả. Sự thiếu hụt cơ sở vật chất phục vụ quá trình đầu tư cho thấy việc sử dụng FDI tại Việt Nam chưa thật sự đồng bộ.
Mới đây, trong báo cáo Xu hướng đầu tư ra nước ngoài của Hàn Quốc, giới doanh nghiệp Hàn Quốc cho rằng, Philippines là đất nước “hưởng thụ”, Lào thì quy mô thị trường quá nhỏ, hạ tầng giao thông Myanmar chưa phát triển, thị trường Indonesia lớn nhưng lại có vấn đề về tôn giáo, văn hóa, còn Thái Lan là thị trường du lịch trọng điểm hơn là địa điểm đầu tư…
Trong khi đó, Việt Nam là quốc gia "mở" nhất khu vực ASEAN, lại thêm tiềm năng lớn đang chờ đợi từ một loạt hiệp định thương mại lớn sắp được thực thi. Điều đó lý giải tại sao Việt Nam là đối tác đầu tư lớn thứ ba của Hàn Quốc, chỉ sau Trung Quốc và Mỹ, với con số 20 tỷ USD và sự có mặt của tất cả các doanh nghiệp lớn nhất Hàn Quốc.
“Hướng nội” - tại sao không?
Lâu nay FDI ròng nội khối ASEAN chiếm tỷ trọng thấp, chỉ khoảng 14,5% tổng vốn đầu tư. Thời gian gần đây, đầu tư nội khối ASEAN bắt đầu có xu hướng tăng, năm 2014 đã tăng 26% lên 24,4 tỷ USD, so với mức 19,4 tỷ USD năm trước đó. Và đảo quốc Sư tử vẫn dẫn đầu với lộ trình đầu tư kinh doanh trong ASEAN đã được vạch sẵn cho nhiều năm, vào từng ngành nghề cụ thể. Với các nhà sản xuất Singapore, bên cạnh thị trường rộng lớn với hơn 600 triệu dân, việc tiêu thụ sản phẩm trong ASEAN cũng sẽ dễ dàng hơn và rẻ hơn, vì có thể tiết kiệm được tối đa chi phí vận chuyển và kho bãi.
Hiện tất cả 18 ngành kinh tế của Việt Nam đều được các nhà đầu tư ASEAN để mắt tới. Đặc biệt, hai lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo và bất động sản đã chiếm đến hơn 70% tổng vốn đầu tư. Cũng chưa nhiều nhà đầu tư ASEAN quan tâm đến Việt Nam ngoài Singapore, Malaysia và Thái Lan - ba nước nằm trong top 10 quốc gia và vùng lãnh thổ có kết quả đầu tư FDI cao nhất ở Việt Nam.
Như vậy, vẫn còn nhiều “khoảng trống” đầu tư chưa được khai thác, với nhiều nhà đầu tư chưa được mời gọi, đó là lý do Việt Nam vẫn cần không ngừng nhập cuộc trong một “cuộc đua FDI mới”.
| Theo Báo cáo Đầu tư ASEAN 2015, Singapore đang hưởng lượng vốn FDI lớn nhất, chiếm tới gần 50% tổng FDI ròng vào khu vực, tiếp đó là Indonesia (15,1%), Thái Lan (10,6%), Malaysia (10%) và Việt Nam (7,3%). Các nước còn lại là Philippines, Myanmar, Campuchia, Brunei và Lào tiếp nhận FDI tương đối thấp, chỉ khoảng 3% trở xuống trong tổng lượng FDI ròng vào khu vực. |
