| Khủng hoảng năng lượng đang là 'bài toán' khó tìm lời giải của châu Âu. Hình ảnh kho khí đốt tự nhiên Astora - kho chứa lớn nhất ở Tây Âu. (Nguồn: Reuters) |
Theo nhận định của giới chuyên gia, châu Âu đang phải đối mặt với một mùa Đông với lượng khí đốt tối thiểu từ Nga và bất kỳ sự gián đoạn nào nữa có thể đồng nghĩa với tình trạng thiếu hụt năng lượng trên diện rộng, giá cả tăng vọt.
Vì vậy, châu lục này cần phải tích cực mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), mong chờ một mùa Đông ôn hòa và cắt giảm nhu cầu năng lượng vì bất kỳ sự cố gì tác động đến cơ sở hạ tầng hay nguồn cung năng lượng từ Nga bị gián đoạn, việc phân bổ khí đốt hoặc mất điện là điều khu vực này không thể tránh khỏi.
Tình hình rất mong manh
Liên minh châu Âu (EU) đã vượt quá mục tiêu lấp đầy 80% kho dự trữ khí đốt vào tháng 11. Cơ quan Cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu (GIE) cho hay, đến thời điểm hiện tại, các cơ sở lưu trữ khí đốt tại khu vực đã đầy 91%.
Tuy nhiên, việc khí đốt Moscow ngừng chảy qua đường ống Dòng chảy phương Bắc (Nord Stream) từ Nga đến Đức đã để lại khoảng trống rộng lớn cho khu vực, dù nguồn cung từ các nơi khác đã tăng lên.
Sau khi phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt lên Điện Kremlin vì chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, Nga đã giảm dần dòng chảy khí đốt sang châu Âu qua đường ống Dòng chảy phương Bắc và các tuyến đường khác. Đến tháng 9, khí đốt qua Dòng chảy phương Bắc đã ngừng hoàn toàn.
Ông Cuneyt Kazokoglu, người đứng đầu bộ phận phân tích nhu cầu dầu của Công ty Tư vấn năng lượng FGE cho biết: “Tình hình sẽ còn rất mong manh. Tiêu thụ khí đốt hộ gia đình ở Đức đã tăng vọt vào cuối tháng 9, lên mức cao nhất kể từ tháng 3 do nhiệt độ giảm và nhu cầu cao hơn khoảng 14%. Điều này đang đặt ra một mối đe dọa lớn”.
Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu và là một trong những nhà nhập khẩu khí đốt Nga lớn nhất lục địa, chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ việc nguồn cung bị gián đoạn. Hy vọng về việc đường ống Dòng chảy phương Bắc được nối lại, đưa khí đốt Moscow sang Berlin đã bị tiêu tan vào tháng trước, khi đường ống này gặp sự cố rò rỉ.
| "Việc bình thường hóa giá khí đốt ở châu Âu có thể mất từ 5 đến 10 năm. Khu vực này sẽ phải tiếp tục trả tiền nhiều tiền để mua LNG và cầu nguyện cho thời tiết ấm hơn" - Nhà phân tích Francisco Blanch tại Bank of America. |
Các quốc gia châu Âu đang nỗ lực tăng cường an ninh cho các cơ sở hạ tầng quan trọng sau sự cố nói trên.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng, bất kỳ cơ sở hạ tầng năng lượng nào trên thế giới đều gặp rủi ro sau sự cố của Dòng chảy phương Bắc.
Đồng quan điểm, nhà nghiên cứu cấp cao Katja Yafimava tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxfor nói: “Bất kỳ sự cố nào - nghiêm trọng hoặc không quá nghiêm trọng - có thể dẫn đến gián đoạn các cơ sở sản xuất và khiến thị trường khí đốt thêm bấp bênh”.
Ngoài ra, theo các nhà phân tích, nguồn cung khí đốt từ Nga có thể thêm gián đoạn nếu Moscow giáng “đòn” trừng phạt lên công ty năng lượng Naftogaz của Ukraine - đóng cửa một trong những tuyến đường khí đốt cuối cùng của Nga đến châu Âu.
Rủi ro chồng rủi ro
Châu Âu đang tăng cường nhập khẩu LNG và mở rộng cơ sở hạ tầng cần thiết. Tuy nhiên, khu vực này phải đối mặt với cuộc cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, đặc biệt là trong mùa Đông tới và khi nhu cầu của châu Á tăng lên. Điều đó sẽ khiến giá LNG cao hơn.
Các nhà phân tích tại Morgan Stanley nhận thấy: “Nguồn cung hiện tại cộng với kho dự trữ khí đốt đầy ắp sẽ giúp châu Âu đủ đáp ứng nhu cầu trong mùa Đông này, ngay cả khi quá trình vận chuyển khí đốt của Nga qua Ukraine dừng lại.
Tuy nhiên, việc châu Âu tăng mua LNG sẽ thắt chặt nguồn cung toàn cầu trong năm tới, đồng nghĩa với việc châu lục này sẽ gặp nhiều rủi ro hơn trong năm tới”.
Ông Wayne Bryan, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu khí đốt châu Âu tại Refinitiv thì nhận định: “Lượng LNG bổ sung, nhu cầu tiêu thụ giảm và nỗ lực tiết kiệm khí đốt đã khiến châu Âu lấp đầy nhanh chóng các kho dự trữ khí đốt.
Song khu vực này cần thêm những ‘liều thuốc’ tương tự bởi ngay cả khi kho dự trữ được lấp đầy cũng khó có thể bù đắp cho lượng khí đốt thiếu hụt từ Nga”.
Refinitiv ước tính, khu vực Tây Bắc Âu, bao gồm cả Đức, có thể nhập khẩu thêm 18 tỷ m³ (bcm) LNG trong mùa Đông này, đưa lượng nhập khẩu lên 52 bcm trong năm nay, cao hơn 5,5% so với năm ngoái.
Nguồn cung cấp khí đốt qua đường ống từ Azerbaijan, Bắc Phi và Na Uy sang khu vực cũng tăng lên nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với những nhà xuất khẩu khí đốt hàng đầu trước đây từng cung cấp.
Theo Bank of America, cùng với nhau, đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 và 2 có tổng công suất 110 bcm một năm và sẽ đáp ứng hơn 30% tổng nhu cầu khí đốt của châu Âu, nếu hoạt động hết công suất.
Các nhà phân tích của Bernstein cho biết, hiện Nga đang cung cấp 86 triệu m³ (mcm) mỗi ngày vào Tây Bắc châu Âu thông qua Ba Lan và Ukraine, so với mức trung bình 360 mcm/ngày của năm ngoái, giảm 76%.
Số liệu của Bernstein cho thấy, nếu nguồn cung tiếp tục ở mức hiện tại, châu Âu sẽ phải đối mặt với sự thiếu hụt 155 mcm/ngày.
Các nước EU đã đồng ý giảm nhu cầu tới 15% hoặc tổng cộng 50 bcm trong mùa Đông này.
Kể cả khi khối đạt được mục tiêu đó, việc bổ sung kịp thời khí đốt dự trữ cho mùa Đông năm sau sẽ rất phức tạp do vắng bóng nguồn cung từ Nga.
Rủi ro tiếp theo là khi nguồn cung cấp năng lượng cạn kiệt, nhu cầu sử dụng tại châu Âu cũng khó giảm theo.
Nhu cầu khí đốt công nghiệp của châu Âu đã giảm do giá khí đốt cao, khiến các nhà máy trong các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng như nhôm, thép và amoniac phải đóng cửa sản xuất. Nhưng Cơ quan mạng lưới Liên bang của Đức, cơ quan chịu trách nhiệm phân phối khí đốt trong trường hợp khẩn cấp về nguồn cung cho biết, mức tiêu thụ của các hộ gia đình là quá cao.
Ông Francisco Blanch, nhà phân tích tại Bank of America nhận định, việc bình thường hóa giá khí đốt ở châu Âu có thể mất từ 5 đến 10 năm. "Khu vực này sẽ phải tiếp tục trả nhiều tiền để mua LNG và cầu nguyện cho thời tiết ấm hơn”.