Kinh tế Việt Nam: Ổn định, tiếp tục khởi sắc

Nhờ các chính sách phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đúng hướng và hiệu quả, nền kinh tế Việt Nam vẫn ổn định và khởi sắc. Trong ảnh: Một góc TP. Hồ Chí Minh chụp từ trên cao. (Nguồn: Getty Images)

Kinh tế thế giới nhiều biến động

Bốn tháng đầu năm 2022, kinh tế thế giới tiếp tục phục hồi gắn với mức độ thành công của cuộc chiến chống dịch Covid-19. Tuy nhiên, nền kinh tế toàn cầu đang gặp lực cản mới liên quan xung đột Nga-Ukraine và sự cộng hưởng từ các áp lực lạm phát tiền tệ, lạm phát chi phí đẩy, lạm phát cầu kéo và lạm phát ngoại nhập, khiến xuất hiện nguy cơ lạm phát đình trệ đậm dần.

Hầu hết tổ chức quốc tế uy tín đều điều chỉnh hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu và tăng dự báo lạm phát. Ngày 18/4, Ngân hàng Thế giới (WB) hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2022 từ mức 4,1% xuống còn 3,2%; trong khi nâng dự báo lạm phát toàn cầu ở mức 6,2%, cao hơn 2,25% so với dự báo đã đưa ra trong tháng 1/2022. Trong các dự báo công bố tháng 3/2022, cả Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) và Fitch Ratings đều hạ dự báo tăng trưởng GDP thế giới năm 2022 chỉ đạt 3,5%.

Theo IMF, năm 2022, lạm phát dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới, trung bình 3,9% ở các nền kinh tế phát triển và 5,9% ở thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển. Áp lực lạm phát đặc biệt rõ rệt ở Mỹ, khu vực đồng Euro (Eurozone), Mỹ Latinh và Caribbean. Cơ quan Thống kê châu Âu ước tính lạm phát hằng năm của Eurozone tăng lên mức kỷ lục 7,5% vào tháng 3/2022.

Theo Ngân hàng Thanh toán quốc tế (BIS), hiện khoảng 60% nền kinh tế phát triển có tỷ lệ lạm phát thường niên cao hơn 5% và hơn 50% nền kinh tế đang phát triển có tỷ lệ lạm phát thường niên trên 7%.

Đặc biệt, lệnh cấm nhập khẩu dầu và các gói trừng phạt tài chính của Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ, cùng một số nước khác (tổng cộng khoảng 30/195 quốc gia trên thế giới) nhằm vào Nga đang và sẽ làm thay đổi cách mua bán, sản xuất và tiêu dùng trên khắp thế giới, trực tiếp và gián tiếp làm tăng giá nhiên liệu, lương thực và thực phẩm, nguyên liệu và lạm phát trên toàn cầu.

Các gói trừng phạt làm giảm giá trị thu nhập, gián đoạn thêm các chuỗi cung ứng và kiều hối, gia tăng dòng người tị nạn, giảm niềm tin thị trường, giá tài sản, thúc đẩy dòng vốn chảy ra khỏi các thị trường mới nổi…. Đồng thời, trừng phạt còn gây hiệu ứng ngược khi làm tăng tỷ trọng thanh toán quốc tế bằng đồng tiền khác và làm suy giảm vị thế của đồng USD với tư cách là đồng tiền dự trữ của thế giới phổ biến nhất hiện hành.

Hơn nữa, sau khi tung ra các gói hỗ trợ tài chính chống đại dịch Covid-19, hiện nhiều ngân hàng TW các nước đang và sẽ có xu hướng tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Ngày 4/5, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã nâng lãi suất chủ chốt thêm 0,5%, lần đầu tiên trong 20 năm qua, tăng gấp đôi mức thông lệ không quá 0,25%. Trước đó, Fed đã tăng lãi suất thêm 0,25% (từ mức 0 - 0,25% lên 0,25-0,5%) vào tháng 3/2022. Lãi suất tham chiếu tại Mỹ hiện nằm trong khoảng 0,75% - 1%.

Fed dự kiến tiếp tục tăng lãi suất để đạt tối thiểu 1,9% vào cuối năm 2022, bắt đầu giảm dần lượng nắm giữ trái phiếu chính phủ và chứng khoán có thế chấp từ ngày 1/6. Lãi suất đồng USD tăng khiến dầu trở nên đắt hơn khi mua bằng tiền tệ khác và làm tăng chi phí của tất cả các loại tín dụng, tăng chi phí đầu vào sản xuất và thu hẹp dòng vốn đầu tư, giảm tổng cầu xã hội.

Đồng thời, có thể làm đảo chiều dòng vốn đầu tư quốc tế, thu hẹp dòng vốn rẻ vào các nước đang phát triển hiện đang khát vốn cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế sau dịch, gây áp lực lên các đồng tiền của thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, đồng nghĩa với nguy cơ đình trệ tăng trưởng kinh tế. Gánh nặng nợ cao sau đại dịch sẽ là một thách thức toàn cầu năm 2022 và tiếp theo.

Sự cộng hưởng của các nhân tố này đang và tiếp tục tạo cú sốc hàng hóa lớn nhất kể từ những năm 1970. Sự biến động tài chính gia tăng, thoái vốn phát triển bền vững, khiến chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp và tăng chi phí thương mại, khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) toàn cầu năm 2022 sẽ có tốc độ tăng thấp hơn năm 2021. Tình trạng xấu đi cũng được ghi nhận trong phát triển giáo dục, y tế và bình đẳng giới, thương mại và nợ nần. Tổ chức Lao động thế giới (ILO) ước tính thất nghiệp toàn cầu năm 2022 là 207 triệu người, so với 186 triệu năm 2019.

Theo WB, sau sự phục hồi tăng trưởng đáng kể vào năm 2021, triển vọng toàn cầu tiếp tục có nhiều bất ổn và tăng trưởng kinh tế có xu hướng giảm.