Làm thế nào để giải quyết vấn đề ‘được mùa, mất giá’, sản xuất nông nghiệp theo quy mô lớn?

Cần sự vào cuộc của địa phương, nông dân và doanh nghiệp

Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) về tình trạng vật tư nông nghiệp tăng vào mùa vụ sản xuất, điệp khúc được mùa mất giá đến bao giờ hết, người dân còn loay hoay trong việc tìm kiếm cây trồng, vật nuôi đáp ứng thị trường, Bộ trưởng Lê Minh Hoan bày tỏ ông "sợ nhất" câu hỏi "đến bao giờ" được nêu tại Quốc hội, song khẳng định, Bộ trưởng không thoái thác trách nhiệm. Với tư cách là Tư lệnh ngành nông nghiệp, Bộ trưởng sẽ làm hết sức mình để giải quyết vấn đề trên.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, trong bối cảnh điều hành nền kinh tế thị trường, chiến lược từ trên xuống dưới mà tổ chức thực hiện từ dưới lên trên, nếu có sự vào cuộc, sự năng động của chính quyền địa phương, sẽ giải quyết được vấn đề nhanh hay chậm.

Dẫn câu chuyện nông sản của một số địa phương như cà rốt Hải Dương, xoài Sơn La, nhãn lồng Hưng Yên, quả vải ở Bắc Giang, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, khi các địa phương, lãnh đạo địa phương vào cuộc một cách chủ động, thậm chí lãnh đạo trực tiếp đi tiếp thị xúc tiến thương mại, hình ảnh lãnh đạo địa phương cũng chính là thương hiệu của nông sản địa phương, mang một lời hiệu triệu cho các doanh nghiệp về để kết nối với nông sản của mình.

Nhắc lại câu nói của một lãnh đạo Hải Dương"đất đai Hải Dương manh mún nhưng dứt khoát tư duy của người nông dân Hải Dương không được manh mún", Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, để hóa giải tình trạng manh mún trong nông nghiệp, cần tạo ra những ngành hàng nông nghiệp dưới sự liên kết, hợp tác.

Nêu rõ bản chất nông nghiệp là rủi ro, thiên tai, dịch bệnh, thị trường khó định lượng, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, vấn đề là ngành nông nghiệp và các địa phương dũng cảm, kiên trì cùng nhau đi và từ câu chuyện của Hải Dương hay của địa phương khác bắt đầu kích hoạt các địa phương còn lại.

Về câu hỏi đại biểu Nguyễn Văn Thi (Bắc Giang) liên quan đến chế biến nông sản, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, thực tế tỷ lệ qua chế biến của một số ngành nông sản gần như đạt 100%, thậm chí không đủ nguyên liệu trong nước để chế biến như ngành thủy sản, chế biến gỗ, cao su. Lĩnh vực khó khăn nhất và rủi ro nhất trong chế biến nông sản là trái cây.

Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp tham gia và thành công. Thủ tướng Chính phủ cũng đã thăm và khởi động nhà máy chế biến nông sản ở Sơn La, Gia Lai và một số địa phương.

Từ đây, Bộ trưởng một lần nữa nhấn mạnh đến tính liên kết trong sản xuất nông nghiệp. Cụ thể, Bộ trưởng cho rằng, để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào chế biến nông sản, các địa phương cần chủ động liên kết thu hút doanh nghiệp, tạo sự an tâm khi đảm bảo có đủ nguyên liệu sản xuất bởi doanh nghiệp rất lo ngại đầu tư nhà máy chế biến nhưng nông dân không bán nguyên liệu cho doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng, lãnh đạo địa phương cần phải sâu sát ngồi với hai bên gồm nông dân và doanh nghiệp, tạo niềm tin thị trường trước.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Phạm Thị Minh Huệ (Sóc Trăng) về việc nông sản Việt bán ở nước ngoài giá cao, song doanh nghiệp thu mua của nông dân lại giá thấp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, để đưa một mặt hàng nông sản đến kệ hàng của siêu thị tại nước ngoài, chi phí logistics và chi phí thị trường chiếm tỉ trọng cao.

Do đó, chưa thể "quá háo hức", điều quan trọng là giá cao đó có phân bổ lại được cho người nông dân hay không. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn bày tỏ mong muốn trước nhất phải làm tốt thương hiệu trong nước, tạo niềm tin cho nông sản trong nước, qua đó tạo bệ đỡ để đưa nông sản Việt ra nước ngoài.

Chuyển mạnh sang nền nông nghiệp hàng hóa

Cũng trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn về lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã tham gia trả lời, làm rõ thêm các chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, nhiều năm qua, công tác phối hợp giữa Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã được triển khai rất hiệu quả. Hai ngành đã xây dựng một chương trình phối hợp toàn khóa, kế hoạch hàng năm, chế độ giao ban định kỳ hàng quý và có cơ chế xử lý sự cố đột xuất, góp phần giải quyết nhiều vấn đề bức xúc.

Tuy nhiên, theo tư lệnh ngành Công Thương, để chuyển từ một nền nông nghiệp truyền thống chuyển sang nền nông nghiệp hàng hóa sản xuất với tư duy kinh tế thị trường là cả một câu chuyện lớn đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất cao. Đây là hướng đi tất yếu song "những gì mà chúng ta đã làm được trong thời gian vừa qua chưa thấm tháp gì", Bộ trưởng bộc bạch.

Theo ông Diên, nền nông nghiệp Việt Nam tuy đã có chuyển động theo hướng kinh tế thị trường nhưng vẫn mang tính tự cung, tự túc, tự cấp, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Nhiều sản phẩm chất lượng chưa đạt được tiêu chuẩn của thị trường, kể cả thị trường trong nước chứ chưa nói đến xuất khẩu.

Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về vấn đề nông sản của Việt Nam có thể trở thành hàng hóa bán ra thế giới được không và nếu bán thì phải làm thế nào?

Từ góc độ của ngành Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, nông sản của Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hàng hóa bán ra thị trường thế giới. Việt Nam hiện là thành viên của 17 hiệp định thương mại tự do với hơn 65 quốc gia, vùng lãnh thổ và người tiêu dùng lên tới khoảng gần 7 tỷ người.

"Nếu nói về nguyên tắc, thị trường chúng ta rất rộng mở. Sản phẩm nông sản của chúng ta đã từng vào được thị trường rất khó tính như Mỹ, Nhật Bản và các nước phát triển. Người sản xuất, vùng trồng, vùng nuôi đã quán triệt tinh thần là bán ra cái mà thị trường cần chứ không phải bán cái mà mình có. Như vậy, tiêu chí sản xuất này đã đáp ứng được nhu cầu theo tín hiệu thị trường", Bộ trưởng cho biết.

Thời gian tới, để hàng hóa nông sản Việt Nam xuất khẩu nhiều hơn ra thế giới, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, ngành sẽ tiếp tục phối hợp với ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng như các ngành chức năng liên quan để làm tốt việc thông tin thị trường, qua đó định hướng sản xuất; đẩy mạnh đàm phán để đưa các sản phẩm của Việt Nam vào thị trường các nước, khai thác lợi thế của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam đã ký kết.

Bộ Công Thương đề nghị tổ chức hiệu quả sản xuất nông nghiệp theo quy mô lớn, tập trung, tức là phải tích tụ đất đai, liên kết sản xuất để chúng ta có quy mô sản phẩm lớn, đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu; gắn sản xuất với tín hiệu của thị trường.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, triển khai thực hiện đề án xuất khẩu theo đường chính ngạch mà Bộ Công Thương được giao chủ trì, đến nay, Bộ đã hoàn tất việc xây dựng dự thảo đề án và xin ý kiến của một số bộ, ngành, địa phương.

Ngoài ra, ông Diên cũng đề nghị các địa phương thực hiện tốt việc quy hoạch vùng trồng, vùng nuôi, tổ chức sản xuất đạt chuẩn và theo tín hiệu thị trường; xây dựng thương hiệu sản phẩm.