Làng Tranh ngày ấy...

Về làng tranh Đông Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh vào những ngày cuối năm, chỉ còn lác đác vài gia đình cố theo đuổi nghề truyền thống. Làng tranh không sống được bằng tranh, nên từ lâu người dân làng đã chuyển sang nghề làm vàng mã để có công việc ổn định, để thoát được đói nghèo…
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Một thời vang bóng

 

Gặp chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Sam, một trong số ít nghệ nhân đang bám trụ với nghề tranh truyền thống tâm sự: "Bây giờ có nhiều loại tranh ảnh nên cái thú chơi tranh Đông hồ trong những ngày tết không còn phổ biến như xưa nữa. Chỉ còn lại một bộ phận nhỏ chủ yếu là du khách muốn lưu giữ tình yêu cho dòng tranh này. Vì thế một vài gia đình trong làng chỉ mang đồ nghề ra làm mỗi khi có đơn đặt hàng".

 

Tranh Đông Hồ được in trên tờ giấy điệp. Giấy điệp cũng là một kỳ công được người nghệ nhân kết hợp từ giấy gió trộn với bộ vỏ sò, hến quết lên những gam mầu óng ánh. Theo ông Sam, hoạ sĩ dân gian xưa tô màu tranh bằng chất liệu hoàn toàn lấy trong tự nhiên. Lá tre đốt ủ kỹ làm màu đen, lá tràm cho màu xanh, rỉ đồng màu lam, nhựa thông cho màu hổ phách, quả dành dành cho màu vàng, vỏ trứng giã nhỏ trộn hồ cho màu trắng... chất liệu tự nhiên ấy đã làm nên màu sắc kỳ diệu quý giá của tranh Đông Hồ.

 

Dòng tranh Đông Hồ qua bao đời đã sản sinh ra hàng trăm tác phẩm nổi tiếng. Trong đó phải kể tới bức tranh Hứng dừa vừa trữ tình vừa hài hước; bức tranh Thầy đồ là hình ảnh của nền giáo dục xưa và bức tranh Đánh ghen là tiếng cười phê phán chế độ đa thê... nhưng nổi tiếng nhất phải kể tới tranh gà, tranh lợn với những chiếc khoáy âm dương trên mình các chú lợn... đầy trừu tượng. Theo các nghệ nhân, đây cũng là thể loại tranh công phu và mất nhiều thời gian nhất.

 

Thời xưa, cứ vào tháng Chạp là tháng làm tranh tết. Khắp các chợ vùng quê, đâu đâu cũng có người Đông Hồ đi bán tranh. Những người đi chợ tết ngoài cành đào, cành quất, cây bồng, mâm ngũ quả ra hầu như không bao giờ quên mua một vài bức tranh Đông Hồ về treo trong nhà với niềm tin sẽ đem lại nhiều may mắn, no đủ, sung túc trong năm mới...

 

Nhà nhà làm hàng mã

 

Xã hội phát triển, cùng với công nghệ in ấn ngày càng tinh xảo đã kéo theo nhiều loại tranh ảnh ra đời làm cho dòng tranh cổ truyền đang dần dần bị mai một. Từ một làng nghề nổi tiếng một thời, giờ người Đông Hồ đã chuyển sang làm hàng mã. Theo ông Sam cho biết, việc chuyển từ nghề làm tranh sang làm hàng mã là do trước đây trong công đoạn làm tranh có nhiều khâu giống làm hàng mã như làm giấy, nhuộm giấy, phơi giấy.

 

Tục đốt vàng mã vào những ngày lễ, ngày càng trở thành "một phần tất yếu" của người dân đã khiến cho nghề làm hàng mã ở Đông Hồ nhanh chóng phát triển. Sức hấp dẫn của nghề mới đã khiến cho hơn 400 hộ dân trong làng Đông Hồ bỏ nghề truyền thống chuyển sang làm hàng mã phục vụ theo xu thế của thị trường.

 

Khi chúng tôi tới nhà ông Sùng, xóm Đông Hồ, xã Song Hồ, huyện Thuận Thành đúng lúc cả nhà đang quết phẩm màu. Cháu Thuỷ đang học lớp 3 cũng tranh thủ nửa buổi nghỉ giúp mẹ quết phẩm màu. Cháu Thanh mới học lớp 4 mà đã biết dán tiền vàng và các loại xe máy, ôtô. Khắp các gian nhà trên, bếp dưới đâu đâu cũng thấy chất đầy các đồ hàng mã. Từ mũ, nón, ngựa, xe đến vàng, tiền địa phủ... đến cả đôla chồng chất lên nhau.

 

Chị Bùi Thị Luyện, ở cùng làng cho biết: "Tất  cả những đồ đóng trong giấy bóng là đã xong, chiều nay chủ buôn sẽ đến lấy. Ngày xưa làm cái nghề này chỉ đủ rau cỏ thôi, vài năm gần đây, khách hàng ở khắp mọi miền cứ ùn ùn kéo về, ngay cả những nhà buôn ở phố Hàng Mã, Hà Nội cũng tìm đến đặt hàng. Nhờ vậy mà người làm nghề đã có bát ăn bát để. Có nhiều nhà phải thuê thêm nhân công trong những ngày lễ tết để kịp hàng trả cho khách". 

 

Theo các chủ hộ ở Đông Hồ, công việc làm hàng mã cũng  rất phức tạp và nhiều công đoạn khác nhau, đòi hỏi người thợ cũng phải tỉ mỉ, khéo léo chẳng khác gì làm tranh Đông Hồ ngày xưa. Từ công đoạn đan nan tre thành khung hình các con vật như ngựa, gà, lợn, chó đến các đồ dùng phức tạp hơn như xe máy, ôtô, nhà lầu, áo mũ quan, thậm chí cả “ô sin”... sau đó mới quết phẩm mầu lên giấy, phơi khô và cắt dán lên khung tre. Có những công đoạn như đan khung và cắt dán giấy đòi hỏi tay nghề của người thợ phải khéo léo, có mắt thẩm mỹ và nghệ thuật mới làm được. Nhưng cũng có nhiều công đoạn mà ngay cả người già và trẻ nhỏ đều có thể tham gia làm được như công đoạn quết phẩm mầu hay phơi giấy.

 

Chính vì đặc trưng của nghề sản xuất hàng mã mà giá bán cũng tuỳ  vào từng sản phẩm, từng khách hàng. Một chiếc ôtô dài khoảng 60 cm bán lẻ là 70.000 đến 100.000 đồng, còn biệt thự 3 tầng có giá từ 150.000 đến 300.000 đồng. Khi hỏi về giá của các sản phẩm trên, nhiều chủ hộ cho biết họ làm ra giao cho chủ buôn chỉ được một nửa giá trên.

 

Truyền thống hay lãng phí?

 

Một thực tế cho thấy, việc đốt vàng mã đã trở thành thói quen lâu đời của người Việt. Với quan niệm của nhiều người "dương sao, âm vậy",  nên cứ lễ tết, ngày rằm, mồng một đều phải "hoá vàng" cho những người ở thế giới bên kia để cho họ cũng có một cuộc sống đầy đủ như trên trần thế. Gia đình chị Thư ở  làng Hồ, huyện Thuận Thành cho biết vào những ngày lễ, Tết nhận được đơn đặt hàng của các nhà buôn, thường là những khách quen nên khó mà từ chối được. Họ đặt làm nhà lầu, xe hơi, ôsin, các vật dụng sinh hoạt trong gia đình và cả những cô gái ăn mặc sexy mà người ta gọi đó là "cave" giống như trên trần gian. Phải chăng đó là những cách nghĩ thực dụng của những người trần gian dành cho những người cõi âm?

 

Vào những ngày cuối năm đến phủ Tây Hồ, Hà Nội, hay đền Bà Chúa Kho ở Bắc Ninh, mới thấy người ta đốt vàng mã khủng khiếp thế nào. Lửa khói bốc lên cuồn cuộn và đống tro cao hơn cả đầu người. Không thống kê cụ thể nhưng chi phí cho việc đốt vàng mã mỗi năm trên khắp mọi miền có thể lên đến hàng trăm tỷ đồng. Thiết nghĩ việc thắp hương cúng giỗ tổ tiên là một nét văn hoá của người Việt Nam nhưng nếu quá lạm dụng dẫn đến lãng phí, dùng tiền thật đi mua tiền giả để đốt "hoá vàng" như hiện nay thì thật đáng phê phán...

 

Thanh Xuân

Xem nhiều

Đọc thêm

Đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài được bổ nhiệm năm 2024 làm việc tại Bộ Quốc phòng

Đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài được bổ nhiệm năm 2024 làm việc tại Bộ Quốc phòng

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì buổi gặp mặt với đoàn Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài năm 2024.
Trường Đại học Cần Thơ mở thêm nhiều ngành mới, trong đó có Trí tuệ nhân tạo

Trường Đại học Cần Thơ mở thêm nhiều ngành mới, trong đó có Trí tuệ nhân tạo

Hội đồng trường - Trường Đại học Cần Thơ đã phê duyệt chủ trương mở các ngành mới ở trình độ đại học và thạc sĩ.
Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Biden và 'nước cờ cuối' củng cố di sản, tạo không gian để ông Trump trổ tài 'bậc thầy thương thuyết'

Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn nỗ lực nhằm thay đổi cục diện xung đột Nga-Ukraine và Trung Đông, tuy nhiên, sẽ chỉ là 'muối bỏ bể'.
Tin thế giới 25/11: Ukraine tấn công kho dầu Nga, Tổng thống Philippines bị đe dọa ám sát, Niger nổi giận với EU

Tin thế giới 25/11: Ukraine tấn công kho dầu Nga, Tổng thống Philippines bị đe dọa ám sát, Niger nổi giận với EU

Báo Thế giới và Việt nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong 24h.
PetroVietnam làm chủ công nghệ thăm dò, khai thác tiên tiến nhất trên thế giới

PetroVietnam làm chủ công nghệ thăm dò, khai thác tiên tiến nhất trên thế giới

PetroVietnam đã trở thành tập đoàn kinh tế - kỹ thuật quan trọng hàng đầu của đất nước, làm chủ các công nghệ thăm dò, khai thác tiên tiến nhất ...
Hành trình 15 năm tiếp sức cho hàng chục ngàn phụ nữ Việt Nam thay đổi cuộc sống

Hành trình 15 năm tiếp sức cho hàng chục ngàn phụ nữ Việt Nam thay đổi cuộc sống

L’Oréal – Vì cuộc sống tốt đẹp hơn đã truyền cảm hứng và trở thành nguồn động lực mạnh mẽ cho những phụ nữ dám quyết tâm vượt qua khó ...
Lần thứ 8 liên tiếp, Việt Nam được vinh danh là Điểm đến Golf tốt nhất châu Á

Lần thứ 8 liên tiếp, Việt Nam được vinh danh là Điểm đến Golf tốt nhất châu Á

Theo thống kê sơ bộ, Việt Nam có khoảng 100 sân golf 18 hố và sân tập đang hoạt động, trong đó nhiều sân đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp của núi và biển.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành nhà Hồ.
Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Thiên nhiên của đảo Đài Loan (Trung Quốc) quanh năm như một bức tranh sống động, mùa nào cũng thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Tôn vinh giá trị trường tồn của âm nhạc cổ điển

Tôn vinh giá trị trường tồn của âm nhạc cổ điển

Nhằm gắn kết và thúc đẩy giao lưu văn hóa, Hội Nhạc cổ điển Việt Nam sẽ tổ chức hai đêm hoà nhạc giao hưởng vào ngày 8 và 9/12, tại Nhà hát Hồ Gươm.
Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Liên hiệp các tổ chức hữu nghị phối hợp cùng Đại sứ quán Mông Cổ tại Việt Nam tổ chức Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh'.
Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Ngày Ngôn ngữ châu Âu năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 23/11 tại Goethe-Institut Hà Nội dành cho bất kỳ ai quan tâm đến châu Âu, ngôn ngữ và văn hóa.
Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Baoquocte.vn. Hào hoa, thanh lịch là nét văn hóa ứng xử có tính chuẩn mực của người Hà Nội xưa và nay, trở thành một thương hiệu riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

Chiều tối 20/11, tại 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Triển lãm màu nước 'Tôi vẽ Hà Nội' đã chính thức khai mạc.
Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin vào thầy cô sẽ được chuyển hóa thành sức mạnh, mang lại hy vọng và quả ngọt cho sự nghiệp 'trồng người'.
Huế đón nhận Bằng công nhận mới của UNESCO về Di sản Tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Huế đón nhận Bằng công nhận mới của UNESCO về Di sản Tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Thừa Thiên Huế đón nhận Bằng công nhận Di sản Tư liệu khu vực châu Á-Thái Bình Dương của UNESCO cho 'Những bản đúc nổi trên chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế'.
Ngày hội cổ phục Việt lan tỏa giá trị và nét đẹp văn hóa truyền thống

Ngày hội cổ phục Việt lan tỏa giá trị và nét đẹp văn hóa truyền thống

Kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam, chương trình biểu diễn cổ phục 'Theo sợi chỉ vàng'đ ã diễn ra vào ngày 23/11 tại TP.HCM.
Di sản: Nguồn lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của Hà Nội

Di sản: Nguồn lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của Hà Nội

Baoquocte.vn. Các công trình kiến trúc lịch sử, truyền thống văn hoá lâu đời khiến Hà Nội trở thành điểm đến hấp dẫn du khách.
Phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch

Phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch

Báo Văn hoá tổ chức Hội thảo 'Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi'.
Phát huy di sản văn hóa Việt Nam: Cần một đối thoại đa chiều

Phát huy di sản văn hóa Việt Nam: Cần một đối thoại đa chiều

Việt Nam sở hữu kho tàng di sản văn hóa đa dạng, giàu bản sắc, không chỉ mang đậm dấu ấn lịch sử mà còn chứa đựng giá trị tinh thần vô cùng phong phú.
Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày càng 'danh thơm nức tiếng' và lan tỏa mạnh mẽ

Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày càng 'danh thơm nức tiếng' và lan tỏa mạnh mẽ

Tối 23/11, đã diễn ra Lễ kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Phiên bản di động